DOS

1. DOS Zajęcia 5 i 6

2. DOS – definicja DOS (DiscOperatingSystem) – jeden z pierwszych systemów operacyjnych. Jednozadaniowy system operacyjny DOS został wyprodukowany w roku 1981 przez firmę IBM i Microsoft (wersja 1.0), jako popularny system operacyjny dla komputerów osobistych. System konsekwentnie ulepszano, powstawały coraz to nowsze wersje DOS'a produkowane równolegle przez firmy IBM (PC-DOS) i Microsoft (MS-DOS). Ostatnia „pełna” wersja systemu to MS-DOS 6.22, a okrojona dla systemu Windows, to MS DOS 7.

3. DOS – polecenia Polecenie cls czyści ekran. Polecenie ver wyświetla wersje systemu operacyjnego. Polecenia time i date pozwalają ustawić bieżącą datę i czas w systemie. Wpisanie polecenia a tym samym wydanie komendy podlega określonym regułom.W pierwszej kolejności podaje się nazwę polecenia a następnie jego opcje i argumenty, przy czym kolejność występowania opcji i argumentów jest z reguły dowolna.W przypadku uruchamianiu programu (polecenia zewnętrznego) dopuszczalne jest pominięcie rozszerzenia pliku (.exe lub .com), tzn. wpisując nazwy, np. mem. Można oczywiście użyć też pełnej nazwy mem.exe. Podczas pracy z DOS-em ostatni wiersz ekranu zawiera zwykle tzw. prompt, czyli znak zachęty oznaczający gotowość do wykonania kolejnej komendy. Standardowy prompt składa się z pełnej ścieżki dostępu do katalogu bieżącego zakończonej znakiem > , przy czym znak ten ma wyłącznie charakter dekoracyjny. Do zmiany dysku bieżącego służy polecenie: dysk:, gdzie słowo dysk oznacza literę symbolizującą istniejący napęd, np. c:, d:, itp.

4. DOS – polecenia Aby wyświetlić zawartość katalogu używamy polecenia dir. W celu uzyskania pomocy do danego polecenia stosujemy składnię: polecenie /? Przykład: dir /?. Oto dalsze przykłady użycia dir: Przykłady: C:\>dir C:\>dir C:\WINDOWS C:\>dir \WINDOWS C:\>dir WINDOWS C:\>dir C:\ W poleceniach używamy bezwzględnej lub względnej ścieżki dostępu do danego pliku, grupy plików bądź katalogu. Jeżeli w ścieżce dostępu nie używamy nazwy dysku wówczas system przyjmie iż odnosi się ona do dysku bieżącego. Taką ścieżkę dostępu nazywamy względną ścieżką dostępu. W przeciwnym razie mówimy o tzw. bezwzględnej ścieżce dostępu. Polecenie dir wyświetla w pierwszej kolumnie datę i czas ostatniej modyfikacji zbioru, w drugiej rozmiar pliku lub słowo <DIR> w przypadku katalogów, a w ostatniej nazwę zbioru.

5. DOS – polecenia Często polecenie dir wydaje się z następującymi opcjami (przełącznikami): /p - zatrzymuje wydruk po zapełnieniu całego ekranu, /w - wyświetla nazwy zbiorów w 5 kolumnach, /l – wyświetlane nazwy są pisane małymi literami, /s - wyświetla zawartość katalogu łącznie z wszystkimi jego podkatalogami, /o - wyświetla zawartość katalogu w określonym porządku: n (alfabetycznie wg nazwy), e (alfabetycznie wg rozszerzenia), s (wg rozmiaru od najmniejszych), d (według daty od najstarszych), g (najpierw wyświetlane są katalogi a potem pliki), Każdą z powyższych wartości można poprzedzić znakiem '-', co spowoduje odwrócenie kolejności sortowania. Przykłady: C:\>dir WINDOWS /o:n C:\>dir WINDOWS /on C:\>dir WINDOWS /o/n C:\>dir C:\ /l/s UWAGA!!! W celu przerwania operacji należy użyć kombinacji klawiszy [CTRL+BREAK]. Aby rozszerzyć okienko na cały ekran używamy kombinacji klawiszy [ALT+ENTER]. np. C:\>dir C:\ /o:gn /p

6. DOS – polecenia Do zmiany katalogu bieżącego na inny służy polecenie cd lub chdir. Przykłady: C:\>cd WINDOWS C:\WINDOWS>cd COMMAND C:\ WINDOWS\COMMAND>cd C:\ C:\>cd C:\ WINDOWS\COMMAND C:\>cd \ C:\>cd WINDOWS\COMMAND W ścieżce dostępu dwa symbole mają znaczenie specjalne: . (znak kropki) - oznacza katalog bieżący, .. (dwie kropki) - oznacza katalog nadrzędny w stosunku do bieżącego. Przykłady: C:\>dir . C:\>cd WINDOWS\COMMAND C:\>cd .. C:\>cd . C:\WINDOWS\COMMAND>cd ..\..

7. DOS – polecenia • Często zachodzi potrzeba wykonania operacji na jakiejś grupie plików, a nie tylko na pojedynczym zbiorze. Wówczas dla określenia takiej czynności używa się symboli zastępczych * ?, tzw. znaków maskujących lub metaznaków. • I tak: • ? - zastępuje dowolny pojedynczy znak, • * - zastępuje dowolny ciąg znaków (również pusty). • Przykłady: • C:\>dir *.* • C:\WINDOWS>dir *.txt • C:\WINDOWS>dir c?n*.* • C:\WINDOWS>dir a*.*

8. DOS – polecenia Nowy pusty katalog tworzymy używając jednego z poleceń: md lub mkdir. Przykłady: Utworzyć następujące drzewo katalogów: \ KOMPUTER MONITOR KLAWIATURA KINESKOP OBUDOWA KLAWISZE LAMPKI ENTER SPACJA UWAGA!!! Można używać następującej składni: C:\>md KOMPUTER\MONITOR\KINESKOP C:\KLAWISZE> for %k in (ENTER SPACJA) do md %k Można używać również polecenia: tree aby przejrzeć drzewo katalogów. Katalogi usuwamy używając polecenia: rd lub rmdir. Usuwany katalog musi spełniać dwa następujące warunki: musi być pustyi nie może być katalogiem bieżącym.

9. DOS – polecenia Polecenie które umożliwia kopiowanie plików oraz dokonywanie zmiany nazwy w trakcie kopiowania jest polecenie: copy. Przykłady: C:\>copy c:\Windows\*.txt KOMPUTER\MONITOR C:\>copy \Windows\*.txt KOMPUTER\KLAWIATURA\KLAWISZE C:\>copy Windows\*.txt KOMPUTER\KLAWIATURA\LAMPKI Polecenie copy może służyć również do tworzenia pliku tekstowego. Składnia takiego polecenia jest następująca: copy con nazwa_pliku. Edycję pliku kończymy wprowadzając znak końca pliku ^Z. Uzyskujemy go wybierając z klawiatury klawisz [F6] lub kombinację [CTR+Z]. Przykłady: W katalogu KLAWIATURA utworzyć plik plik1.txt o zawartości ALA MA KOTA. KOMPUTER\KLAWIATURA>copy con plik1.txt. W katalogu KLAWIATURA utworzyć plik plik2.txt o zawartości IDZIE GRZEŚ PRZEZ WIEŚ. KOMPUTER\KLAWIATURA>copy con plik2.txt.

10. DOS – polecenia Do wyświetlania zawartości pliku lub plików tekstowych służy polecenie type lub polecenie more. Przykłady: KOMPUTER\KLAWIATURA>type plik1.txt KOMPUTER\KLAWIATURA>more plik1.txt (jeżeli wyświetlany plik jest zbyt duży, to wyświetlanie można przerwać naciskając przycisk oznaczony q) KOMPUTER\KLAWIATURA>type plik1.txt|more Do tworzenia pliku tekstowego możemy również korzystać z prostego edytora pełnoekranowego: edit.com. UWAGA!!! Polecenie edit plik1.txt otwiera plik1.txt w edytorze edit.

11. DOS – polecenia Za pomocą polecenia copyłączymy dwa bądź większą grupę plików w jeden plik. Przykłady: KOMPUTER\KLAWIATURA>copy plik1.txt+plik2.txt plik3.txt KOMPUTER\KLAWIATURA>type plik3.txt KOMPUTER\KLAWIATURA>copy plik1.txt+plik2.txt Za pomocą polecenia copy możemy „skopiować plik na monitor”, czyli wyświetlić jego zawartość na monitorze. Przykład: KOMPUTER\KLAWIATURA>copy plik1.txt con Za pomocą polecenia copy możemy „skopiować plik na drukarkę”, czyli wydrukować jego zawartość. Przykłady: KOMPUTER\KLAWIATURA>copy plik1.txt prn KOMPUTER\KLAWIATURA>copy plik1.txt lpt1

12. DOS – polecenia Atrybuty pliku, to dodatkowe informacje dołączane do pliku, których zadaniem jest opisywać i regulować jego użycie. W systemie plików FAT istnieją cztery rodzaje atrybutów plików: ukryty, tylko do odczytu, archiwalny (przydzielany każdemu nowo utworzonemu plikowi, a także każdemu plikowi, którego zawartość została zmodyfikowana od czasu utworzenia ostatniej kopii zapasowej) i systemowy. Atrybuty pliku zmieniamy poleceniem attrib. Przykłady: attrib attrib [+r -r +s –s +a –a +h –h] nazwa attrib [+r] nazwa /s (operacja wykonana na wszystkich podkatalogach)

13. DOS – polecenia Za pomocą polecenia ren lub renamemożemy zmieniać nazwę pliku lub katalogu. Przykłady: KOMPUTER\KLAWIATURA>ren plik1.txt plik11.txt KOMPUTER\MONITOR>ren a*.* b*.* KOMPUTER\KLAWIATURA\KLAWISZE>ren ENTER WEJDZ Za pomocą polecenia del lub erase usuwamy plik lub grupę plików. Przykłady: KOMPUTER\KLAWIATURA>del plik3.txt del *.* del . del *.* /q

14. DOS – polecenia Za pomocą polecenia ren lub renamemożemy zmieniać nazwę pliku lub katalogu. Przykłady: KOMPUTER\KLAWIATURA>ren plik1.txt plik11.txt KOMPUTER\MONITOR>ren a*.* b*.* KOMPUTER\KLAWIATURA\KLAWISZE>ren ENTER WEJDZ Za pomocą polecenia del lub erase usuwamy plik lub grupę plików. Przykłady: KOMPUTER\KLAWIATURA>del plik3.txt del *.* del . del *.* /q Polecenie move przenosi pliki oraz zmienia nazwy plików i katalogów. Przykłady: KOMPUTER\KLAWIATURA\LAMPKI>move *.txt ..\KLAWISZE\SPACJA

15. DOS – polecenia W systemie DOS, jak i wielu innych systemach, każdy program dysponuje standardowym strumieniem wejściowym i wyjściowym, z których pobiera i na które wysyła dane. Standardowe wejście i wyjście po inicjacji systemu jest przyporządkowane konsoli, tzn. klawiaturze i monitorowi jednakże można je przyporządkować do dowolnego konkretnego innego urządzenia lub pliku. Do skierowania strumienia do pliku, urządzenia lub do innego polecenia (co nazywamy przetwarzaniem potokowym) służą polecenia: >powoduje skierowanie wyników (wyjścia) do urządzenia lub pliku po prawej stronie znaku, jeżeli pliku nie ma, to zostanie utworzony >>powoduje dołączenie nowych wyników na końcu istniejącego pliku, jeżeli go nie ma, to zostanie utworzony < powoduje, że program lub urządzenie pobierają dane wejściowe z podanego pliku Często pobierając dane ze standardowego wyjścia, urządzenia lub pliku chcielibyśmy dokonać pewnej modyfikacji lub wyboru danych. Służą do tego celu filtry: find, more i sort.

16. DOS – polecenia Polecenie findwyszukuje wiersze zawierające dany ciąg znaków i przesyła je na standardowe wyjście. Przykłady: Utworzyć w katalogu SPACJA plik tekstowy plik4.txt o następujące zawartości: POLSKA WARSZAWA STANY ZJEDNOCZONE WASZYNGTON FRANCJA PARYŻ NIEMCY BERLIN ROSJA MOSKWA SZWECJA SZTOKHOLM a następnie wykonać następujące polecenia: find „SZ” plik4.txt find „sz” plik4.txt find /i „sz” plik4.txt find /v „SZ” plik4.txt find „SZ” < plik4.txt > plik5.txt for %p in (*.txt) do find „SZ” %p dir C:\WINDOWS /s|find “ys”

17. DOS – polecenia Polecenie more powoduje wyświetlanie tekstu z zatrzymaniem po wyświetleniu porcji tekstu obejmującej cały ekran. Wyświetlenie kolejnej strony następuje po naciśnięciu dowolnego klawisza. Przykłady: more < plik4.txt more plik4.txt type plik4.txt|more Polecenie sortsłuży do sortowania wierszy pliku tekstowego. Sortowanie odbywa się według kodów ASCII znaków zawartych w n-tej kolumnie. Polecenie nie rozróżnia małych i wielkich liter. Przykłady: sort plik4.txt sort /r plik4.txt sort /+2 plik.txt sort < plik4.txt > plik6.txt

18. Pliki Wsadowe REM Prosty plik wsadowy ECHO Sprawdzimy stan pamięci mem.exe TYPE C:\windows\setuplog.txt | MORE PAUSE I po poprawkach: @ECHO OFF REM Prosty plik wsadowy ECHO Sprawdzimy stan pamięci mem.exe dir C:\ >> plik1.txt PAUSE

19. Praca domowa: • Dowiedź się do czego wykorzystać polecenie doskey w DOSie? • Co daje polecenie prompt? • Jakie zastosowanie miał program Norton Commander używany pod systemem MS DOS..