Jak to robią inni? Przykłady wdrażania podejścia Leader w innych krajach UE

1. Jak to robią inni?Przykłady wdrażania podejścia Leader w innych krajach UE Urszula Budzich-Szukała Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich oraz PREPARE

2. Zarys prezentacji • Leader w „starych” krajach członkowskich (UE-15) • Leader w „nowych” krajach • Środki przeznaczone na oś Leader w nowym okresie programowania • Ciekawe rozwiązania • Sieciowanie LGD

3. Leader w UE-15 (1) • Metoda, znana od dawna m.in. w krajach skandynawskich, angażowania całej społeczności w rozwiązywanie lokalnych problemów • Od 1991 roku wprowadzana w formie „eksperymentu” w krajach UE (Leader, Leader II, Leader+) • Objęła blisko połowę obszarów wiejskich UE i połowę ludności wiejskiej

4. Leader w UE-15 (2) • W „starej” UE powstało ponad 1000 LGD • W obszarach objętych Leaderem udało się stworzyć miejsca pracy (wg. ostrożnych szacunków co najmniej 100.000) i dodatkowe źródła dochodu oraz zahamować wyludnianie się wsi • Buduje pozytywny wizerunek UE i funduszy unijnych, pomaga przełamać bezradność • Pomaga pozyskać inne środki • Wiele krajów UE uruchomiło podobne programy z własnych środków: (np. Finlandia, Hiszpania)

5. Leader w nowych krajach członkowskich • Nie jest Inicjatywą Wspólnotową i początkowo nie był przewidziany dla nowych krajów • W grudniu 2002 ustalono, że może być uwzględniony w programach operacyjnych 2004-2006 jako działanie • Wybrane przez 6 krajów przystępujących w 2004 roku (Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Węgry)

6. Leader w nowych krajach a IW LEADER - najważniejsze różnice • Mniejsze środki przypadające na LGD • Ze względu na pochodzenie środków – trudniejsze uzyskiwanie zaliczek • Wymóg posiadania przez LGD osobowości prawnej od samego początku • LGD nie mogą wybierać projektów (wyjątki: Litwa, niektóre programy czeskie, Bułgaria) ani finansować inwestycji • Późne uruchomienie oficjalnego procesu sieciowania

7. Ile środków na poszczególne osie (dane wstępne w %)

8. Innowacyjne rozwiązania „mainstreamingu” podejścia Leader • Austria – metoda lokalnego partnerstwa wykorzystana dla wzmocnienia procesu tworzenia „Lokalnych Agend 21” finansowanych z działania „Odnowa wsi” • Portugalia – tworzenie partnerstw „branżowych” (obejmujacych wszystkie podmioty zainteresowanych daną branżą np. przetwórstwa) dysponujących „grantem globalnym” jako warunek korzystania z osi 1 • Andaluzja – LGD wdrażają wszystkie osie PROW i przygotowują odrębną strategię dla każdej z nich

9. Typologia LGD w zależności od struktury wdrażaniaInspiracja: Robert Lukesch, Austria • LGD jako „inkubator”, przecierający szlaki dla innych działań (przykład – Austria) • LGD jako podstawa systemu tworzenia i wdrażania całej polityki obszarów wiejskich (przykład – Finlandia, Hiszpania) • LGD łączy różne źródła finansowania i kieruje je na rozwój lokalny (Portugalia, Grecja)

10. Sieciowanie LGD • Zawiadomienie Komisji (Commission Notice) do krajów członkowskich, zawierające wytyczne w sprawie Inicjatywy Wspólnotowej LEADER+ (2000 r.): • Stawia wymóg aktywnej współpracy w sieci wszystkim Lokalnym Grupom Działania • Otwiera możliwość współpracy innym podmiotom, nie będącym LGD • Pozostawia krajom członkowskim swobodę co do sposobu budowania sieci, ale zawiera pewne rekomendacje co do funkcjonowania Jednostki Sieciującej

11. Sytuacja w „starych” krajach członkowskich • Duża różnorodność rozwiązań: rolę jednostek sieciujących pełnią instytucje publiczne (Niemcy), instytuty naukowe (Irlandia) albo organizacje pozarządowe (Finlandia, Szwecja) • W wielu krajach, obok oficjalnej „jednostki sieciującej” finansowanej z UE istnieją struktury nieformalne utworzone z inicjatywy LGD (ale np. w Irlandii struktura nieformalna ściśle współpracuje z jednostką sieciującą)

12. Struktury utworzone przez LGD • Są szczególnie aktywne w krajach gdzie LGD obejmują znaczną część kraju i mają duży wpływ na rozwój obszarów wiejskich (Irlandia, Portugalia, Hiszpania) • Utworzyły stowarzyszenie na poziomie europejskim (ELARD – European Leader Association for Rural Development), w którym uczestniczy ponad 600 LGD z 9 krajów UE

13. Sieci LGD w Polsce: • Krajowa Sieć Grup Partnerskich • Sieci regionalne: • Dolny Śląsk • woj. kujawsko-pomorskie • woj. pomorskie… • Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich

14. Wykonawcy projektu„Krajowa Sieć Leader+” • Przetarg wygrało konsorcjum, w którego skład weszły: • Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA (pełnomocnik konsorcjum) • Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich • Krajowa Rada Izb Rolniczych • Centrum Doradztwa Rolniczego www.leaderplus.org.pl

15. Czym jest PREPARE? • Partnership for Rural Europe (Partnerstwo dla Wsi Europejskiej) • Cel: budowanie społeczeństwa obywatelskiego na obszarach wiejskich, szczególnie w nowych krajach UE i krajach sąsiedzkich • Zrzesza krajowe sieci organizacji wiejskich ze Szwecji, Finlandii, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier i Słowenii (polskim partnerem PREPARE jest Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich)

16. PREPARE a Leader • Promowanie podejścia Leader i lobbing na poziomie UE (członkostwo w Komitecie Doradczym ds. Rozwoju Wsi) • Stymulowanie wymiany doświadczeń (np. ostatnie doroczne spotkanie PREPARE – tzw. PREPARE Gathering – w Czechach było poświęcone Leaderowi) • Wiele organizacji partnerskich PREPARE pełni rolę formalnych lub nieformalnych sieci LGD w swoich krajach