Wprowadzenie

2. I. Źródła prasowe o wpływie wyjazdów zagranicznych naszych rodaków na ich rodziny II. Materiały z Biura Rzecznika Praw Dziecka III. Minibadania IP UKSW w Anglii (wiosna 2008 r.) IV. Badania na temat eurosierot (katecheci Archidiecezji Gdańskiej, jesień 2008 r.) Wprowadzenie

3. I. Źródła prasowe o wpływie wyjazdów zagranicznych naszych rodaków na ich rodziny Funty nie śmierdzą. A dzieci?, „Goniec Polski” 14.08.2006. 110 tys. eurosierot, „Gazeta Wyborcza” 12.05.2008. Co czują EUrosieroty?, „Gazeta Wyborcza” 21.05.2008.

4. Rodzice na Zachodzie, dzieci w kraju. Apel do rządu: Pomóżcie eurosierotom, „Goniec Polski” 10.06.2008. Eurosieroty: co dziesiąty ojciec wyjechał, „Gazeta Wyborcza” 10.06.2008. Coraz więcej eurosierot, „Goniec Polski” 17.06.2008.

5. Świętokrzyskie - 35 proc. uczniów to eurosieroty, „Gazeta Wyborcza” 08.08.2008. W Polsce trwa liczenie eurosierot, ”Goniec Polski” 19.08.2008. W Lubuskiem zaczynamy liczyć eurosieroty, „Gazeta Wyborcza”20.08.2008.

6. Eksperci alarmują: coraz więcej eurosierot, "Życie Warszawy" 23.08.2008. Eurosierot więcej niż przewidywano, „Goniec Polski” 26.08.2008. Raport o polskiej emigracji. Rozpadnie się 600 tysięcy małżeństw, „Dziennik” 12.09.2008.

7. Rodzice wyjeżdżają, dzieciom brak opieki. Co czwarty polski uczeń jest eurosierotą, „Dziennik” 01.10.2008. Czekając na pomoc, „Goniec Polski” 10.10.2008.

8. II. Materiały z Biura Rzecznika Praw Dziecka • Eurosieroctwo 2008. Materiał sygnalny, Fundacja Prawo Europejskie, Instytut Europejski, Marzec 2008 • Bartłomiej Walczak, Szkoła i uczeń wobec migracji poakcesyjnych. Wstępna diagnoza społecznych i pedagogicznych skutków „euro-migracji” rodziców i opiekunów, Rzecznik Praw Dziecka, Pedagogium. Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej w Warszawie (2008) • Bartłomiej Walczak, Społeczne, edukacyjne i wychowawcze konsekwencje migracji rodziców i opiekunów prawnych uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, Rzecznik Praw Dziecka, Pedagogium. Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej w Warszawie.

9. Eurosieroctwo 2007. Ankieta wykonana przez pracowników Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego, styczeń 2008,s.11. • Wywiad z funkcjonariuszami Policji (10 osób) • Wywiad z psychologami i pedagogami szkolnymi • Wywiad z księżmi dwóch zielonogórskich parafii • Wywiad z pracownikami instytucji opieki społecznej

10. Przykłady badań ankietowych • A) Ankiety opracowane przez pracowników urzędów administracji publicznej (Oddziałowe Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN w Warszawie) (s.14-19). • B) Ankiety opracowane przez kuratorów sądowych (s.19-44).

11. 1. Bartłomiej Walczak, Szkoła i uczeń wobec migracji poakcesyjnych. Wstępna diagnoza społecznych i pedagogicznych skutków „euro-migracji” rodziców i opiekunów, Rzecznik Praw Dziecka, Pedagogium. Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej w Warszawie (2008)

12. Treść raportu z badań - 1 • Euro-sieroctwo i euro-emigracja • Pedagodzy szkolni • Badanie uczniów szkół województwa mazowieckiego • Rodzice euro-emigranci • Rekomendacje

13. 2. Bartłomiej Walczak, Społeczne, edukacyjne i wychowawcze konsekwencje migracji rodziców i opiekunów prawnych uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, Rzecznik Praw Dziecka, Pedagogium. Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej w Warszawie. Badania przeprowadzone przez ankieterów bezpośrednio na samych dzieciach w lutym i marcu 2008 r.

14. Treść raportu z badań - 2 • Opis metodologii badań i doboru próby • Charakterystyka migracji rodziców i opiekunów • Migracje przynajmniej jednego rodzica lub opiekuna • Migracje obydwojga rodziców [opiekunów) • Migracje w rodzinach rozbitych i monoparentalnych • Migracja a wiek najmłodszego dziecka w rodzinie • Formy opieki i mobilność • Wsparcie dzieci migrantów ze strony szkoły • Konsekwencje wyjazdów rodziców i opiekunów • Kariera edukacyjna • Łamanie dyscypliny i zachowania dewiacyjne • Zachowania ryzykowne

15. Badania zostały przeprowadzone w dniach 21 maja - 6 czerwca 2008 Ostatecznie w próbie znalazły się 42 gminy z 15 województw. W tych lokalizacjach przebadano 110 szkół, a w nich łącznie 835 uczniów szkół podstawowych, 1171 - gimnazjów, 467 liceów ogólnokształcących i 123 techników. Próba brutto wyniosła 2597 respondentów (s.7).

16. Krótsza niż dwumiesięczna rozłąka z matką (opiekunką) w ciągu ostatnich trzech lat była udziałem od ok. 161 tys. do 236tys. uczniów w przedziale wiekowym 9-18 lat, natomiast z ojcem - między 329 a 432tys. Rozłąka z matką (opiekunką) trwająca ponad dwa miesiące do sześciu miesięcy włącznie to z kolei doświadczenie od 92 do 151 tys. uczniów, zaś z ojcemod 283 do 379 tys.(s.32).

17. Doświadczenie migracji obydwojga rodziców w skali całej Polski Doświadczenie migracji obydwojga rodziców było udziałem między 1,1 a 2% uczniów (przy 95% poziomie ufności). W liczbach bezwzględnych oznacza to przedział pomiędzy 53 a 100 tys. dzieci w przedziale wiekowym 9-18 na terenie całego kraju. Największy odsetek tego typu migracji notujemy w województwie warmińsko-mazurskim (8,4%), najniższy - w mazowieckim (1,4%),s.19.

18. Doświadczenie migracji obojga rodziców w skali całej Polski (w %),s.19.

19. Problemy wychowawcze, adaptacyjne i edukacyjne, s.12

20. III.Badania w Anglii (wiosna 2008 r.) IP UKSW Badania dotyczyły stosunku Polaków do osób z innych kultur Wśród w kwestionariuszu znajdowały się dwa pytania dotyczące wpływu pobytu na więzy rodzinne Badania obejmowały 200 osób

28. Rozwody i separacje w Polsce po 2004 r. - GUS • Ze wstępnych danych wynika, że w 2007 r. liczba rozwodów zmniejszyła się o prawie 7 tys. w stosunku do poprzedniego roku, rozwiodło się ponad 65 tys. par małżeńskich, współczynnik zmniejszył się o 0,2 pkt i wyniósł 1,7‰. • W latach 2004-2006 odnotowywano stosunkowo gwałtowny wzrost liczby rozwodów. W 2006 r. rozwiodło się ok. 72 tys. par małżeńskich (w 2005 r. - prawie 68 tys.), podczas gdy w latach 1995-2002 orzekano ich ok. 40-45 tys. rocznie. W 2006 r. na 1000 istniejących małżeństw 8 zostało rozwiązanych na drodze sądowej, podczas gdy na początku lat 90-tych niespełna 5. W miastach intensywność rozwodów jest prawie trzykrotnie wyższa niż na wsi. (GUS 30 stycznia 2008 r.)

29. Badania na temat eurosierot (katecheci Archidiecezji Gdańskiej, jesień 2008) 188 katechetów wypełniło ankiety (na 800) 101 katechetów spotkało się z przypadkami eurosieroctwa 78 katechetów nie spotkało się z takimi przypadkami (+ 9 słyszało od innych) Liczba dzieci, które uczyli wynosiła prawie 36 tys. Liczba eurosierot - 2008 r. - 307; w 2007 r. – 301; wcześniej – 146 dzieci.

30. Wyniki w %

31. Wyniki w %

32. Wyniki w %

33. Wyniki w %

34. Sprawowana opieka nad eurosierotami

36. Czy zdaniem Księdza/Siostry/Pani można było zauważyć negatywne skutki nieobecności rodziców przy dzieciach i braku osobistego sprawowania opieki nad nimi?

37. . • Dziecko pytane czy mama kupi mu książki (…) - odpowiadało - tak, ale nie wie kiedy. Oczywiście nie następowało to nigdy. Gdy zapraszałam do kościoła z rodzicami, dziecko wykręcało się długą chorobą mamy lub babci. (…) Gdy dziecko skarżyło się na bóle brzucha, głowy lub nudności, wiedziałam, że nie jadło śniadania lub nie miało nic do jedzenia w szkole. Dzieliliśmy się jedzeniem lub skierowałam na obiad do świetlicy i powiadamiałam przełożonych, jeśli sytuacja ta się powtarzała. Często kłamało wymyślając niedorzeczne odpowiedzi lub opowiadało historyjki o wyjeździe na wakacje za granicę.

38. Samotność, brak kolegów, niezrozumienie dlaczego rodzice go nie chcą i nie mają czasu. Są często bardzo nerwowe. Oczekiwania wsparcia, pomocy, zrozumienia, zainteresowania. Apatia, smutek, brak zaangażowania w lekcje. Tak było w przypadku rodzeństwa, którym zajmowała się sąsiadka.

39. Pogorszenie się dziecka w nauce, agresja, tiki nerwowe, kłamstwa, nie przystąpienie do I Komunii św., czy Rocznicy, drażliwość dziecka, wchodzenie w konflikty z rówieśnikami - u dziewczynek często większa nieśmiałość i wyciszenie albo odizolowanie od grupy rówieśniczej, brak wyposażenia w potrzebne przybory szkolne.

40. Dzieci są smutne, mają niską samoocenę, zakompleksione, nie mają przyjaciół. Małe dzieci tęsknią, u niektórych dzieci kłopoty wychowawcze, zaniedbania w nauce. Obserwuje się oczekiwania wsparcia, pomocy, zrozumienia, zainteresowania.

41. . • W większości przypadków dzieci czuły się osamotnione, pozbawione akceptacji i dowartościowania; moja pomoc dotyczyła też problemu pozostawienia dzieci w kraju i rozluźniających się więzów z rodzicami. • Wielokrotnie wspólnie z wychowawcą i pedagogiem szkolnym interweniowaliśmy. W tym roku szkolnym obaj bracia wyjechali z matką za granicę. • Szkoła udzielała pomocy pedagogicznej, psychologicznej, socjoterapeutycznej, socjalnej, kościół (darmowe obiady, świetlica socjoterapeutyczna, kółka zainteresowań, pomoc socjalna), MOPS i sponsorzy.

42. Podsumowanie • Prasa prezentuje wiele przypadków negatywnego wpływu wyjazdów zagranicznych na więzi małżeńskie i sytuacje dzieci w kraju. • Wyniki badań ogólnopolskich stwierdzają istnienie od 1,1-2% dzieci pozostawionych w kraju przez swoich rodziców.

43. Badania IP UKSW z UK z 2008 r. stwierdzają, że prawie 13% uznało negatywny wpływ emigracji na rodzinę. Liczba dzieci w szkołach na terenie Archidiecezji Gdańskiej, których oboje rodzice wyjechali za granicę, wynosi ok. 0,8%.

44. Rekomendacje: • Konieczność ciągłego diagnozowania zjawiska eurosieroctwa przez szkoły. • Uświadamianie rodziców (emigrantów lub potencjalnych emigrantów) o negatywnych skutkach pozostawiania dzieci w kraju. • Organizowanie pomocy dzieciom dotkniętych tym zjawiskiem.