EKO 205 Mikroiktisat

1. EKO 205 Mikroiktisat Kar Maksimizasyonu Profit Maximization

2. Tartışılacak Konular • Tam Rekabet Piyasaları • Kar Maksimizasyonu • Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar • Kısa Dönemde Çıktı Düzeyinin Belirlenmesi

3. Tartışılacak Konular • Kısa Dönemde Rekabetçi Firmanın Arz Eğrisi • Kısa Dönem Piyasa Arz Eğrisi • Uzun Dönemde Çıktı Düzeyi • Endüstrinin Uzun Dönem Arz Eğrisi

4. Tam Rekabet Piyasaları • Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri 1) Fiyatı veri olarak alırlar 2) Homojen ürün 3) Giriş çıkış engeli yoktur

5. Tam Rekabet Piyasaları • Firmalar Fiyatı Piyasadan Veri olarak Alırlar • Firma bireysel olarak toplam piyasa çıktısının çok küçük bir bölümünü ürettiği için piyasa fiyatını etkileyemez. • Piyasadaki tüketici endüstri çıktısının çok küçük bir kısmını satın aldığı için fiyatı etkileyemez.

6. Tam Rekabet Piyasaları • Homojen Ürün • Tüm firmaların ürettiği ürünler birbirinin tam ikamesidir. • Örnekler • Tarım ürünleri, petrol, bakır, demir, odun

7. Tam Rekabet Piyasaları • Piyasaya giriş ve çıkış serbestliği • Tüketiciler kolaylıkla satın aldıkları firmayı değiştirebilirler. • Üreticiler piyasaya kolaylıkla girebilirler ve çıkabilirler.

8. Kar Maksimizasyonu (Profit Maximization) • Firmaların Amacı Karlarını En-çoklamak mı? • Diğer Amaçları Olabilir mi? • Gelir Maksimizasyonu • Pay (Dividend) maksimizasyonu • Kısa-Dönem kar maksimizasyonu

9. Kar Maksimizasyonu • Firmaların Amacı Karlarını En-çoklamak mı? • Kar maksimizasyonu dışındaki amaçların sonuçları: • Uzun dönemde yatırımcılar firmayı desteklemeyecektir. • Karlar olmadan firmanın yaşamını sürdürmesi olası görünmemektedir

10. Kar Maksimizasyonu • Firmaların Amacı Karlarını En-çoklamak mı? • Uzun dönem kar maksimizasyonunun geçerli olması, altruistik (özveriyi) dışlamaz.

11. Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • Karları maksimum yapan çıktı düzeyinin belirlenmesi • Kar ( ) = Toplam Hasıla – Toplam Maliyet • Toplam Hasıla (R) = Pq • Toplam Maliyet (C) = Cq • Sonuç Olarak:

12. Toplam Hasıla R(q) R(q)’nun eğimi = MR Kısa Dönemde Kar Maksimizasyonu Maliyet, hasıla, kar (YTL-yıl) 0 Çıktı (adet-yıl)

13. C(q) Toplam Maliyet C(q)’nun eğimi= MC q sıfır iken maliyet neden pozitif? Kısa Dönemde Kar Maksimizasyonu Maliyet, Gelir, kar YTL (yıl) 0 Çıktı (adet-yıl)

14. Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • Marjinal Hasıla (Marginal revenue): üretim bir birim değiştiğinde toplam hasılada meydana gelen değişmedir. • Marjinal Maliyet (Marginal cost):ek bir birim çıktı üretmenin maliyetidir.

15. C(q) R(q) A B q0 q* Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • R(q) veC(q) eğrilerinin karşılaştırılması • Çıktı düzeyleri: 0- q0: • C(q)> R(q) • Negatif kar • FC + VC > R(q) • MR > MC • Yüksek çıktı yüksek kar demektir Maliyet, Hasıla, Kar (YTL) 0 Çıktı

16. Maliyet, Hasıla, Kar (YTL) C(q) R(q) A B q0 q* 0 Çıktı Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • R(q) veC(q) karşılaştırma • Soru: çıktı sıfır iken kar düzeyi neden negatif?

17. Cost, Revenue, Profit $ (per year) C(q) R(q) A B q0 q* 0 Output (units per year) Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • R(q) veC(q)Karşılaştırma • Çıktı düzeyleri: q0 - q* • R(q)> C(q) • MR > MC • Çıktı yüksekken karlarında yüksek olduğunu ifade eder • Karlar artıyor

18. Maliyet, Hasıla, Kar (YTL) C(q) R(q) A B q0 q* 0 Çıktı Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • R(q) ve C(q) karşılaştırma • Çıktı düzeyi: q* • R(q)> C(q) • MR = MC • Karlar maksimum

19. Maliyet, Hasıla, Kar (YTL) C(q) R(q) A B q0 q* 0 Çıktı Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • Soru • q* düzeyinden daha az veya daha çok üretim yapıldığında kar neden azalmaktadır?

20. Maliyet, Hasıla, Kar (YTL) C(q) R(q) A B q0 q* 0 Çıktı Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • R(q) veC(q) karşılaştırma yapalım: • q*noktasının üzerindeki çıktı düzeylerinde: • R(q)> C(q) • MC > MR • Karlar azalmaktadır

21. Maliyet, Hasıla, Kar (YTL) C(q) R(q) A B q0 q* 0 Çıktı Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: • Karlar MC = MR iken maksimum olmaktadır

22. Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu

23. Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu MR – MC =0 böylece MR(q) = MC(q) Yada,

24. Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • Rekabetçi Firma • Fiyatı etkileyemez... • Piyasa çıktısı (Q) ve firma çıktısı (q) • Piyasa talebi (D) vefirma talebi (d) • R(q) doğru biçimindedir.

25. $4 d $4 D Rekabetçi Firmanın Karşılaştığı Talep Eğrisi Fiyat Fiyat Firma Endüstri Çıktı Çıktı 100 200 100

26. Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • Rekabetçi Firma • Rekabetçi Firmanın Karşı Karşıya Kaldığı Talep: • Bireysel üretici ürettiği tüm birimleri aynı fiyattan (4 YTL) satmaktadır. • Üretici fiyatı yükseltmeye çalışırsa, hiç satış yapamayacaktır.

27. Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • Rekabetçi Firma • Rekabetçi firmanın talep eğrisi • Üretici fiyatı düşürürse, satışı arttıramaz • P = D = MR = AR

28. Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Maksimizasyonu • Rekabetçi Firma • Kar Maksimizasyonu (Profit Maximization) • MC(q) = MR = P

29. Kısa Dönemde Çıktının Belirlenmesi • Firmanın üretim düzeyini ve karlılık durumunu belirlemek için üretim ve maliyetler ile talep analizini birleştirmemiz gerekir.

30. MC Kayıp kar qq < q* Kayıp karlar q2 > q* A D AR=MR=P ATC C B AVC q*’de: MR = MC Ve P > ATC q1 : MR > MC ve q2: MC > MR ve q0: MC = MR fakat MC düşüyor q0 q1 q* q2 Pozitif Kar Elde Eden Rekabetçi Firma Fiyat 60 50 40 30 20 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Çıktı

31. MC ATC B C D P = MR A q*: da MR = MC Ve P < ATC zarar = (P- AC) x q*veya ABCD AVC F E q* Zarar Eden Rekabetçi Firma Fiyat Bu üretici üretime devam eder mi? Çıktı

32. Kısa Dönemde Çıktı Düzeyinin Belirlenmesi • Üretim Kararlarının Özeti • MC = MR iken kar maksimumdur. • P > ATC ise firma pozitif kar yapmaktadır • AVC < P < ATC firma zarar etmesine rağmen üretime devam eder. • P < AVC < ATC firma kapanmalıdır

33. Gözlemler • Fiyatlar 1140 ile 1300 arasında iken: q = 600 • fiyat > 1300 iken q = 900 • fiyat < 1140 iken q = 0 P2 P1 Soru P < 1140 iken bu firma üretime devam etmeli mi? Alüminyum Endüstrisinde Kısa Dönem Dengesi Maliyet 1400 1300 1200 1140 1100 Çıktı 0 300 600 900

34. Yöneticiler İçin Bazı İlkeler • Marjinal maliyet hesaplanırken üç kılavuz ilke: 1) Ortalama değişken maliyet, marjinal maliyet yerine kullanılmamalıdır.

35. Yöneticiler İçin Bazı İlkeler • Marjinal maliyet hesaplanırken üç kılavuz ilke: 2) Firmanın hesaplarında yer alan tek bir kayıt iki parça içerebilir; bunlardan sadece biri marjinal maliyetle ilgili olabilir.

36. Yöneticiler İçin Bazı İlkeler • Marjinal maliyet hesaplanırken üç kılavuz ilke: 3) Tüm alternatif maliyetler, marjinal maliyet belirlenirken hesaba alınmalıdır

37. Firma MR = MC olduğu çıktı düzeyini, Değişken maliyetlerini karşıladığı sürece devam ettirir. MC ATC P2 AVC P1 P < AVC ise Ne olur? P = AVC q1 q2 Rekabetçi Firmanın Kısa Dönem Arz Eğrisi Fiyat Çıktı

38. Rekabetçi Firmanın Kısa Dönem Arz Eğrisi • Gözlemler: • P = MR • MR = MC • P = MC • Arz her olası fiyatta arz edilen miktarı gösterir. Dolayısıyla: • P = P1, iseq = q1 • P = P2, iseq = q2

39. Rekabetçi Firmanın Kısa Dönem Arz Eğrisi AVC’nin üzerinde S = MC Fiyat MC ATC P2 AVC P1 P = AVC Kapanma noktası Çıktı q1 q2

40. Rekabetçi Firmanın Kısa Dönem Arz Eğrisi • Gözlemler: • Arz eğrisi, azalan getirilerden dolayı pozitif eğimlidir. • Yüksek fiyat, ek üretim yapmanın yüksek maliyetlerini karşılar, çünkü bu fiyat ve maliyet tüm birimlere uygulanır.

41. Rekabetçi Firmanın Kısa Dönem Arz Eğrisi • Firmanın, Girdi Fiyatındaki Değişime Tepkisi • Firmanın kullandığı girdinin fiyatı değiştiği zaman, marjinal maliyeti fiyata eşitlemek için çıktı düzeyini değiştirir.

42. Girdi maliyeti artmış veMC kayarakMC2 olmuş veq azalmış (q2). MC2 Çıktıyı azaltmanın firmaya sağladığı tasarruf MC1 $5 q2 q1 Firmanın, Girdi Fiyatındaki Değişime Tepkisi Fiyat Çıktı

43. S Endüstrinin kısa dönem arz eğrisi Her bir firmanın kısa dönem arz Eğrilerinin yatay toplamına eşittir. MC1 MC2 MC3 P3 P2 P1 Kısa Dönemde Endüstri Arzı Fiyat Soru: çıktı arttığında girdi fiyatları artıyorsa, piyasa Arz eğrisi bundan nasıl etkilenir? Miktar 0 2 4 5 7 8 10 15 21

44. Kısa Dönemde Endüstri Arz Eğrisi • Piyasa Arz Esnekliği

45. Kısa Dönemde Endüstri Arz Eğrisi • Tam katı (Perfectly inelastic) kısa dönem arz: çıktı düzeyini arttırmak ancak yeni tesis kurmakla mümkün olacak kadar endüstrideki tüm tesisler yüksek oranda kapasite kullanıyorlarsa ortaya çıkar. • Tam esnek (Perfectly elastic) kısa dönem arz: marjinal maliyetler sabit iken ortaya çıkar.

46. Kısa Dönemde Endüstri Arz Eğrisi • Sorular 1) Tam katı bir arz eğrisine örnek veriniz. 2) MChızlı bir biçimde artıyorsa,arz az? Çok? Esnek olur.

47. Dünya Bakır Endüstrisi (1999) Yıllık ÜretimMarjinal Maliyet Ülke (bin metrik ton) (Dolar-pound) Avustralya 600 0.65 Kanada 710 0.75 Şili 3660 0.50 Endonezya 750 0.55 Peru 450 0.70 Polonya 420 0.80 Rusya 450 0.50 ABD 1850 0.70 Zambiya 280 0.55

48. MCPo MCCa MCP,MCUS MCA MCJ,MCZ MCC,MCR Kısa Dönem Dünya Bakır Arzı Fiyat 0.90 0.80 0.70 0.60 0.50 0.40 0 2000 4000 6000 8000 10000 Üretim (bin metrik ton)

49. Kısa Dönem Piyasa Arz Eğrisi • Kısa Dönemde Üretici Artığı • Firmalar, son çıktı birimi hariç, ürettikleri tüm birimlerden bir rant kazanırlar. • Üretici Artığı (producer surplus)piyasa fiyatı ile marjinal maliyet arasındaki farkın tüm üretim birimleri için toplamıdır.

50. q*noktasında MC = MR. 0 ileq , arasında MR > MC Üretici Artığı MC AVC B A P Alternatif olarak, VC, MC’nin toplamı veya ODCq* . R=P x q* veyaOABq*. Üretici rantı= R - VC veyaABCD. D C q* Firmanın Üretici Artığı Fiyat 0 Output