Dosis-effect relaties voor nutriënten

1. Dosis-effect relaties voor nutriënten Paul Boers RWS RIZA P. Boers

2. inhoud van deze presentatie • dosis-effect relaties, waar moet je op letten? • toepassing van relaties: getallen-ranges voor nutriënten-normen • we hebben nu nutriënten-normen, en dan?

3. Dosis-effect relaties • wat zijn eigenlijk relevante effecten? • waarin druk je de dosis uit? • algemeen toepasbare relaties of waterlichaam-specifieke?

4. Dosis-effect relaties.wat zijn relevante effecten? Ondiepe meren: direct verband: algen biomassa indirect verband: ondergedoken waterplanten (via door algen veroorzaakte troebeling) geen verband: oeverplanten (morfologie en hydrologie veel belangrijker)

5. meertype rekenregel r2 Resultaten van regressie van EKR-algenbloei voor de verschillende clusters van meertypen ondiepe zand/kleimeren 0.274 - 0.00162*chl + 0.386 * SD 0,68 matig diepe zand/kleimeren 0.515 - 0.00341*chl + 0.065 * SD 0,49 ondiepe veenplassen 0.417 - 0.0554*tot-N - 0.000611*chl + 0.432 SD/H 0,65

6. riviertjes direct verband: fytobenthos indirect verband: macrofauna (morfologie& hydrologie minstens zo belangrijk) geen verband: vis (connectiviteit)

7. Natuurlijke wateren Sterk veranderde en kunstmatige wateren referentie MEP niet meenemen: maatregelen met gering effect GET (norm) GEP niet meenemen: relatief dure maatregelen beleidsdoelstelling beleidsdoelstelling MKBA maatregelpakket maatregelpakket huidige toestand huidige toestand

8. Uitgangspunten bij afleiden Normen voor nutriënten • biologie leidend: biologische parameters zijn vertrekpunt van analyse • we gaan uit van wateren die al/nog in de GET zijn (speelt vooral bij ondiepe meren) • vooral kijken naar die biologische kwaliteitselementen die sterk gerelateerd zijn aan P en/of N. • gezien alle onzekerheden en aannames interpreteren we “gewaarborgd” als 90% kans dat de biologie in orde is.

9. Technieken: ondiepe meren • Bereken 90-perc. van ratio Chlf/P = 392 • P norm = doel chlf/90-perc • 30 ug/392 = 0,08 mg/l P Get-waarde voor chlorofyl

11. Methodiek voor Stromende wateren

12. enkele GET-waarden ondiepe meren: 0.06 à 0.1 mg P/l of 1.3 à 1.5 mg N/l diepe meren: 0.03 à 0.04 mg P/l of 1 mg N/l riviertjes: 0.06 à 0.12 mg P/l of 2-4 mg N/l kustwateren: 0.07 mg P/l of 0.5 mg N/l

14. Van GET naar GEP Aanvullingen op “Handreiking MEP/GEP in de maak. Er lijken slechts enkele beperkte aanvullingen nodig Voorbeelden van aanpassingen GET: Ondiepe veenplas • helder water blijkt mogelijk: GEP=GET • GET mogelijk iets aanpassing naar boven vanwege vermindering retentie door ontbreken oeverplanten

15. Voorbeelden aanpassingen GET II Fosfaatrijkrijk kwelwater • gevolg van inpoldering = onomkeerbare verandering • effect op kwelwater ontvangende systeem kan groot zijn: GET aanpassen. Bijv kijken naar stikstof. • indirecte effecten niet in GEP, maar via doelverlaging. Beek op zand • GET eventueel ophogen vanwege verlies retentie in oeverzone • invloed van N- en P emissies uit landbouw niet in GET, maar indien nodig via doelverlaging.

16. 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4 Gebruik dosis-effect relaties in de praktijk • Gebruik relatie voor GET voor risico-analyse • Gebruik specifieke relatie voor waterlichaam voor inschatten meest waarschijnlijke waarde chlorofyl-a (µg/l) GET totaal-P (mg/l)

17. huidige situatie > GET/P…en dan? Stap 1: is biolologie ook niet op orde? Alleen dan zijn maatregelen aan de orde! Daarna: nadenken over mogelijke maatregelen, hun effecten en kosten en MKBA uitvoeren Maatregelen om GET/P te halen en/of doelverlaging