BEÄNH PHOÅI TAÉC NGHEÕN MAÏN TÍNH

1. BEÄNH PHOÅI TAÉC NGHEÕN MAÏN TÍNH

2. MUÏC TIEÂU Trình baøy ñònh nghóa cuûa beänh phoåi taéc ngheõn maïn tính Neâu yeáu toá nguy cô Trình baøy cô cheá beänh sinh cuûa BPTNMT. Neâu bieåu hieän laâm saøng Neâu khaûo saùt caän laâm saøng caàn thieát ñeå chaån ñoaùn Trình baøy ñieàu trò noäi khoa BPTNMT

3. 1. ÑÒNH NGHÓA Beänh phoåi taéc ngheõn maïn tính laø laø moät beänh lyù ñaëc tröng bôûi söï giôùi haïn luoàng khí thôû khoâng phuïc hoài hoaøn toaøn. Söï giôùi haïn luoàng khí thôû thöôøng vöøa tieán trieån, vöøa ñi keøm ñaùp öùng vieâm baát thöôøng cuûa phoåi vôùi caùc haït vaø khí ñoäc.

4. 2. YEÁU TOÁ NGUY CÔ OÂ nhieãm khoâng khí vaø ngheà nghieäp Nhieãm truøng hoâ haáp Taêng phaûn öùng khí ñaïo Thieáu anpha1-antitrypsin Giôùi, chuûng toäc vaø tình traïng kinh teá

5. Chaát choáng oxy hoùa CAÙC TAÙC NHAÂN ÑOÄC HAÏI(Khoùi thuoác laù, chaát gaây oâ nhieãm, hoaù chaát, buïi ngheà nghieäp) Yeáu toá di truyeàn Vieâm ôû Phoåi Chaát choáng oxy hoùa Khaùng proteinases Proteinases Oxidative stress Cô cheá ñieàu chænh COPD

6. 4. LAÂM SAØNG Ho khaïc ñaøm maïn tính Khoù thôû: trieäu chöùng chính cuûa BPTNMT, khieán ngöôøi beänh phaûi ñi khaùm beänh, laøm maát khaû naêng lao ñoäng vaø gaây lo laéng cho ngöôøi beänh. Khoù thôû trong BPTNMT coù ñaëc tröng laø lieân tuïc vaø tieán trieån

7. THAÊM KHAÙM Giai ñoaïn sau: loàng ngöïc hình phình thuøng, khoang gian söôøn giaõn roäng, co keùo caùc cô hoâ haáp phuï vaø daáu hieäu Hoover – bôø söôøn loõm khi hít vaøo. Ran rít, ngaùy hoaëc aâm pheá baøo giaûm 2 beân; tieáng tim môø Giai ñoaïn muoän: taâm pheá maïn Giai ñoaïn ñaàu: maïch nhanh vaø thì thôû ra keùo daøi.

8. 5. CAÄN LAÂM SAØNG X-quang phoåi: khí pheá thuõng Khí maùu ñoäng maïch: Giaûm oxy maùu ñoäng maïch, taêng CO2 maùu ñöa ñeán toan hoâ haáp

9. HOÂ HAÁP KYÙ Chaån Ñoaùn Phaân giai ñoaïn beänh Tieân löôïng Theo doõi tieán trieån

10. HOÂ HAÁP KYÙ FEV1– Theå tích khí thôû ra toái ña trong 1s ñaàu FVC – dung tích soáng gaéng söùc VC– dung tích soáng FEV1/(F)VC% - tyû soá Tiffineau, Gaensler Chaån ñoaùn BPTNMT ñoøi hoûi phaûi coù hoäi chöùng taéc ngheõn ñöôøng daãn khí, nghóa laø tæ leä FEV1/FVC giaûm < 70%

11. 6. CHAÅN ÑOAÙN BPTNMT Trieäu chöùng YT nguy cô Ho Thuoác laù Khaïc ñaøm Ngheà nghieäp Khoù thôû OÂ nhieãm è Hoâ haáp kyù

12. PHAÂN GIAI ÑOAÏN BEÄNH (GOLD 2003) Giai ñoaïn Ñaëc ñieåm 0: Nguy côhoâ haáp kyù bình thöôøng Trieäu chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm)  I: NheïFEV1/FVC < 70%; FEV1 > 80% Coù / khoâng coù trieäu chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm) II: Trung bìnhFEV1/FVC < 70%; 50%≤ FEV1 < 80% Coù /khoâng coù trieäu chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm, khoù thôû) III: Naëng FEV1/FVC < 70%; 30% ≤ FEV1 < 50% predicted Coù /khoâng coù trieäu chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm, khoù thôû) IV: Raát naëngFEV1/FVC < 70%; FEV1 < 30% hay FEV1 < 50% vaø suy hoâ haáp maïn hay suy tim phaûi

13. SUYEÃN & COPD • Khôûi phaùt tuoåi trung nieân. • Trieäu chöùng tieán trieån töø töø. • Huùt thuoác laù keùo daøi. • Khoù thôû khi gaéng söùc. • Taéc ngheõn ñöôøng thôû phaàn lôùn khoâng hoài phuïc COPD Suyeãn COPD • Khôûi phaùt sôùm (thöôøng ôû treû em)..Trieäu trieäu chöùng thöôøng xuaát hieän ñeâm / gaàn saùng..Cô ñòa dò öùng..Tieàn caên suyeãn gia ñình..Taéc ngheõn ñöôøng thôû hoài phuïc. SUYEÃN

14. 7. ÑIEÀU TRÒ

15. MUÏC TIEÂU • Ngaên ngöøa beänh tieán trieån • Giaûm trieäu chöùng • Caûi thieän khaû naêng gaéng söùc • Caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng • Ngaên ngöøa vaø ñieàu trò caùc bieán chöùng • Ngaên ngöøa vaø ñieàu trò côn kòch phaùt • Giaûm tyû leä töû vong

16. PHOØNG TRAÙNH CAÙC YT NGUY CÔ Cai thuoác laù Phoøng traùnh oâ nhieãm do ngheà nghieäp Ngöøa oâ nhieãm do moâi tröôøng Chích ngöøa caûm cuùm

17. ÑIEÀU TRÒ: THUOÁC Caùc thuoác ñieàu trò: Thuoác daõn pheá quaûn Thuoác kích thích 2: Salbutamol, Salmeterol and Formoterol Thuoác anticholinergic: Ipratropium, Tiiotropium Nhoùm methyl xanthine: Theophylline Thuoác khaùng vieâm corticoid: duøng thöôøng xuyeân chæ phuø hôïp cho nhöõng beänh nhaân coù FEV1 < 50% giaù trò döï ñoaùn vaø coù nhieàu ñôït kòch phaùt (ví duï coù 3 ñôït kòch phaùt trong 3 naêm qua). Phoái hôp thuoác ñem laïi hieäu quaû cao hôn

18. “Taát caû caùc guideline ñeàu ñeà nghò duøng daõn pheá quaûn daïng hít nhö laø thuoác öu tieân haøng ñaàu. ATS khuyeân neân duøng anticholinergic tröôùc tieân neáu phaûi ñieàu trò laâu daøi” Chest 2000; 117: 23S-28S

19. ÑIEÀU TRÒ Phuïc hoài chöùc naêng: taäp vaät lyù trò lieäu hoâ haáp, tham vaán veà dinh döôõng vaø giaùo duïc beänh nhaân. Muïc ñích cuûa phuïc hoài chöùc naêng laø laøm giaûm trieäu chöùng, caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng vaø gia taêng söï tham gia trong caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy

21. Ñieàu trò ñôït kòch phaùt Haàu heát ñôït caáp do nhieãm truøng vaø oâ nhieãm hoâ haáp. Tuy nhieân coù 1/3 tröôøng hôïp khoâng xaùc ñònh ñöôïc (GOLD 2003) Taêng lieàu/soá laàn söû duïng caùc thuoác daõn pheá quaûn. Neáu FEV1< 50% : theâm corticoid (40 mg prednison /ng x 10 ngaøy). Neáu coù trieäu chöùng nhieãm truøng: khaùng sinh phoå roäng Thoâng khí cô hoïc khoâng xaâm laán vaø xaâm laán

22. KEÁT LUAÄN (1) • Khoùi thuoác laù laø yeáu toá nguy cô quan troïng nhaát ñöa ñeán COPD • Caùc thuoác giaõn pheá quaûn laø caùc thuoác chuû löïc trong quaûn lyù ñieàu trò • Phoái hôïp caùc thuoác giaõn PQ coù theå laøm gia taêng hieäu quaû, giaûm taùc duïng phuï so vôùi duøng moät loaïi thuoác maø gia taêng lieàu.

23. KEÁT LUAÄN (2) • Caùc ICS coù theå laøm giaûm caùc côn kòch phaùt naëng ñöôïc chæ ñònh duøng ôû möùc ñoä III vaø IV. • Phuïc hoài chöùc naêng hoâ haáp neân ñöôïc aùp duïng cho bn trung bình vaø naëng ñeå hoï coù theå tham gia tích cöïc vaøo cuoäc soáng.

24. CHAÁT LÖÔÏNG CUOÄC SOÁNG