การเฝ้าระวังทางวิทยาการระบาด (Epidemiology surveillance)

การเฝ้าระวังทางวิทยาการระบาด(Epidemiology surveillance) สุมัทนา กลางคาร

การเฝ้าระวังทางวิทยาการระบาดการเฝ้าระวังทางวิทยาการระบาด การติดตาม สังเกต และพินิจพิจารณาอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง เพื่อให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง (Dynamic process) ของการเกิด การกระจายของโรค และปัญหาสาธารณสุขต่าง ๆ รวมองค์ประกอบที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลง (P, T, P)

วัตถุประสงค์การเฝ้าระวังวัตถุประสงค์การเฝ้าระวัง • ทราบลักษณะการเกิด การกระจาย • ทราบแนวโน้มการเปลี่ยนแปลง • ค้นพบความผิดปกติที่เกิดขึ้นได้ทัน • เป็นแนวทางในการกำหนดมาตรการป้องกัน และควบคุม

รูปแบบการเฝ้าระวังทางวิทยาการระบาดรูปแบบการเฝ้าระวังทางวิทยาการระบาด • Active surveillance - การเฝ้าระวังการบาดเจ็บในงานกีฬา - การเฝ้าระวังปัญหาในการประชุมนานาชาติ • Passive surveillance - การเฝ้าระวังตามระบบงานสาธารณสุข

แหล่งข้อมูลการเฝ้าระวังแหล่งข้อมูลการเฝ้าระวัง • รายงานการป่วย • รายงานการตาย • รายงานการชันสูตรโรค • รายงานการสอบสวน • รายงานการระบาด • รายงานการสำรวจทางระบาดวิทยา • รายงานการศึกษารังโรคในสัตว์ การกระจายของแมลง • รายงานการใช้วัคซีน ซีรั่ม ยา • ข้อมูลเกี่ยวกับประชากรและสิ่งแวดล้อม

ขั้นตอนการเฝ้าระวัง • การรวบรวมข้อมูล • การเรียบเรียงข้อมูลและนำเสนอข้อมูล • การวิเคราะห์และแปลผล • การกระจายข่าวสาร

ขั้นตอนการเฝ้าระวังและงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง บันทึกข้อมูล ข่าวจาก แหล่งอื่น ๆ Public awareness รวบรวมและเรียบเรียงข้อมูล วิเคราะห์และแปลความหมาย มีการระบาด เผยแพร่ ข่าวสารความรู้ วางแผนแก้ปัญหา สอบสวนการระบาด Agencies concerned ดำเนินการ ควบคุมกำกับ ประเมินผล

เครื่องมือที่ใช้ในการเฝ้าระวังเครื่องมือที่ใช้ในการเฝ้าระวัง • เครื่องมือรวบรวม - แบบรายงานผู้ป่วย : รง. 506 รง.506/1 • เครื่องมือเรียบเรียง - E.0, E.1, E.2, E.3, E.4, Daily Record

ลักษณะของระบบเฝ้าระวังโรคที่ดีลักษณะของระบบเฝ้าระวังโรคที่ดี • Timely • Valid & Sensitive • Simple • Representative • Magnitude

เครือข่ายการเฝ้าระวังทางวิทยาการระบาดเครือข่ายการเฝ้าระวังทางวิทยาการระบาด • ระดับประเทศ • ระดับจังหวัด • ระดับอำเภอ • ระดับตำบล • ระดับหมู่บ้าน

การวิเคราะห์และแปลผล วัตถุประสงค์ • แสดงการกระจายของโรคตาม PPT • แสดงความเหมือนหรือแตกต่างของการเกิดโรค • แสดงปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการถ่ายทอดโรค • เลือกหาปัจจัยที่เหมาะสมในการป้องกันควบคุมโรค

ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูล การเปรียบเทียบ (Making Comparisons) • ฐานข้อมูล - Sources of Data - Case Detection - Diagnosis Criteria Suspected Case Confirmed Case

ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูล การเปรียบเทียบ (Making Comparisons) • ค่าหรือหน่วยที่ใช้ในการเปรียบเทียบ - จำนวน กรณีเปรียบเทียบประชากรกลุ่มเดียวกัน - อัตรา อัตราส่วน สัดส่วน - การวัดแนวโน้มเข้าสู่ส่วนกลาง (Mean, Median, Mode)

ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูล การเปรียบเทียบ (Making Comparisons) • เวลา - ช่วงเวลา - เวลาในอดีต • ค่ามาตรฐาน - ข้อมูลในอดีต ค่าของพื้นที่รวม เกณฑ์หรือเป้าหมาย - การศึกษาวิจัย

ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูล การหาความแตกต่าง (Identifying difference) • ความแตกต่างของประชากรกลุ่มใหญ่ (Gross Population) • ความแตกต่างระหว่างกลุ่มย่อยหรือกลุ่มที่มีคุณลักษณะเฉพาะ (Specific Population)

ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูล การประเมินความมีนัยสำคัญ (Assessing the Significance of Differences) • การประเมินจำนวน • การประเมินอัตรา การปรับอัตรามาตรฐาน (Adjusted Rate) • การประเมินสัดส่วน Z-test or t-test • การประเมินค่าเฉลี่ย Standard Normal Curve

การแปลผล • กระบวนการทางสถิติ • ทบทวนข้อมูลที่เกี่ยวข้อง • ความครอบคลุมของเนื้อหา (PPT)

การวิเคราะห์การเกิดโรคการวิเคราะห์การเกิดโรค • การเทียบค่ามาตรฐาน - มัธยฐาน 5 ปี - ค่าเฉลี่ย หรือ Mean + 2 S.D. • การเรียงลำดับ - จำนวน - อัตรา • การจัดลำดับความสำคัญ

การวิเคราะห์การกระจายโรคการวิเคราะห์การกระจายโรค • การกระจายตามเวลา - Epidemic Curve - Epidemic Detection - Seasonal Variation, Cyclic Fluctuation - Secular Trend • การกระจายตามสถานที่ - แสดงตำแหน่ง ขนาดของปัญหา

การวิเคราะห์การกระจายโรคการวิเคราะห์การกระจายโรค • การกระจายตามบุคคล - การเปรียบเทียบคุณลักษณะย่อยในช่วงเวลาเดียวกัน - การเปรียบเทียบตามระยะเวลาของคุณลักษณะย่อย อย่างเดียว - การเปรียบเทียบการกระจายตามสถานที่ของ คุณลักษณะย่อยอย่างเดียว

การวิเคราะห์สาเหตุการเกิดโรคการวิเคราะห์สาเหตุการเกิดโรค • จากระบบรายงานเฉพาะโรค • ข้อมูลเพิ่มจากการสอบสวนโรค การวิจัย • การเฝ้าระวังบอกความมากน้อยของปัจจัย • การวิเคราะห์ความสัมพันธ์

การกำหนดตำแหน่งบนพื้นพิภพการกำหนดตำแหน่งบนพื้นพิภพ Global Positioning System : GPS ประกอบด้วย • ส่วนอวกาศ (Space Segment) : ดาวเทียม 24 ดวง • สถานีควบคุม (Control Station Segment) • ส่วนผู้ใช้ (Use Segment) : Civilian, Military

ส่วนประกอบเครื่องรับสัญญาณดาวเทียมส่วนประกอบเครื่องรับสัญญาณดาวเทียม Receiver ประกอบด้วย • ตัวเครื่อง (Body) • ส่วนให้พลังงาน (Power Supply) • ส่วนเสาอากาศ (Antenna)

การทำงานของ GPS ขั้นที่ 1 การรับสัญญาณจากดาวเทียมเพื่อให้ได้ตำแหน่ง ขั้นที่ 2 การวัดระยะจากดาวเทียม ขั้นที่ 3 การได้เวลาที่ถูกต้อง ขั้นที่ 4 ต้องรู้ตำแหน่งของดาวเทียมก่อน ขั้นที่ 5 การช้าของสัญญาณในการเดินทางผ่าน ชั้นบรรยากาศ

ลักษณะของข้อมูลที่ต้องการลักษณะของข้อมูลที่ต้องการ Precision Accuracy Currency Credibility Appropriateness to Need Accessibility Timeliness Comprehensibility Cost ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์(Geographic Information System : GIS)

GIS คืออะไร GIS คือ ระบบเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงพื้นที่ และเชื่อมโยงและผสมผสานข้อมูลทั้งข้อมูลเชิงพื้นที่และข้อมูลเชิงบรรยาย ที่เก็บไว้ในฐานข้อมูล สามารถดัดแปลงแก้ไขและวิเคราะห์ และแสดงผลการวิเคราะห์ และการนำเสนอข้อมูล เพื่อให้เห็นมิติ และความสัมพันธ์ด้านพื้นที่ของข้อมูล

องค์ประกอบของ GIS 1. Hardwares 2. Softwares - โปรแกรมระบบ : WINDOWS, UNIX - โปรแกรมสารสนเทศภูมิศาสตร์ : ARC/INFO, PAMAP, INTERGRAPH 3. Data 4. People ware 5. Method

หน้าที่หลักของ GIS • การจัดเก็บรวบรวมข้อมูล (Data Capture) • การเก็บบันทึกและเรียกข้อมูล (Data Storage and Retrieval) - Digitizer - Scanner • การวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analysis) Overlay • การวิเคราะห์/ประมวลข้อมูลเชิงพื้นที่ (Spatial Operation on Data) การแสดงผลข้อมูล (Data Display)

คำถามที่สามารถตอบได้ด้วยการใช้ GIS • ทำเลที่ตั้ง (Location) What is at ….. ? • สภาพการณ์หรือเงื่อนไข (Condition) Where is it …. ? • แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงอะไรบ้าง นับตั้งแต่ (Trends) What has changed since …. ? • รูปแบบของสถานการณ์ (Pattern) Which data are related … ? • แบบจำลอง หรือเกิดอะไรขึ้น ถ้า … ? (Modeling - What if?) What if … ?

GIS Computer Cartography Remote Sensing GIS Database Management Computer Aid Design

การเฝ้าระวังทางวิทยาการระบาด (Epidemiology surveillance)