341 likes | 902 Views
HONDAKINEN KANPORAKETA: IRAIZKETA. IRAITZ-APARATUA. Ugaztun lurtar askotan, gizakia barne, giltzurrunek, larruazalak, birikek eta digestio-aparatuak hondakin metaboliko toxikoen kanporatzean parte hartzen dute. ANIMALIAK IRAIZTEN DITUZTEN SUBSTANTZIEN ARABERA. AMONIOTELIKOAK. UREOTELIKOAK.
E N D
IRAITZ-APARATUA Ugaztun lurtar askotan, gizakia barne, giltzurrunek, larruazalak, birikek eta digestio-aparatuak hondakin metaboliko toxikoen kanporatzean parte hartzen dute.
ANIMALIAK IRAIZTEN DITUZTEN SUBSTANTZIEN ARABERA AMONIOTELIKOAK UREOTELIKOAK URIKOTELIKOAK Aminoazido eta az.nukleikoen hondakin metabolikoak eta iraizte-prozesuan behar den ur kantitatea.
Amoniotelikoa Urtarrak (Arrainak)
Azido Urikoa: ia-ia egoera solidoan kanporatzen da. Ur-gutxi dagoen tokietako animaliek erabiltzen dute
Urikotelikoa Insektuak Narrastiak Hegaztiak
Ureotelikoa Marrazoak Dordokak Anfibioak Ugaztunak
BELAKIENGAN eta KNIDARIOENGAN zelulek zuzen-zuzenean uzten dituzte hondakinak uretan, eta gero ur-korronteak balio du hondakinak kanporatzeko.
ORGANO OSMOERREGULATZAILEAK • Protonefridioak. • Metanefridioak • Malphigiren hodiak • Guruin berdeak • Giltzurrunak Iraiztea 3 prozesuen bidez ematen da: Difusio bidezko iragaztea, gehienetan garraio aktiboz egiten den beharrezko sustantzien berxurgapena eta jariatzea
IRAGAZKETA BIRZURGAPENA JARIAKETA Hondakinak kanporatu ahal izateko gehien jota hiru prozesu egin daitezke
METANEFRIDIOAKanelido eta moluskuetan Bi muturretatik irekitako hodiak dira. Barruko muturra, nefrostoma (1), zeloma barrunbera irekitzen da eta dituen zilioei esker, mota guztietako substantziak ateratzen ditu. Hodian, baliagarriak diren sustantziak birxurgatzen dira. Azkenik, toxikoak diren sustantziak, nefridioporo (3) zulotik kanporatzen dira. 2 3 1
METANEFRIDIOA edo NEFRIDIOA: Bi mutur irekiak; bat kanpoan beste barnean; adarkadurarik gabekoa (IR eta BIR soilik) PROTONEFRIDIOA: Mutur itsu bat; beste muturra hestean edo kanpoan; adarkadurak (IR eta BIR soilik)
LISERI-AP. NERBIO-SIST. AHOA NEFRIDIOA ANELIDOEK nefridioak dituzte Eraztun batetik jasotzen dira hondakinak eta aurrekotik kanporatzen dira
MALPIGHIREN HODIAKintsektuetan Atzeko hestearen hodi formako ebaginazioak. Barne-inguruneko sustantziak hartu eta hestera kanporatzen ditu. Hestean, sustantzia baliagarriak birxurgatzen dira eta hondakin nitrogenatuak kanporatzen dira. • K+-aren garraio aktiboa. Ura osmosis iragotzen da. • Azido urikoaren kristalak hestean hauspeatzen dira. K+ /H2O
Malpighiren tutuek barne-ingurunea iragazten dute eta ateratako hondakinak liseri-aparatura eramaten dituzte kanporatu ahal izateko IR eta BIR hestean MALPIGHI-ren TUTUAK AHOA
GURUIN BERDEAKkrustazeoak Antenen edo masailezurren oinarrian daude. Zaku itsuak hondakin toxikoak hartzen ditu. Substantziek, tubulutik zirkulatzen duten heinean, birxurgapena emanen da. Gelditzen diren sustantzia nitrogenatuak dituen puxikan metatzen dira. Azkenik, nefridioporo zulotik, kanporatuko dira. Zaku itsua Puxika Nefridioporoa
Giltzurruna Giltzurrun-pelbisa Ureterra Maskuria Uretra GILTZURRUNA Piramideak (muina) Kapsula Alde kortikala Giltzurrun-arteria Giltzurrun-bena Zutabea Giltzurrun-pelbisa Kaliz handia Ureterra Kaliz txikia
ORNODUNEK giltzurrunak dituzte iraizketa egiteko KORTEXA Hiru ekintzak egiten dituzte: IR, BIR eta JAR. MUINA PELBISA
GERNUAren konposaketa Egiten den gernu kantitatea aldakorra da: klima, hartutako ura eta likidoak, jarduera,...
GLOMERULUA BOWMANN-en KAPSULA HODI DISTALA HODI PROXIMALA HODI BILTZAILEA HENLE-ren LAKIOA NEFRONA
IRAGAZKETA: Glomerulutik Bowmann-en kapsulara pasatzea da Soilik pasatzen dira tamaina txikiko gaiak, onak edo txarrak desberdindu barik Egunero 180 litro pasatzen dira Nefronaren barruan dagoenak odol-plasmaren antzeko konposaketa du
BIRZURGAPENA: Nefronatik hainbat gaiak kentzea da Nefronaren barrutik kentzen dena, zuzen-zuzenean odolera pasatzen da Oro har gai onak birzurgatzen dira, esaterako glukosa eta Aak Era pasiboan ura errekuperatzen da ez galtzeko 180 lt.
JARIAKETA: Nefrona inguratzen duten kapilarretatik nefronaren barrura pasatzea da Oro har gai toxikoak eta handiak jariatzen dira, hala nola azido uriko eta urea
ARRAINEK giltzurrun handiak eta luzeskak dituzte. Ugal-aparatuaren batera, IREKIGUNE UROGENITALean bukatzen dira
Testikuluak Obiduktua Giltzurrunak
Azkenean nefronaren jarduerak odolaren bolumena eta konposizio kimikoa konstantea mantentzen du, barne-ingurunearen oreka mantenduz... ... HOMEOSTASIA