1 / 254

FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ

FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ. FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ. İşyerlerinde çalışanlar açısından büyük risklere neden olabilecek fiziksel etmenler şunlardır; Gürültü Titreşim Termal Konfor Aydınlatma Radyasyon Basınç. GÜRÜLTÜ.

ayasha
Download Presentation

FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ

  2. FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ İşyerlerinde çalışanlar açısından büyük risklere neden olabilecek fiziksel etmenler şunlardır; • Gürültü • Titreşim • Termal Konfor • Aydınlatma • Radyasyon • Basınç

  3. GÜRÜLTÜ

  4. Gürültü,genel olarak, istenmeyen ve kulağa hoş gelmeyen rahatsız eden sesler olarak tanımlanır. Endüstrideki gürültü ise, işyerlerinde çalışanların üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanabilir. GÜRÜLTÜNÜN TANIMI, TÜRLERİ VE KAYNAKLARI

  5. Gürültüyü meydana getiren sesi fiziksel olarak tanımlamak gerekirse; Ses, maddeden oluşan bir ortamda moleküllerin sıkışıp genleşmesinden meydana gelen ve madde içinde yayılabilen bir titreşim olayıdır. GÜRÜLTÜNÜN TANIMI, TÜRLERİ VE KAYNAKLARI

  6. İş sağlığı ve güvenliği konusunda, bir başka ifade ile işitme kaybına sebep olabilecek gürültünün değerlendirilmesi için gürültüyü meydana getiren sesin basıncının ve frekansının belirlenmesi yeterlidir. GÜRÜLTÜNÜN TANIMI, TÜRLERİ VE KAYNAKLARI

  7. Basınç birimi olarak kullanılan bar, 1 cm2’lik bir yüzeye 1 dyn’lik bir kuvvetin yaptığı basınçtır. Ses basıncı çok küçük olduğundan, ses basınç birimi olarak bar’ın milyonda biri olan mikrobarkullanılır. Gürültü Yönetmeliğinde ise; ses basıncı için pascalkullanılmaktadır. 1 bar = 100 kpascal GÜRÜLTÜNÜN TANIMI, TÜRLERİ VE KAYNAKLARI

  8. Gürültüyü meydana getiren sesleri frekanslarına göre şu şekilde tanımlamak mümkündür: Subsonik sesler; frekansı 16 Hz'den düşük olan seslerdir. İşitilebilen sesler; yaklaşık olarak, frekansı 16 Hz ile 20 kHz arasında olan seslerdir. Ultrasonik sesler; frekansı 20 kHz'den daha yüksek olan seslerdir. Sınav için Not: Sınav komisyonu işitilebilen frekans aralığını 20-20000 Hz olarak kabul etmektedir. 16-20 Hz. aralığını küçük çocukların işitebildiği bilinmektedir. GÜRÜLTÜNÜN TANIMI, TÜRLERİ VE KAYNAKLARI

  9. Pompaların, kompresörlerin, türbinlerin, vantilatörlerin, jet motorlarının ve vanaların sıvı ve gaz itici etkileri; Fırın ve motorların ateşleme gürültüleri; Transformatör ve dinamoların yarattığı manyetik sesler; Çevirici dişli, motor ve makinelerden gelen titreşim ve sürtünme sesleriile Dövme, perçinleme, çakma makineleri ile kesici, ezici ve biçim verici makinelerin sesleri “Endüstride Gürültü Kaynakları”nı oluşturur. GÜRÜLTÜNÜN TANIMI, TÜRLERİ VE KAYNAKLARI

  10. Fiziksel Etkileri: Gürültü geçici veya sürekli işitme bozukluklarına yol açar. Yapılan istatistiklere göre meslek hastalıklarının %10’u gürültüden ileri gelen işitme kayıplarıdır. Fizyolojik Etkileri: Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalpatışlarında yavaşlama, ani refleks. Psikolojik Etkileri: Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik, stres. Performans Etkileri: İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  11. Fiziksel etkilerin oluşmasında; Gürültüyü meydana getiren sesin şiddeti, Gürültüyü meydana getiren sesin frekans dağılımı, Gürültüden etkilenme süresi, Gürültüye karşı kişisel duyarlılık, Gürültüye maruz kalanın yaşı, Gürültüye maruz kalanın cinsiyeti önemlidir. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  12. Sağlıklı bir insan kulağı, 20 mikropascalile 200 pascalarasında bulunan ses şiddetlerine duyarlıdır. Kulak bu geniş aralıkta rahatça duyar. Verilen bu ölçülebilir değerler, sağlıklı bir insanın sesleri duyabilmesi için yeterli sebep sayılabilir mi? 20 mikropascal şiddetindeki sese işitme eşiği, 200 pascal şiddetindeki sese de ağrı eşiği denir. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  13. Pratikte/uygulamada gürültü (ses) ölçü birimi desibel’dir. Desibel bir fizik terimi olup, logaritmik bir ifadedir. Ses alanındaki bu ifade dB=20log K/K0 olarak bilinir. K0 : Sağlıklı bir kulağın işitme eşiği olan 20 μPa dır. K : Ölçülen ses basınç değeridir. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  14. Logaritmik ifadeden; 20 μPa 0 dB'e; 200 pascal da 140 dB'e eşdeğer gelir. Bu nedenle; 0 dB’e işitme eşiği, 140 dB’e de ağrı eşiği denir. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  15. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ İşitme kaybı dereceleri: • 0 - 15 dB → Normal işitme • 16 - 40 dB → Çok hafif derecede işitme kaybı • 41 - 55 dB → Hafif derecede işitme kaybı • 56 - 70 dB → Orta derecede işitme kaybı • 71 - 90 dB → İleri derecede işitme kaybı • 91 dB ve üstü → Çok ileri derecede işitme kaybı

  16. KULAĞIN YAPISI ve İŞİTME MEKANİZMASI _____________ Kulağımız Dış, Ş Orta, Ş İç Ş olmaküzereüçkısımdanoluşmuştur. Her kısım işitme olayında ayrı işlevlere sahiptir.

  17. KULAĞIN YAPISI ve İŞİTME MEKANİZMASI _____________ DIŞ KULAK Dış kulak ses dalgalarını toplayıp orta kulağa doğru yönlendirir ve ses dalgaları orta kulağa girerken kulak zarına çarparak zarı titreştirirler.

  18. KULAĞIN YAPISI ve İŞİTME MEKANİZMASI _____________ ORTA KULAK Orta kulakta bulunan çekiç, örs, üzengi kemiklerinin yardımı ile ses dalgalarının oluşturduğu titreşimler iç kulağa taşınır.

  19. KULAĞIN YAPISI ve İŞİTME MEKANİZMASI _____________ İÇ KULAK İç kulak, içi sıvı dolu salyangoz şeklinde bir tüpten oluşmuştur. Bu tüp çok ince çeşitli frekanslara duyarlı iplikçikler ve iplik hücreleri ile birlikte sıvı içine yayılmış duyarlık hücrelerini içermektedir. İç kulağa gelen ses dalgaları bu iplikçikler yardımı ile beynimizin işitme merkezine taşındıklarında biz sesleri algılarız.

  20. KULAĞIN YAPISI ve İŞİTME MEKANİZMASI _____________ Ses sadece kulağımızın kepçesi ile toplanmamakta; kulak kepçemizin hemen arkasında bulunan kafa tası kemiklerinin yardımı ile iç kulakta iplikçiklere taşınmaktadır.

  21. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  22. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  23. İki Gürültü Kaynağının Çıkardığı Toplam Gürültüyü Saptama Tablosu GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  24. İki Gürültü Kaynağının Çıkardığı Toplam Gürültüyü Saptama Tablosu GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  25. LEQ • 8 saatlik bir vardiya boyunca dozimetrelerle gürültü basınç ve frekans değerleri kaydedilir. Daha sonra kayıtlar incelenerek frekans analizleri yapılır. Sonuçta gün boyunca dalgalanan seslerin toplam enerjisine denk gelen tek bir ses seviyesi hesaplanır. Hesaplanan bu değere Eşdeğer Sürekli Gürültü Seviyesi adı verilir. LEQ ile ifade edilir. (L:Level (Seviye), Eq: Equal (eşit) • (Sınav için bu tanımı ezberleyelim.)

  26. LEX • Dozimetrelerle 8 saatlik vardiya boyunca gürültü kaydı alınır. Daha sonra gürültünün zaman ağırlıklı ortalaması alınır. Elde edilen değer Lex olarak adlandırılır. • (Sınav için bu tanımı ezberleyelim.)

  27. Genç ve sağlıklı bir insan kulağı, frekansı 20 Hz ile 20000 Hz arasındaki seslere duyarlıdır. Bu duyarlılık, yarasada 60000 Hz’e, yunus balığında ise 140000 Hz’e kadar çıkar. İnsan seslerinin frekansı 175 Hz ile 7500 Hz arasında olup normal şartlarda konuşma şiddeti ise 25 dB ile 65 dBarasındadır. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  28. Bu durumda: Bir sesin sağlıklı bir insan kulağı tarafından işitilebilmesi için yeter şart ne olacaktır? • Ses şiddetinin 20μPa ile 200 Pa [0 dB(A)–140 dB(A)] • ve • Ses frekansının da 16 Hz ile 20 kHz arasında olması gerekiyor.

  29. Gürültülü ortamlarda kalan veya yaşayan insanlarda; Konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasitesi zayıflar. Yorgunluk, uyku bozuklukları ve geç uyuma görülebilir. Merkezi sinir sistemi bozuklukları, baş ağrıları ve stres olabilir. Metabolik ve hormonal bozukluklar da ortaya çıkabilir. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  30. Aniden ve şiddetli bir gürültünün etkisinde kalındığında ise; Kan basıncı (tansiyon) yükselmesi, Kardiyovasküler (dolaşım) bozukluğu, Solunum hızı değişmesi ve Terlemenin artması görülebilir. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  31. Gürültülü ortamlarda; Konuşurken bağırma ihtiyacı, Sinirli olma durumu, Karşılıklı anlaşma zorluğu, Kişiler arasındaki ilişkilerde olumsuzluklar görülebilir. En önemlisi gürültülü ortamın iş kazaların artmasına sebebiyet vermesidir. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  32. Uzunca süre, şiddetli gürültüye maruz kalan kişilerde görülen işitme kayıpları iki tiptir: İletim tipi işitme kaybı: Dış ve orta kulakta oluşan sağırlık tipidir. Ses şiddeti, dış ve orta kulaktan geçerken bir kayba uğrar ve iç kulağa aynen iletilmez. Bu sağırlık tipi, ani yüksek bir patlamanın dış kulak zarını zedelemesi sonucunda görülür. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  33. Algı tipi işitme kaybı: Bu sağırlık tipi iç kulakta görülen bir işitme kaybıdır. İç kulaktaki kokleada bulunan sıvının veya liflerin bozulması ile duyma sinirlerinin çalışmamasıdır. Bu sağırlık tipi daha çok yüksek şiddetli ve yüksek frekanslı seslerin oluşturduğu sağırlıktır. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  34. Endüstride, yüksek gürültüye kısa bir süre maruz kalan kişilerde geçici algı tipi bir sağırlık görülebilir. Bu etkilenme uzun süre olursa, işitme kaybı devamlı kalıcı olup kronikleşir, tedavi olsa bile geriye dönüşü mümkün olmayan bir seyir takip eder. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

  35. Endüstride, yüksek gürültünün, işçilerde meydana getirdiği işitme kayıpları bir meslek hastalığıdır. Meslek hastalığı: 1- 506 sayılı SSK Kanunun 11/B maddesine göre; “Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.” 2- 5510 sayılı SSGSS Kanunu 14 üncü maddesine göre; “Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.” GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

  36. Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı ve bu hastalıkların, işten fiilen ayrıldıktan en geç ne kadar zaman sonra meydana gelmesi halinde sigortalının mesleğinden ileri geldiğinin kabul edileceği Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ne ekli listede belirtilmiştir. GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

  37. Meslek hastalıkları listesinde bu hastalıklar 5 grup altında toplanmıştır: A. Kimyasal maddelerle ortaya çıkan meslek hastalıkları, B. Mesleki cilt hastalıkları, C. Pnömokonyozlar ve diğer solunum sistemi hastalıkları, D. Mesleki bulaşıcı hastalıklar, E. Fiziksel etkenlerle ortaya çıkan meslek hastalıkları. GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

  38. Endüstride gürültünün sebep olduğu işitme kayıpları da fizik etkenlerle ortaya çıkan meslek hastalıkları grubuna giren bir meslek hastalığıdır. Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği ekindeki meslek hastalıkları listesinde; “Gürültü zararlarının meslek hastalığı sayılabilmesi için gürültülü işte en az iki yıl, gürültü şiddeti sürekli olarak 85 dB’in üstünde olan işlerde en az 30 iş günü çalışmış olmak gerekir.” denilmektedir. Gürültü için yükümlük süresi de 6 ayolarak belirtilmiştir. GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

  39. GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ Yükümlülük Süresi Kanunla sağlanan yardımlardan yararlanabilmek için sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçecek azami süreye yükümlülük süresi denir.

  40. Endüstride gürültü en iyi şekilde ölçülerek değerlendirilmelidir. Bir işyerinde gürültü düzeyi ölçmeleri gürültü ölçme cihazları ile yapılır. Bu cihazlar; Anlık gürültü seviyelerini ölçebilen cihazlar, İşyeri ortam dozimetreleri ve Kişisel dozimetrelerdir. GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

  41. Bir işyerinde, sekiz saatlik çalışma süresince toplam gürültü düzeyi ölçülmeli ve iyi bir frekans analizi yapılmalıdır. Ayrıca, İşyerinde çalışan işçilere, kişisel dozimetreler takılarak, kişilerin çalıştıkları süre içinde maruz kaldıkları toplam gürültü düzeyleri belirlenmelidir. GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

  42. Gürültü Ölçümlerinde 3 farklı skala kullanılır; A skalası: İnsan kulağı işitme eğrisine en yakın değerleri veren skaladır. Bu nedenle işyeri gürültü ölçümlerinde kullanılan gürültü ölçüm cihazları genellikle A skalasına göre kalibre edilir. B skalası: Telekominikasyon şirketlerinin sinyal ölçümlerinde kullandıkları skaladır. C skalası: Frekans skalasıdır. GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

  43. İşitme kayıpları göz önüne alınarak, gürültü ölçmeleri yapılacaksa, gürültü ölçme cihazları dB(A)'ya göre kalibre edilmelidir. Gürültü ölçme cihazında dB(A) değeri, insan kulağının duyma eğrisine en yakın değerleri ifade eder. GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

  44. Teknik Korunma: Gürültü Kaynağında Alınması Gereken Önlemler: Kullanılan makineleri gürültü düzeyi düşük makineler ile değiştirmek, Gürültülü yapılması gereken işlemi daha az gürültü gerektiren işlemle değiştirmek, Gürültü kaynağını ayrı bir bölmeye almak, GÜRÜLTÜYE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER

  45. Gürültünün Yayıldığı Ortamda Alınması Gereken Önlemler: Makinelerin yerleştirildiği zeminde gürültüye ve titreşime karşı yeterli önlemleri almak, Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasına gürültüyü önleyici engel koymak, Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasındaki uzaklığı artırmak, Sesin geçebileceği ve yansıyabileceği duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamakolarak sayılabilir. GÜRÜLTÜYE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER gürültü emici panolar

  46. Gürültünün Etkisinde Bulunan Kişide Alınması Gereken Önlemler: Gürültüye maruz kalan kişiyi sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine almak, Gürültülü ortamdaki çalışma süresini kısaltmak, Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucuları kullanmak, Gürültünün zararları hakkında bilgilendirmek ve eğitmek. GÜRÜLTÜYE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER

  47. Kulak Koruyucularının Gürültüyü Engelleme Değerleri GÜRÜLTÜYE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER

  48. KİŞİSEL VE TEKNİK KORUNMA YÖNTEMLERİ _____________ BİR ATÖLYEDE (A) VE BÜRODA (B) GÜRÜLTÜNÜN YAYILMASI KAYNAK (1) TİTREŞİMLE 2 YANSIMAYLA 3 REZONANSLA 4 DOĞRUDAN İLETİLİR 5

  49. KİŞİSEL VE TEKNİK KORUNMA YÖNTEMLERİ _____________ BİR ATÖLYEDE (A) VE BÜRODA (B) GÜRÜLTÜNÜN ÖNLENMESİ KAYNAK Kaynak örtülmeli (1) Taban döşemesi sesi emecek malzemeden yapılmalı 2 Duvarlarda ses emecek malzeme kullanılmalı 3 4 Titreşen parçaların dış yüzeyleri azaltılmalı 5 Kişisel koruyucu kullanılmalı 6

More Related