440 likes | 669 Views
Informacje ogólne. INFORMACJE OGÓLNE. definicje opcji: kupna (call)/sprzedaży (put) terminologia typy opcji krzywe zysk/strata. Czym jest opcja KUPNA (CALL)?.
E N D
INFORMACJE OGÓLNE • definicje opcji: kupna (call)/sprzedaży (put) • terminologia • typy opcji • krzywe zysk/strata
Czym jest opcja KUPNA (CALL)? Opcja KUPNA (CALL) jest PRAWEM - nie zobowiązaniem - do NABYCIA określonej ilości instrumentu bazowego, po danej cenie w wyznaczonym momencie lub okresie czasu w przyszłości.
Czym jest opcja SPRZEDAŻY (PUT)? Opcja SPRZEDAŻY (PUT) jest PRAWEM - nie zobowiązaniem - do SPRZEDAŻY określonej ilości instrumentu bazowego, po danej cenie w wyznaczonym momencie lub okresie czasu w przyszłości.
Zakup i wystawienie opcji SPRZEDAŻY (PUT): krzywe zysk/strata
UWAGA!!! • Opcja daje nabywcy prawo - nie zobowiązanie. Oznacza to, że nabywca opcji ma możliwość rezygnacji z jej wykonania. • Sprzedawca lub wystawca opcji bierze na siebie zobowiązanie dostarczenia instrumentu bazowego (ew. rozliczenie pieniężne) - decyzja leży po stronie nabywcy. • Nabywca opcji ponosi ryzyko straty - maksymalnie zainwestowanego kapitału.
Prawa i obowiązki stron transakcji OPCJA KUPNA OPCJA SPRZEDAŻY NABYWCA Prawo do kupna Prawo do sprzedaży Zobowiązanie do sprzedaży Zobowiązanie do kupna WYSTAWCA
Sposób rozliczenia opcji Rozliczenie wykonania opcji może następować przez: • dostawę instrumentu bazowego lub • rozliczenie różnicy między ceną instrumentu bazowego (cena rozliczeniowa) a ceną wykonania, i wypłatę kwoty rozliczenia Sposób rozliczenia określa standard opcji Opcje na indeks rozliczane są pieniężnie
Terminologia Opcja KUPNA (CALL) - prawo zakupu po określonej cenie Opcja SPRZEDAŻY (PUT) - prawo sprzedaży po określonej cenie Cena wykonania - cena, po której opcja może być wykonana Premia - cena opcji na rynku Dzień wygaśnięcia - ostatni dzień „życia opcji” lub dzień, w którym opcja może być wykonana Wykonanie - wykorzystanie prawa z opcji, tzn. prawa kupna lub sprzedaży
Terminologia Opcja typu amerykańskiego - opcja może być wykonana w dowolnym momencie do czasu jej wygaśnięcia Opcja typu europejskiego - opcja może być wykonana tylko w dniu wygaśnięcia
Opcje - in, at, out - of the money • 1. in-the-money (opcja z wartością wewnętrzną)- opcja kupna - cena wykonania < cena instrumentu bazowego- opcja sprzedaży - cena wykonania > cena instrumentu bazowego2. at-the-money- opcja kupna - cena wykonania cena instrumentu bazowego- opcja sprzedaży - cena wykonania cena instrumentu bazowego3. out-of-the-money (opcja bez wartości wewnętrznej)- opcja kupna - cena wykonania > cena instrumentu bazowego- opcja sprzedaży - cena wykonania < cena instrumentu bazowego
Czynniki wpływające na cenę opcji • cena wykonania (wartość stała) • cena instrumentu bazowego • czas do wygaśnięcia • zmienność (volatility) • stopy procentowe na rynku • dywidendy
Wyznaczanie wartości teoretycznej opcji Cena wykonania Cena instr. bazowego Wartość teoretyczna opcji Model Czas do wygaśnięcia Zmienność Stopa procentowa minus stopa dywidendy
Jak kształtuje się cena opcji • Wartość opcji= wartość wewnętrzna + wartość czasowa
Wartość wewnętrzna i czasowa • Wartość wewnętrzna – wartość jaką inwestor uzyskuje wykonując opcje Opcja kupna = max{0, (S – X)} Opcja sprzedaży = max{0, (X – S)} • Wartość czasowa – wynika z szansy, że zmiana ceny instrumentu bazowego będzie korzystna dla posiadacza opcji
Przykłady 1. Jak z reguły zmienia się premia opcji kupna (call) w zależności od zmian ceny instrumentu podstawowego - wzrost? - (+) - spadek? - (-)
Przykłady 2. Jak z reguły zmienia się premia opcji sprzedaży (put) w zależności od zmian ceny instrumentu podstawowego - wzrost? - (-) - spadek? - (+)
Przykłady 3. Co stanie się ze statusem „money” opcji sprzedaży (put) z ceną wykonania 70 jeśli cena rynkowa instrumentu bazowego zmieni się do - 62 in the money - 95 out of the money
Relacje do pozycji na instrumencie bazowym Kupujący opcję KUPNA (CALL) - pozycja długa na instrumencie bazowym:( + + = +) Sprzedający opcję KUPNA (CALL) - pozycja krótka na instrumencie bazowym: (+ - = -) Kupujący opcję SPRZEDAŻY (PUT) - pozycja krótka na instrumencie bazowym : ( + - = -) Sprzedający opcję SPRZEDAŻY (PUT) - pozycja długa na instrumencie bazowym: ( - - = +)
Jak zamknąć swoją pozycję ? Opcje są przedmiotem obrotu giełdowego- można zamknąć swoją pozycję w dowolnym dniu do dnia wygaśnięcia włącznie poprzez zawarcie transakcji przeciwstawnej, tzn. • sprzedaż opcji tej samej serii, gdy wcześniej opcja została nabyta • kupno opcji tej samej serii, gdy wcześniej opcja została wystawiona
Wykorzystanie opcji kupna (1) Indeks WIG20 = 1470 pkt. • Inwestor oczekuje na wzrost kursów, więc kupuje opcje kupna z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące. Kurs opcji wynosi 70 pkt (cena = 700 zł) Inwestor czeka do wygaśnięcia . • Za trzy miesiące kurs rozliczeniowy = wysokość indeksu WIG20 wynosi 1630 (wzrost o 10,9%) • Inwestor otrzymuje kwotę rozliczenia = 1300 zł = (1630 pkt – 1500 pkt) *10 zł Zwrot z inwestycji (1300 –700)/700 = 86%
Wykorzystanie opcji kupna (2) Indeks WIG20 = 1470 pkt. • Inwestor oczekuje na wzrost kursów, więc kupuje opcje kupna z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące. Kurs opcji wynosi 70 pkt (cena = 700 zł) • Indeks po miesiącu osiąga 1570 pkt (wzrost o 6,8%). • Kurs opcji rośnie do poziomu 113,6pkt (cena 1136zł). • Inwestor zamyka pozycje na rynku i zarabia 436 zł (1136-700) co daje zwrot na poziomie 62 %.
Wykorzystanie opcji kupna (3) Indeks WIG20 = 1470 pkt. • Inwestor oczekuje na wzrost kursów, więc kupuje opcje kupna z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące. Kurs opcji wynosi 70 pkt (cena = 700 zł) • Indeks w czasie tej samej sesji rośnie do poziomu 1500 pkt (ok. 2%). • Kurs opcji rośnie do poziomu 84 pkt (cena 840zł). • Inwestor zarabia 140 zł (840 zł (840-700) co daje zwrot na poziomie 20 %.
Wykorzystanie opcji sprzedaży WIG20 = 1510 pkt Inwestor oczekuje na spadek kursów • Kupuje opcje sprzedaży z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące. • Kurs opcji wynosi 60 pkt. 60 pkt * 10 zł = 600 zł. • Inwestor czeka do wygaśnięcia . • Po trzech miesiącach wartość indeksu (kurs rozliczeniowy) WIG20 wynosi 1350 • Inwestor otrzymuje kwotę rozliczenia = 1500 zł (1500 pkt – 1350 pkt) *10 zł • Zwrot z inwestycji (1500 –600)/600 = 150% (więcej niż przy sprzedaży kontraktu terminowego)
Opcje – zalety • możliwość zarabiania na spadkach • możliwość osiągania zysków porównywalnych (i przewyższających) zyski z kontraktów terminowych • możliwość inwestycji z dźwignią bez konieczności wnoszenia i utrzymywania depozytów zabezpieczających • z góry znany maksymalny poziom ryzyka • Ryzyka opcyjne • utrata całej premii • ryzyko płynności (rozpiętość ofert i wolumeny ofert) • ryzyko kosztów transakcyjnych
Standard opcji (1) • Instrument bazowy WIG20 • Mnożnik 10 zł • Jednostka notowania pkt indeksowe • Krok notowania • dla kursu mniejszego od 5 pkt 0,01 pkt • dla kursu większego od 5 pkt 0,05 pkt • Miesiące wygaśnięcia: dwa najbliższe z marcowego cyklu kwartalnego
Standard opcji (2) Nazwa skrócona: OW20krccc, gdzie: • O - rodzaj instrumentu, • W20 – kod określający nazwę instrumentu bazowego (WIG20), • k - kod określający typ i miesiąc wygaśnięcia opcji, • opcje kupna - mar. C, cze. F, wrz. I, gru. L, • opcje sprzedaży – mar. O, cze. R, wrz. U, gru. X. • r – ostatnia cyfra roku wygaśnięcia, • ccc – oznaczenie kursu wykonania (kurs wykonania bez ostatniej cyfry); • Kurs wykonania 1200 – oznaczenie kursu wykonania 120, • Kurs wykonania 950 – oznaczenie kursu wykonania 095. Przykład: OW20F3120 – opcja kupna wygasająca w czerwcu 2003 r. o kursie wykonania 1200 pkt,
Standard opcji (3) • Kursy wykonania (1) • Różnice pomiędzy kursami wykonania kolejnych serii • 100 pkt dla kursów wykonania równych co najmniej 1000 pkt i powyżej tej wielkości. • 50 pkt dla kursów wykonania od 500 pkt do 950 pkt, • 25 pkt dla kursów wykonania od 25 pkt do 475 pkt, • Kursy wykonania mogą przyjmować zatem następujące wartości • 25, 50, 75, ... , 475 • 500, 550, 600, ... , 950 • 1000, 1100, 1200, 1300, 1400 .......
Standard opcji (4) • Kursy wykonania (2) • W pierwszym dniu notowania opcji wprowadza się do obrotu na każdy termin wygaśnięcia oraz dla każdego typu opcji (kupna i sprzedaży) trzy serie opcji; • jedną serię at-the-money (najbliższą zamknięciu WIG20), • jedną serię out-of-the-money, • dwie serie in-the-money. • Każdorazowe wprowadzenie opcji z nowym terminem wygaśnięcia oznacza wprowadzenie 8 serii opcji (4 kupna i 4 sprzedaży)
Standard opcji (5) • Kursy wykonania (3) Dodatkowe wprowadzanie serii opcji: w przypadku zmian wartości indeksu WIG 20 tak aby dla opcji kupna i sprzedaży o danym terminie wygasania zawsze były co najmniej: • dwie opcje in-the money • jedna opcja out-of-the-money.
Standard opcji (6) • Cena wykonania = kurs wykonania x mnożnik • Opcje o europejskim stylu wykonania i rozliczeniu pieniężnym • Dzień wygaśnięcia – trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia, • Wykonanie automatycznie - jeżeli opcja jest in-the-money, • Możliwość rezygnacji z wykonania opcji przez posiadacza. • Kwota rozliczenia kalkulowana wg wzorów; • Dla opcji kupna:c(T) = max{[S(T) – m];0} • Dla opcji sprzedaży:c(T) = max{[m – S(T)];0} gdzie: c(T) – kwota rozliczenia określana w dniu wykonania, S(T) – cena rozliczeniowa określana w dniu wykonania, m – cena wykonania, T – dzień wykonania.
Standard opcji (7) • Kurs rozliczeniowy kalkulowany jest w identyczny sposób jak w przypadku kontraktów terminowych na WIG20 • Kurs rozliczeniowy jest określony w dniu wygaśnięcia opcji jako średnia arytmetyczna ze wszystkich wartości indeksu WIG 20 w czasie ostatniej godziny notowań, ciągłych oraz wartości tego indeksu ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej.
Zasady obrotu (1) • Notowania ciągłe w godzinach 9:00 – 16:20 (godziny notowania kontraktów terminowych oraz jednostek indeksowych) • Możliwość wykorzystania wszystkich rodzajów zleceń oprócz zleceń PKC i PCRO, • Brak ograniczeń wahań kursów, • Rynek wspomagany działaniami animatorów rynku.
Zasady obrotu (2) • Kurs odniesienia = teoretyczna wartość opcji kalkulowana codziennie w oparciu o model wyceny opcji Blacka-Scholesa (na podstawie parametrów ryzyka- zmienność, stopa wolna od ryzyka) • Konieczne posiadanie numeru NIK – jeden numer dla wszystkich instrumentów pochodnych,
Depozyty zabezpieczające (1) Przypadki proste - otwieranie pozycji • Nabywca opcji (pozycja długa): płaci tylko premię (cenę rynkową) - nie musi utrzymywać żadnego depozytu zabezpieczającego - tak jak dla rynku kasowego • Wystawca opcji (pozycja krótka): w momencie składania zlecenia musi wnieść depozyt zabezpieczający. Wartość depozytu powinna przynajmniej pokrywać różnicę pomiędzy ceną teoretyczną opcji (liczoną wg modelu Blacka-Scholesa dla „najgorszego” scenariusza KDPW), a ceną rynkową (cena sprzedaży opcji w zleceniu). Uzyskana przez wystawcę premia uzupełnia depozyt.
Depozyty zabezpieczające (2) Przypadki proste - zamykanie pozycji • Zamykanie pozycji długiej nie wymaga wnoszenia żadnego depozytu (tak jak sprzedaż na rynku kasowym). Chyba, że pozycja ta stanowi zabezpieczenie dla innych instrumentów pochodnych. • Zamykanie pozycji krótkiej nie wymaga wnoszenia dodatkowego depozytu zabezpieczającego, chyba, że dotychczasowy depozyt zabezpieczający przypadający na jedną krótką pozycję jest niższy niż cena zakupu opcji w zleceniu zamykającym.
Depozyty zabezpieczające (3) • Do naliczania depozytów KDPW wykorzystuje Model Portfelowej Kalkulacji Ryzyka • Wyznaczanie ryzyka całego portfela instrumentów pochodnych z uwzględnieniem korelacji (zmniejszających wymagany depozyt) pomiędzy instrumentami opartymi na tym samym instrumencie bazowym • Badanie 16 scenariuszy zmian cen oraz zmienności • Nie ma codziennego rozliczania zysków i strat dla otwartych pozycji - równanie do rynku polega na zmianach depozytu wymaganego od posiadaczy krótkich pozycji na opcjach.
Depozyty zabezpieczające (4) KORELACJE • Pozycja długa rozliczona w opcjach stanowi zabezpieczenie dla innych pozycji opartych na tym samym instrumencie bazowym. Wartość tego zabezpieczenia liczona jest zgodnie z modelem Blacka-Scholesa z uwzględnieniem współczynnika kredytowego (0,7). Dotyczy to tylko opcji in-the money.
Informacje dodatkowe Dodatkowych materiałów można poszukiwać na stronach internetowych: • GPW - www.gpw.com.pl • KDPW - www.kdpw.com.pl W powyższej prezentacji wykorzystano fragmenty materiałów GPW i KDPW