Ne Hakkındadır?

1. 6360 sayılı Yeni Büyükşehir Yasası ile, köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşmelerde neler oluyor / olacak? 2013-2014 PLN 4446 Mesleki Uygulama Esasları ÖdeviÖğretim Görevlisi: Yrd. Doç. Dr. Tolga ÇilingirHazırlayan: 09-12 O Gül Büber

2. 6360 sayılı, on üç ilde Büyükşehir Belediyesi ve yirmi altı ilçe kurulması ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanunla yapılan değişiklikle, mevcut 16 büyükşehir belediyesine 13 kent daha eklenmiştir. Son olarak 6447 sayılı kanunla yapılan bir değişiklikle Ordu kenti de büyükşehir haline getirilmiştir. Ne Hakkındadır?

3. 14 il belediyesi; Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Van ve Ordu, büyükşehir belediyesi statüsünü kazanmıştır Yeni kurulan ve mevcut olan büyükşehir belediyelerinin sınırları olmak üzere 30 büyükşehir belediyesinin sınırı il mülki sınırı olarak genişletilmiştir Yapılan Düzenlemeler Nelerdir?

4. Büyükşehir sınırları içindeki 1032 belde belediyesi ve 16082 köyün tüzel kişiliği kaldırılmıştır Köyler ve belde belediyeleri mahalle olarak ilgili ilçe belediyelerine bağlanmıştır Bahsi geçen 30 ilin il özel idarelerinin tüzel kişiliği kaldırılmıştır Yeni kurulan büyükşehir belediyelerinin de bucakları ve bucak teşkilatları kaldırılmıştır Yapılan Düzenlemeler Nelerdir?

5. NEDİR? Ulusal sınırlar içerisindeki değişik büyüklüklerdeki topluluklarda yaşayan insanların, ortak ve yerel nitelikteki gereksinimlerini karşılamak amacıyla kurulan ve hukuk düzeni içerisinde oluşturulmuş olan anayasal kuruluşlardır. Kamu tüzel kişiliğine sahip, mahalli idare. Ülkemizde yerel yönetimler; İl Özel İdareleri Belediyeler Köyler Yerel Yönetimler?

6. ÖNEMİ? İl Özel İdaresi; il mallarını ve gelirini, il menfaatine uygun olarak yöneten ve gözeten, kanunla belirli ve sınırlı özel görevleri olan bir tüzel kişiliktir Yerel ihtiyaçların daha iyi karşılanmasını amaçlayan il özel idaresi, yönetimde demokrasinin en kolay uygulanabileceği yönetim birimidir. İl özel idaresinin amacı, il halkının yol, su, eğitim, kültür, sağlık, tarım, ekonomi gibi ortak ve yerel ihtiyaçlarını karşılamak, ülke ekonomisine yerel olarak katkıda bulunmak ve kalkınma planlarının il düzeyinde başarısını sağlamaktır Yerel Yönetimler?

7. KISACA; Yerel Yönetimler? YEREL YÖNETİM = DEMOKRATİK KATILIM = HİZMET

8. KÖYLER?..

9. BELEDİYE SINIRI İL MÜLKİ SINIRINA DAYANDIRILIYOR Büyükşehir belediyelerinin yerel kamu hizmetlerini, il sınırları içindeki yerleşmelere ve vatandaşlara götürmesi gerekmektedir. Mevcut yetki ve güç dağıtımı ile sınırların genişlemesi, belediye hizmetleri açısından hizmetin de genişlemesi ve yaygınlaşması anlamına ne yazık ki gelmemektedir. Tam aksine, genişletilen sınırlar, belediyelerin ve seçilen belediye başkanının toplumdan kopmasıanlamına gelmektedir. 1 Etkileri?

10. BELEDİYE SINIRI İL MÜLKİ SINIRINA DAYANDIRILIYOR Örneğin; Manisa’da toplam yerleşim yeri sayısı; ilçe, belde, köy ve bağlıları ile birlikte 1584’dür. Üstelik bugünkü il merkezi ile ilçelerdeki mahalle bölünmeleri hiç katılmadan bu sayıya erişilmektedir. Büyükşehir belediye başkanı seçilecek bir kişinin, mesafelerden bağımsız biçimde, yönetme yetkisine sahip olduğu tüm yerleşmeleri dönem boyunca yalnızca 1 kez gidip görmek ve ziyaret etmek istemesi ve her gün bir yerleşmeye gitmesi durumunda görev süresi bu ziyaretler için dahi yeterli olmamaktadır. Üstelik bu hesaplamada, ilçelerdeki mahalle bölünmeleri hiç dikkate alınmamıştır. 1 Etkileri?

11. BELEDİYE SINIRI İL MÜLKİ SINIRINA DAYANDIRILIYOR Bir yandan hizmete ulaşmak zorlaşırken, diğer yandan alınan hizmetler (su, kanalizasyon vb.) pahalılaşması kaçınılmaz olacaktır.  Bu düzenlemeler; Anayasanın 127. Maddesindeki “yerinden yönetim” ilkesi, Avrupa Birliğinin  “hizmetlerin halka en yakın birimler eliyle görülmesi” ilkesi ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının 5. Maddesi, “yerel yönetim sınırlarında değişikliğin, imkanlar dahilinde bir referandumla gerçekleştirilmesi gerekir” ilkesi dikkate alınmadan gerçekleştirilmiştir. 1 Etkileri?

12. İL ÖZEL İDARELERİ KAPATILIYOR Köylerde yapılmış yatırımların büyük bir bölümünde pay sahini olan İl Özel İdareleri 29 ilde ortadan kalkacakdır. İl Genel Meclisi ile bir bütün olarak düşünüldüğünde, aynı zamanda bir yerel yönetim birimi niteliği de taşıyan İl Özel İdarelerinin kapatılması sonucunda, hizmet verdiği alanlar açısından büyük bir boşluk oluşacak, köylere hizmet götüren diğer kurumların kapatılması sonrasında yaşanan karmaşa ve hizmet eksikliğinin bir benzeri önümüzdeki yıllarda kaçınılmaz olarak yaşanacaktır. 2 Etkileri?

13. İL ÖZEL İDARELERİ KAPATILIYOR Aynı zamanda İl Özel İdaresi karar organı olan İl Genel Meclisi tüzel kişiliği kaldırıldığından, hemşeriler 30 İl’de seçimde il genel meclisi üyelerini seçemeyecektir. Yerel demokrasi açısından, hemşerilerin seçme hakkını kullanarak seçtikleri il genel meclis üyelerini seçmemelerine karşın; merkezi yönetimin taşra teşkilatı olan valilik yapılanması tüzel kişiliği devam etmektedir 2 Etkileri?

14. BELDE BELEDİYELERİ ve KÖY TÜZEL KİŞİLİKLERİNİN KALDIRILMASI- MAHALLEYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Bu yasal düzenleme ülkemizdeki yerel yönetimlerin hizmetlerin yerelden sağlanması ve hemşerilerin kentsel karar alma süreçlerine katılmasıve demokratik yerel yönetim sistemi açısından büyük sıkıntılar yaşanmasını beraberinde getirecektir. 3 Etkileri?

15. BELDE BELEDİYELERİ ve KÖY TÜZEL KİŞİLİKLERİNİN KALDIRILMASI- MAHALLEYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Buna ek olarak; yerel yönetim kültürünün pek çok yerleşmeden silinmesineve ortadan kalkmasına neden olacaktır. Örneğin; bu yasa ile kapatılacak ve mahalleye dönüşecek olan İzmir‘in Ödemiş ilçesi, Birgi Beldesi‘nde belediye teşkilatının kuruluş tarihi 1889’dur. Osmanlı öncesinde, Aydınoğlu Beyliği‘ne başkentlik yapmış, yerleşim tarihi ilk çağlara uzanan bir yerleşmenin 123 yıllık belediyesi kapatılırken, önemli bir yerel yönetim kültürü de ortadan kaldırılmakta ve yok edilmektedir. 3 Etkileri?

16. BELDE BELEDİYELERİ ve KÖY TÜZEL KİŞİLİKLERİNİN KALDIRILMASI- MAHALLEYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Yeterli tartışma yapılmadan kapatılması, belde yaşayanlarına hiç söz hakkı verilmemesi, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nın “yerel yönetimlerin sınırlarında, bir referandum yoluyla ilgili yerel topluluklara önceden danışılmadan değişiklik yapılamaz” ilkesine açıkça aykırıdır. Diğer yandan, ayrımsız biçimde beldelerin kapatılması sonucunda en yakın belediye hizmetinin ilçe merkezinden karşılanacak olması nedeniyle, hizmete erişimde ve kararlara katılımda, ciddi sorunlaryaşanacaktır. Bu durum Anayasa’nın 127’nci maddesinde yer verilen “yerinden yönetim” ilkesi ile bağdaşmamaktadır. 3 Etkileri?

17. BELDE BELEDİYELERİ ve KÖY TÜZEL KİŞİLİKLERİNİN KALDIRILMASI- MAHALLEYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Özellikle turizm açısından önem taşıyan bazı yerleşmelerde, belediye teşkilatının kapanması, hizmetin daha uzak bir merkezden verilmeye çalışılması, bu bölgelerde hizmetlerde kısa süre içinde büyük aksamalaraneden olacaktır. Örneğin; Muğla’da, Marmaris ilçesi ile bu ilçenin mahallesine dönüşecek olan, yaz aylarında büyük nüfus çeken Bozburun Beldesi arasındaki mesafe 51 km’dir. 3 Etkileri?

18. BELDE BELEDİYELERİ ve KÖY TÜZEL KİŞİLİKLERİNİN KALDIRILMASI- MAHALLEYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Kapatılan 1032 belde ve köye dönüştürülen 16.082 köyün 29 büyükşehirde  gerekli önlemler alınmaz ise tarım sektörünü etkileyeceğinive kırsaldan kentlere göçü biraz daha tetikleyeceğini görmekteyiz. Yasa içinde orman, tarım, mera, yaylak ve kışlak alanların korunması yönelik hükümlerin uygulanacağına dair hükümler bulunsa da, kent yaşamının içinde uygulayamadığınız birçok kanun maddesini, sınır anlaşmazlığı, olası şikayetler gibi sebeplerin nasıl uygulanacağı bu hususta mahkemelerin kent yaşamı içinde mi? yoksa kırsal alan içinde mi? değerlendirme yapacağı muamma konusudur. 3 Etkileri?

19. BELDE BELEDİYELERİ ve KÖY TÜZEL KİŞİLİKLERİNİN KALDIRILMASI- MAHALLEYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Köy kanununda, köyün seçmenlerinden oluşan bir köy derneği mevcuttur ve köy tüzel bir kişiliktir. Yani köy kendi yapacağı işleri Muhtarın köy karar defterine alacağı bir karar ile yerine getirebilme, örneğin tadilat yapılacak bir okulu kendi içinde imece usulü ile veya salma usulü ile çözebilme yeteneğine sahipken, mahalleye dönüşmesi sonucu mahalle muhtarının böyle bir yetkisi olmadığı için bu ve buna benzer hususları yerine getiremeyecektir 3 Etkileri?

20. BELDE BELEDİYELERİ ve KÖY TÜZEL KİŞİLİKLERİNİN KALDIRILMASI- MAHALLEYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Köye dönüştürülen mahallede vatandaşın muhtarı aynı yetki ile görecek olması mahallenin görülecek diğer işlerinde örneğin yol, su ve kanalizasyon gibi çözüm bekleyen sorunların  çözüm makamlarının değişmesi, hatta bu sorunların bazılarını köy muhtarı yetkisi ile çözümlerken mahalle muhtarı yetkisi ile çözemeyecek olması vatandaş ile muhtar arasında farklı bakış açılarına yol açacaktır. Bu ve buna benzer birçok hususta birbirinden farklı iki muhtarlığın yükümlülük ve sorumluluk farkları haliyle kırsal alanda yaşayan kentli halka yansıması söz konusu olacaktır. 3 Etkileri?

21. BELDE BELEDİYELERİ ve KÖY TÜZEL KİŞİLİKLERİNİN KALDIRILMASI- MAHALLEYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Yine köylerde evlenecek gençlerin kanuni nikah kıyma hakkı bulunan köy muhtarlarımız tarafından evlendirmeleri söz konusu iken, mahalle muhtarlarının böyle bir yetkisi olmadığı için kilometrelerce uzakta bulunan belediye’ye gidip nikahlarını yaptıracak olmaları vatandaşımıza yeni külfet getirecektir. 3 Etkileri?

22. BÜYÜKŞEHİR DIŞINDA 559 BELDE BELEDİYESİNİN KÖYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Diğer illerde de 559 belediyenin nüfusun 2000’in altına düşmesi nedeniyle kapatılmıştır. Yalnızca nüfus kriterini esas alan böylesi bir düzenleme, hizmetin yerelden sağlanması ve toplumun kararlara katılması açısından büyük dengesizliklere neden olacaktır. 4 Etkileri?

23. BÜYÜKŞEHİR DIŞINDA 559 BELDE BELEDİYESİNİN KÖYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ Bu kapsamda, yapılan düzenleme ile Örneğin; Afyonkarahisar ilinde var olan 89 belde belediyesinin 50’si kapanmakta ve köye dönüşmektedir. İl sınırları içindeki beldelerin % 56’sı kapanır ve köye dönüştürülürken, bu yerleşmelere ilişkin hizmetlerin İl Özel İdaresi tarafından verilmesi öngörülmektedir. Ülkenin büyükşehre dönüştürülen bazı illerinde İl Özel İdareleri kapatılırken, bazı illerinde ise tam tersine daha da güçlendirilmekte, görev ve sorumluluk alanı daha da genişlemektedir. Bu ikili anlayış ülkemizde yerel yönetim sistemini ilkesizliğe ve çöküşe sürükleyecektir. 4 Etkileri?

24. MAHALLEYE DÖNÜŞEN KÖYLERDE YAPILARIN RUHSATLI SAYILMASI “..konut, entegre tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile bu yerlerde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, fırın, kahve, lokanta, tanıtım ve teşhir büfeleri ve yerleşim yeri halkı tarafından kurulan ve işletilen kooperatiflerin işletme binası gibi yapılar usulüne göre ruhsatlandırılmış sayılır." 5 Etkileri?

25. MAHALLEYE DÖNÜŞEN KÖYLERDE YAPILARIN RUHSATLI SAYILMASI Bu durum Büyükşehir olan iller ile büyükşehir olmayan illerde bulunan ve günümüzde yasal açıdan durumları aynı olan köylerdeki yapılar arasında ortaya çıkan farklılaşmadır. Yasada, Örneğin; Büyükşehir haline gelen Balıkesir`de köylerde bulunan tüm kaçak yapılar ruhsatlı sayılırken, komşu Çanakkale köyleri açısından bu uygulama söz konusu olmayacaktır. 5 Etkileri?

26. MAHALLEYE DÖNÜŞEN KÖYLERDE YAPILARIN RUHSATLI SAYILMASI Mahalleye dönüşen köylerde bulunan ve Ulusal Adres Veri Tabanına kayıtlı tüm yapıların ruhsatlı sayılması gibi bir uygulama, ayrımsız biçimde imar affı anlamına gelmektedir. Önemli bir bölümü kaçak yapı niteliğinde olan ve bir bölümü hakkında yıkım kararı bulunduğunu tahmin ettiğimiz bu yapıların, hiçbir teknik incelemeden geçirilmeden, yasallığı/yasa dışılığı sorgulanmadan ruhsatlı sayılması kabul edilemez bir yaklaşımdır. . 5 Etkileri?

27. KÖYLERE YÖNELİK TİP PROJE UYGULAMASININ GETİRİLMESİ Yasa ile tüzel kişiliği kaldırılan ve mahalleye dönüşen köylerde “yörenin geleneksel, kültürel ve mimari özelliklerine uygun tip mimari projeler” yapılması ve bu projelerin uygulanması öngörülmüştür. Mahalleye dönüşen ve “ruhsatlı yapılaşma” kavramı ile tanışacak olan köylerde kısa süre içinde ortaya çıkacak olan karmaşanın giderilmesi açısından bir çözüm arayışı gibi düşünülmüş olan bu düzenleme ile köylerimizin tek tip yapılarla donatılması riski ortaya çıkacaktır. 6 Etkileri?

28. KÖYLERE YÖNELİK TİP PROJE UYGULAMASININ GETİRİLMESİ Yasa ile köy tüzel kişiliğini yani kimliğini yitiren bu köyler, böylesi bir uygulama ile de kimliğinden tümüyle uzaklaşma ve kendi kültürüne yabancılaşma riski ile karşı karşıya kalacaktır. Her ne kadar düzenlemede “yörenin geleneksel, kültürel ve mimari özelliklerine uygun tip mimari projeler” tanımlaması getirilmişse de, özellikle belediyelerin teknik, mimari ve sanatsal kapasitesi düşünüldüğünde, projelerde başarıdan çok hayal kırıklığı yaşanması olasılığı büyüktür. Bu durum, yerel kimliğin bugüne kadar gelebildiği bazı köylerin de taklit yapılarla dolması, kimliğinden uzaklaşmasına neden olabilecektir. 6 Etkileri?

29. YARARLANILAN KAYNAKLAR: http://www.muhtarlarkonfederasyonu.org/index.php?option=com_content&view=article&id=169:bueyuekehr-yasasi-mutlaka-koey-ve-mahalle-kanunu-le-desteklenmeldr&catid=34:bzden-haberler&Itemid=53 http://amargidergi.com/node/197 http://sablon.sdu.edu.tr/fakulteler/iibf/dergi/files/2013-1-8.pdf http://www.spo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=4451&tipi=2&sube=0#.U3RvIvl_u5M http://iibfdergisi.gazi.edu.tr/index.php/iibfdergisi/article/viewFile/531/500 http://www.idare.gen.tr/6360-elestiriler.pdf

30. TEŞEKKÜRLER 2013-2014 PLN 4446 Mesleki Uygulama Esasları ÖdeviÖğretim Görevlisi: Yrd. Doç. Dr. Tolga ÇilingirHazırlayan: 09-12 O Gül Büber