ROZBIORY POLSKI

1. ROZBIORY POLSKI GIMNAZJUM nr 92 im. J.U. Niemcewicza Warszawa, ul. Koncertowa 4 Michał Mikulski i Klaudia Macieńko Klasa 1f

2. Polska po kolejnych rozbiorach Polska po I rozbiorze Polska po II rozbiorze Polska po III rozbiorze

3. I rozbiór Polski W czasach saskich utrwaliło się w Europie przekonanie, że neutralna i bezwładna Polska stanowi element europejskiej równowagi i że w imię tej równowagi nie można dopuścić do ekspansji sąsiadów Rzeczypospolitej kosztem jej terytorium. Zdawano sobie oczywiście sprawę, że tak bezbronne państwo jest stale zagrożone, zwłaszcza ze strony Prus, ale system zbiorowej czujności zdał egzamin w toku wszystkich wojen XVIII w. Sytuacja zmieniła się, gdy Polska znalazła się w obrębie "systemu północnego". Często porównywano teraz położenie Rzeczypospolitej z losem Kurlandii, a "kurlandyzacja" tak ogromnego państwa nie mogła być obojętna dla stróżów równowagi europejskiej. Terytorium Polski stało się przedmiotem spekulacji politycznych. 1772 Polska po I rozbiorze

4. 1772 Po wybuchu wojny rosyjsko-tureckiej austriacki kanclerz natychmiast wysunął projekt wykorzystania tej wojny w celu odzyskania Śląska. Miało się to dokonać drogą polubownego układu z Prusami, które zrywając z Rosją otrzymałyby Prusy Królewskie i Kurlandię, a w zamian za to oddałyby Austrii Śląsk. Tę samą myśl wysunięto we Francji. Państwa południowe próbowały więc rozbić "system północny" przy pomocy Turków i kosztem integralności Polski. Jednakże Fryderyk II nie zamierzał ani zrywać z Rosją, ani wyrzekać się Śląska. Ponadto klęski tureckie przekreśliły wszelkie tego rodzaju kombinacje.

5. Postępy Rosji na Bałkanach spowodowały napięcie polityczne w całej Europie. Austria nie chcąc dopuścić do jednostronnego wzmożenia potęgi rosyjskiej w tym regionie, czyniła demonstracje wojenne i w końcu zawarła w lipcu 1771 r. sojusz z Turcją. Zaognienie się sprawy wschodniej mogło wprowadzić w ruch oba systemy przeciwstawnych sojuszów europejskich. Jednakże we Francji przeważyły pokojowe skłonności Ludwika XV i wojowniczy minister popadł w niełaskę. Austria nie mogła liczyć na francuskiego sojusznika i była zdecydowana nie podejmować nowej wojny z Prusami. A Fryderyk II wciąż dawał do zrozumienia, że w wypadku uderzenia na Rosję wypełni lojalnie swoje zobowiązania sojusznicze. W Wiedniu i Berlinie podjęto jednak politykę austriacko-pruskiego zbliżenia, aby wywrzeć na Rosję nacisk i doprowadzić do pokojowego uregulowania sprawy wschodniej. Na tym tle powstał pruski projekt pacyfikacji kosztem Polski. Powstrzymana na Bałkanach Rosja niech poszuka sobie odszkodowania na terenie Rzeczypospolitej i w imię zachowania równowagi pozwoli brać innym jej sąsiadom. Drobne łapczywości austriackie (zajęcie w 1769 r.). Starostw podgórskich: nowotarskiego, sądeckiego i czorsztyńskiego) stwarzały precedens. Austria nie dążyła wprawdzie do jakiejś znaczniejszej ekspansji za Karpaty , ale nie traciła nadziei, że swój "udział" w Polsce zdoła wymienić z Prusami na część Śląska.

6. Prusy anektowały Warmię i Prusy Królewskie (Pomorze Gdańskie), lecz bez Gdańska i Torunia (36 tys. km²). W ten sposób król Prus Fryderyk II Wielki zrealizował swe wieloletnie marzenia o państwie na jednolitym obszarze od Niemna do Łaby. Rosja zagarnęła Inflanty Polskie oraz wschodnie, peryferyjne krańce Rzeczypospolitej za Dnieprem i Dźwiną (92 tys. km²), utrzymując poza tym swój protektorat nad resztą okrojonego kraju. Austria otrzymała całą południową Polskę po Zbrucz ze Lwowem, ale bez Krakowa (83 tys. km²). Przy czym już w 1770 r. Austria samorzutnie przejęła Spisz i powiaty nowotarski, nowosądecki i czorsztyński.

7. I rozbiór Polski – oparty na traktatach z 5 VIII 1772 r. • Rosja uzyskała pn-wsch część RP z Witebskiem, Połockiem i Homlem oraz Inflanty Polskie;(92 tys. km2, 1,3 mln ludności), • Prusy- Pomorze Gdańskie, Warmię, część Kujaw i część Wielkopolski;(36 tys. km2, 0,6 milionów ludności), • Austria – Galicję, Wschodnią, część Podola, Ruś Czerwoną; (83 tys. km2, 2,6 miliony ludności).

8. Lata między zamknięciem sejmu rozbiorowego a rozpoczęciem obrad Sejmu Wielkiego (1775-1778) tylko na pozór były spokojne. W rzeczywistości toczyła się walka między trzema przynajmniej programami politycznymi: • Rosyjskim (reprezentowanym w sposób nieprecyzyjny, bo zdeformowany nadmiernymi ambicjami i brakiem taktu przez Stackelberga) • Stanisława Augusta (znajdującym coraz szersze podstawy w kształtującym się stronnictwie królewskim) • oraz tzn. republikańskim, głoszonym przez konserwatywnych i antykrólewskich magnatów.

9. II rozbiór Polski 1793 Klęska w wojnie 1792 przypieczętowała losy Polski. Zwycięskie w wojnie Prusy i Rosja zawarły umowę dotyczącą II rozbioru Polski – 23 stycznia 1793 r. zawarto w Petersburgu konwencję rozbiorową między Rosją i Prusami:Prusy - ok. 58 tys. km2; 1,1 mln ludności - Wielkopolska, Kujawy, miasta pruskie, część Mazowsza;Rosja - ok. 250 tys. km2; 3 mln ludności - Ukraina, Podole, część Wołynia. W 1793 r. zwołano sejm w Grodnie, który miał zatwierdzać traktat rozbiorowy; posłowie wiele godzin protestowali milczeniem, ale marszałek uznał to milczenie za zgodę na zabór. Król Stanisław stał się narzędziem w rękach pruskich i rosyjskich. Polska po II rozbiorze

10. Prusy zajęły: województwo poznańskie, kaliskie, gnieźnieńskie, sieradzkie, łęczyckie, inowrocławskie, brzesko-kujawskie, płockie, ziemię dobrzyńską, część województw rawskiego i mazowieckiego oraz Toruń i Gdańsk, razem 58 tys. km2 i ponad 1 mln mieszkańców Zabór rosyjski objął ziemie ukraińskie i białoruskie na wschód od linii Druja-Pińsk-Zbrucz, razem 280 tys. km2 i 3 mln mieszkańców.

11. II ROZBIÓR POLSKI 1793 Bezpośrednią przyczyną II rozbioru Polski była przegrana wojna polsko-rosyjska 1792, toczona w obronie Konstytucji 3 Maja. Król ugiął się przed żądaniami Katarzyny II i w lipcu 1792 przystąpił do konfederacji targowickiej. Przywódcy patriotycznego stronnictwa reform musieli opuścić kraj. 23 I 1793 Prusy i Rosja podpisały konwencję w sprawie II rozbioru Polski, który został zatwierdzony przez zdominowany przez targowiczan sejm grodzieński (1793).

12. Czerwonykolor – miejsce na dzisiejszej mapie Polski II rozbioru - Województwo Sieradzkie.

13. 1793 23 stycznia 1793r. w Petersburgu został podpisany drugi rozbiór Polski. Prusy- Gdańsk, Toruń, Wielkopolska, Mazowsze, ok. 58tys km2 i 1,1 mln ludności.Rosja- Białoruś po rzekę Druja i miasto Pińsk, Ukraina Naddnieprzańska i Podole, ok. 280 tys. km2, ok. 3 mln ludności. Targowiczanie zawiedzeni opuścili kraj. Rzeczpospolita ograniczona do 227 tys. km2 i 4 mln mieszkańców pozostała pod protektorem Katarzyny II. Na ostatnim sejmie Rzeczypospolitej w Grodnie (VI-XI 1793) ratyfikowano rozbiór. Z konstytucji zachowano głosowanie większością głosów, nietykalność osobistą i prawa mieszczan do ziemi. Potwierdzono prawa kardynalne, przywrócono Radę Nieustającą, wojsko polskie w sile 15 tys. żołnierzy.

14. II rozbiór polski - Zabór ziem Rzeczypospolitej dokonany przez Rosję i Prusy na mocy traktatu podpisanego w styczniu 1793 r, w którym zaborcy powoływali się na zagrożenie rewolucyjne ze strony Polski. Bezpośrednia przyczyną rozbioru była próba uniezależnienia się Rzeczypospolitej od Rosji, podjęta w okresie Sejmu Czteroletniego, a także zbliżenie rosyjsko-pruskie spowodowane rewolucją we Francji. W ramach podziału Prusy zajęły Gdańsk i Toruń, resztę Wielkopolski i Kujaw oraz część Mazowsza, a Rosja otrzymała wschodnie ziemie Rzeczypospolitej.

15. Sejm Czteroletni Fiasko królewskich i magnackich planów prowadzenia aktywnej polityki zagranicznej u boku Rosji (w celu osiągnięcia określonych celów wewnętrznych) stworzyło warunki do pojawienia się propruskich nastrojów na sejmie, który przeszedł do historii pod nazwą Sejmu Wielkiego lub Czteroletniego (1788-1792). Obradował on w postaci skonfederowanej pod laską Stanisława Małachowskiego.

16. III rozbiór Polski 1795 III rozbiór Polski – ostatni z trzech rozbiorów Polski, jakie miały miejsce pod koniec XVIII w. Niecały rok po upadku insurekcji kościuszkowskiej, 24 października 1795 monarchowie Rosji, Prus i Austrii uzgodnili wzajemnie traktat, zgodnie z którym przeprowadzili ostatni, pełny, III rozbiór Rzeczypospolitej. Trzeci rozbiór był rezultatem m.in. kryzysu wewnętrznego i ekspansywnych działań mocarstw ościennych, bezpośrednio jednak wynikiem nieudanego powstania kościuszkowskiego i przegranej wojny Polski z Rosją i Prusami. Polska po III rozbiorze

17. Król Stanisław August Poniatowski opuścił Warszawę i w asyście dragonów rosyjskich udał się do Grodna, pod opiekę i nadzór namiestnika rosyjskiego, po czym abdykował 25 listopada na rzecz Rosji. To stało się powodem, iż Rosja de facto stała się depozytariuszką korony polskiej i bez jej zgody Napoleon nie chciał i nie mógł przywrócić poźniej Królestwa Polskiego (uczynił to dopiero powołując w 1812 Konfederację Generalną Królestwa Polskiego i wypowiadając wojnę Rosji). Stanisław August Poniatowski zmarł w Petersburgu 12 lutego 1798.

18. W latach 1807-1815 i w pierwszych latach po Kongresie Wiedeńskim łudzono się jeszcze nadzieją uzyskania częściowej chociaż autonomii, ale w 1815r. ostatecznie ustaliły się granice zaborów (z korektą w 1833) – aż do jesieni 1918. Podział Księstwa Warszawskiego dokonany podczas obrad wiedeńskich nazywany bywa błędnie IV rozbiorem Polski (czasem nazwę tę stosuje się jednak również wobec paktu Ribbentrop-Mołotow).

19. Po utracie niepodległości państwowej, znaczna część Polaków, zwłaszcza wojskowych, wyemigrowała z kraju, głównie do Saksonii, Włoch i Francji. Wielu z nich związało swe losy z gen. Napoleonem I Bonaparte. Z jego przyzwolenia utworzone zostały w Lombardii w styczniu 1797 dwa Legiony Polskie pod dowództwem generałów Henryka Dąbrowskiego i Karola Kniazia, przy czym w ich skład weszli głównie polscy jeńcy z armii austriackiej. Już w maju 1797 legiony polskie wzięły udział w walkach przeciwko wojskom austriackim o Rzym. Zaś w lipcu jeden z jej twórców, Józef Wybicki, skomponował pieśń "Mazurek Dąbrowskiego", która stała się później polskim hymnem państwowym.

20. Prusy: Mazowsze z Warszawą i tereny litewskie po Niemen Rosja: tereny na wschód od linii Niemen-Bug Austria: Małopolska z Krakowem, Lubelszczyzna

21. III rozbiór Polski - Upadek powstania kościuszkowskiego przypieczętował losy Polski; - Prusy, Rosja i Austria, która także przyczyniła się do klęski powstania, zajmując Lubelszczyznę, podpisały porozumienie ustalające granice zaborów; - Po podpisaniu rozbiorów Stanisław August Poniatowski abdykował, a następnie udał się do Petersburga, gdzie zmarł. Podział ziem: - Prusy: Mazowsze z Warszawą i tereny litewskie po Niemen; - Austria: Małopolska z Krakowem, Lubelszczyzna; - Rosja: tereny na wschód od linii Niemen-Bug. W 1797 r. zaborcy podpisali konwencję petersburską, która mówiła, że na zawsze na być zlikwidowana nazwa "Królestwo Polskie". - Skutki upadku Rzeczypospolitej: * dobrze rozwinięte obszary gospodarcze przypadły Prusom, które wzmocniły ich potencjał gospodarczy; * pozbawienie Polski własnej państwowości; * Zahamowanie rozwju gospodarczego i kulturalnego Polski; * zniknięcie z mapy świata na 123 lata, aż do 11 listopada 1918 roku.

22. III rozbiór Polski Upadek powstania kościuszkowskiego (1794) przesądził sprawę ostatecznego podziału ziem polskich. 24 października 1795 roku trzy mocarstwa podpisały porozumienie porozbiorowe. Prusy zajęły wschodnie Mazowsze z Warszawą i tereny litewskie po Niemen (łącznie 48 tysięcy km2), Austria Małopolskę, część Podlasia i Mazowsza (47 tysięcy km2); terytoria na wschód od Niemna i Bugu - Rosja (120 tysięcy km2). W listopadzie 1795 roku abdykował Stanisław August Poniatowski. W 1796 roku ostatecznie rozgraniczono ziemie polskie, a w 1797 roku trzy mocarstwa rozbiorowe uzgodniły, że państwo polskie i imię Polski nigdy już nie zostanie wskrzeszone.

23. "Byliśmy, my Polacy, cząstkami tworu za słabego, aby żyć naprawdę, dość silnego jednak, aby upierać się przy życiu" czytamy w przedmowie do Trans-Atlantyku. W. Gombrowicz trafnie ocenił przyczynę upadku Polski, jak i bezbłędnie podsumował 123 lata niewoli, podczas których Polacy nieustannie przypominali o swoim istnieniu. III rozbiór Polski był niewątpliwie tragedią i wstrząsem dla narodu, który zapłacił za swoje błędy i krótkowzroczność, nieprzyjmowanie do wiadomości potrzeby zmian, chaos i anarchię. Faktem jest, że rozbiorowe państwa brutalnie chciały zdeptać polskość, łatwo i szybko zagarnąć ziemie, a nade wszystko przekonać siebie i inne narody, iż Polska rzeczywiście przestała istnieć. Społeczeństwo jednak bezwzględnie "upierało się przy życiu", raz po raz dowodziło, iż śmierć państwowości bynajmniej nie oznacza unicestwienia narodu, a wręcz przeciwnie - pobudza go do działania. Polacy za nic nie chcieli się poddać, wierzyli, że walka o wolność przyniesie upragnione zwycięstwo.

25. Stanisław August Poniatowski abdykację złożył 25 listopada 1795 r. w rocznicę swojej koronacji. Przewieziony został następnie do Petersburga, gdzie doczekał się śmierci Katarzyny II. Zmarł 12 lutego 1798 r. Pochowany został w kościele św. Katarzyny. W 1938 r. odbył się drugi pogrzeb króla Stasia. Z Petersburga jego prochy zabrano i pochowano w jego rodzinnej miejscowości w Wołczynie. W 1994 r. odbył się trzeci pogrzeb i króla Stasia pochowano w Warszawie. Na mocy traktatu rozbiorowego Austria zajęła Kraków, który był okupowany przez armię pruską. Zajęła także Austria płd. część Galicji i Małopolski. Granica zaboru austriackiego biegła wzdłuż Pilicy, następnie na wsch. od Warszawy, obejmowała Lubelszczyznę i na wysokości Ziemi Chełmskiej łączyła się z województwem pruskim. Było to ponad 47 tys. km2 na których zamieszkiwało blisko 1,5 mln ludzi. Granica zaboru pruskiego biegła także wzdłuż Pilicy, Prusy zajęły Warszawę, Mazowsze, i część Podlasia, płn. wsch. opiera się na Niemnie. Ten zabór pruski objął 48 tys. km2.Na tym terenie mieszkało 1 mln ludzi. Rosja zajęła Kurlandię, Litwę aż po Niemen z Grodnem, Nowogródczyznę, część Podlasia. Granica zaboru sięgała po rzekę Bug. Było to łącznie 120 tys. km2 na których zamieszkiwało 1,2 mln ludzi. Opinia europejska przyjęła bardzo spokojnie wymazanie Polski z mapy Europy. Właściwie tylko niektórzy przedstawiciele oświecenia tacy jak Rousseau stanęli po stronie Polaków. Ale byli i tacy jak Wolter, który po pierwszym rozbiorze gratulował królowi pruskiemu udziału w rozbiorze.

26. Było to związane z tym, że opinia europejska była skoncentrowana na wydarzeniach francuskich, rewolucji francuskiej. Nikt wówczas w Europie nie zdawał sobie sprawy z tego, że rozbiory Polski spowodowały powstanie przymierza trzech państw Rosji, Prus i Austrii, przymierza na tyle silnego, połączonego wspólnym interesem zabranych ziem, że te państwa w niedługim czasie zaczną dyktować prawa całej Europy. Rozbiory Rzeczpospolitej były złamaniem ówczesnego prawa międzynarodowego jakie istniało w Europie, prawa które opierało się na zasadzie wypływającej jeszcze z prawa 12 tablic rzymskich, które mówiło pacta sunt servanta - umów należy dotrzymywać. Rosja dokonując rozbiorów złamała umowę międzynarodową jaką był pokój Gżymułtowskiego. Wszystkie państwa zaborcze złamały swoje oświadczenia po pierwszym rozbiorze mówiące, że żadnych pretensji terytorialnych wobec Rzeczpospolitej wysuwać już nie będą. Katarzyna II ponadto złamała swoje zobowiązania z 1764, 1768 r. Z innych zasad prawa międzynarodowego, które zostały złamane to zasada suwerenności państwa oraz zasada nie ingerowania w wewnętrzne sprawy państwa. Wobec sejmu polskiego, który ratyfikował traktaty pierwszego i drugiego rozbioru zastosowano przymus, co też było pogwałceniem prawa europejskiego, prawa, które mówiło, że traktatów międzynarodowych nie wolno zawierać pod przymusem. Trzeci rozbiór był już aktem przemocy, agresji.

27. Rozbiory Polski - podsumowanie Rozbiory Polski - okres w dziejach Polski od 1772 do 1795 roku, w czasie którego terytorium Rzeczypospolitej Obojga Naw było stopniowo rozdzielane (na podstawie dyplomatycznych ustaleń, a bez wchodzenia w stan wojny z Polską) pomiędzy trzy lub dwa zaborcze państwa ościenne: Austrię , Królestwo Pruskie i Rosję. W 1807 roku Polska uzyskała namiastkę niepodległości w formie utworzonego Księstwa Warszawsko, w roku 1815 przekształcono je w całkowicie niesuwerenne Królestwo Polskie, formalnie związane unią personalną z Rosją. W 1916 Austro-Węgry i Niemcy utworzyły zależne od nich regencyjne Królestwo Polsce. Po 1918 r. na większości polskich terenów przedrozbiorowych powstały nowe państwa: odrodzona II Rzeczpospolita Polsce, a dodatkowo Litwa, Białoruś, Ukraina oraz Wolne Miasto Gdańsk, skrawki terytorium ziem znalazły się w granicach Łotwy, Czechosłowacji i Rumunii, a część ziem pozostała w granicach Niemiec oraz Rosji Radzieckiej (później - ZSRR).

28. Polska po rozbiorach.

29. Współczesna publicystyka historyczna a rozbiory Polski • Pojęcie rozbiór państwa (określenia zabór lub zabory używa się wymiennie) oznacza rozdzielenie terytorium suwerennego państwa pomiędzy inne na drodze wyłącznie dyplomatycznej. Zazwyczaj rozdzielenie takie odbywa się wbrew woli mieszkańców terytorium podlegającego rozbiorom, ale mimo to nie dochodzi przy tym do użycia siły zbrojnej. Oprócz rozbiorów Polski w XVIII wieku do kategorii takich samych wydarzeń można by zaliczyć: • Anschluss Austrii przez hitlerowskie Niemcy w marcu 1938, • "rozbiór Czechosłowaci"- zajęcie przez Hitlera czeskich Sudetów (w tym samym czasie zajęcie 906 km² Zaolzia przez Polskę i zwiększenie autonomii Słoi) po układzie monachijskim pół roku później, • likwidację w marcu 1939 ówczesnej Czecho-Słowacji na rzecz Niemiec i Słowacji, • zabór Lity, Łotwy i Estonii przez ZSRR w 1940 na podstawie protokołu dodatkowego do paktu Ribbentrop-Mołotow z sierpnia 1939.

30. Upadek Polski Wszystkie wymienione wydarzenia spełniały kryteria rozbiorów: odbyły się na podstawie decyzji politycznych przy dyplomatycznym stole oraz bez zbrojnego oporu i dotyczyły suwerennych państw. Wśród niektórych polskich naukowców, polityków i publicystów zajmujących się nowożytną i najnowszą historią Polski używa się pojęć "IV rozbiór Polski" i "V rozbiór Polski". Rozumie się przez nie polityczne i terytorialne skutki kongresu wiedeńskiego w 1814-1815 (likwidację i podział Księstwa Warszawskiego), bądź podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow w 1939 (podział Polski między Niemcy i ZSRR), a niekiedy nawet porozumień Okrągłego Stołu z 1989. Należy podkreślić, że są to określenia nieścisłe, raczej przenośne, ponieważ terytoria rozdysponowane na kongresie wiedeńskim należały do niesuwerennego Księstwa, pakt Ribbentrop-Mołotow był jedynie porozumieniem, określającym sposób zbrojnej likwidacji Polski i strefy wpływów we wschodniej Europie, a w 1989 w ogóle nie doszło do żadnych zmian terytorialnych gdziekolwiek. Z formalnego punktu widzenia określenia te, choć popularne, są więc błędne, a stosowanie miana "rozbioru" wobec Okrągłego Stołu jest tylko retoryką publicystyczną.