William Szekspir i Teatr Elżbietański

1. William Szekspir i Teatr Elżbietański

2. William Szekspir urodził się w 1564 r. w Stratfordzie nad Avonem (Anglia). Jego ojciec był rękawicznikiem: później został merem miasta Stratford. Matka, Mary, pochodziła z katolickiej szlacheckiej rodziny Ardenów, wówczas bardzo znanej. William był najstarszym dzieckiem i prawdopodobnie uczęszczał do miejskiej szkoły w Stratfordzie, w której uczono łaciny i greki. W 1528 r. mając 18 lat, Szekspir poślubił Annę Hathaway, starszą od niego o osiem lat, pochodząca ze wsi Shottery. Rok później przyszło na świat pierwsze ich dziecko, Susannah, a w 1585 Anna powiła bliźnięta: Hamneta i Judith. Młodość, Nauka

3. Londyn, kariera w teatrze W 1592 Szekspir przybył do Londynu gdzie utrzymywał się, zarabiając na życie jako skryba (pisał i przepisywał listy, prośby, skargi), aktor, autor przeróbek scenicznych oraz współautor. Wkrótce stał się czołową postacią trupy teatralnej o nazwie Słudzy Lorda Szambelana, w której pozostał do końca życia. W latach 1599-1613 jego główną bazę stanowił The Globe Theatre nad południowym brzegiem Tamizy

4. Twórczość Zestawienia dzieł wielkiego twórcy wyliczają 36 dramatów, 4 poematy i sonety oraz 14 sztuk o nieostatecznie ustalonym autorstwie. Sztuki Szekspira zostały napisane przeważnie wierszem, chociaż zawierają też sceny pisane prozą, albo mieszaniną wiersza i prozy, zwłaszcza w komediach.

5. Tragedie Tytus Andronicus (1593)Romeo i Julia ( 1595) Juliusz Cezar ( 1600) Hamlet (1600)Otello (1605) Król Lear ( 1605)Makbet (1606) Antoniusz I Kleopatra (1606 – 1607) Koriolan (1607)Tymon Ateńczyk (1608)

6. Komedia omyłek (ok. 1591) Stracone zachody miłości ( 1594) Poskromienie złośnicy (1594) Dwaj panowie z Werony ( 1590 – 1595) Sen nocy letniej ( 1595) Kupiec wenecki ( 1596) Wiele hałasu o nic ( 1598 – 1599) Jak wam się podoba ( 1599 – 1600) Wieczór Trzech Króli ( 1600) Wesołe kumoszki z Windsoru ( 1602) Wszystko dobre, co się dobrze kończy (1602 – 1603) Miarka za miarkę ( 1604) Cymbelin ( 1609) Zimowa opowieść ( 1610 – 1611) Burza ( 1611) Komedie

7. Kroniki Król Jan ( ok. 1595 – 1596 )Henryk VI, część 1 ( ok. 1591 ) Henryk VI, część 2 ( ok. 1591)Henryk VI, część 3 ( ok. 1591)Ryszard III (1590 – 1593)Henryk V (1599)Henryk IV, część 1 (1596)Henryk IV, część 2 (1597)Ryszard II (1595) Henryk VIII ( 1596 – 1598)

8. Ostatnie lata życia W 1596 r. genialny dramatopisarz uzyskał tytuł szlachecki dla siebie i ojca. Zdobył takie powodzenie że mógł kupić jeden z najpiękniejszych domów Stratfordzie, New Palce, i osiadł tam z rodziną na kilka ostatnich lat życia. Zmarł 23 IV 1616 r. Pochowano go w kościele Św. Trójcy w Stratfordzie. Ogólnoludzkie, ponadczasowe prawdy, zawarte w jego dziełach, stanowią o tym, że uznaje się go za największego dramaturga wszech czasów Na jego grobie znajduje się epitafium: „IVDICIO PYLIUM, GENIO SOCRATEM, ARTE MARONEM,TERRA TEGIT, POPULUS MAERET, OLYMPUS HABET”

9. Ekranizacjeiopis niektórych dzieł Szekspira

10. Już od początku historii kina Shakespeare był inspiracją dla reżyserów. Na utworach pisarza ze Stratford opartych jest około 420 pełnometrażowych filmów. Spośród polskich reżyserów, ekranizacji jego dzieł dokonali m.in. Roman Polański i Feliks Falk. Dla telewizji BBC wiele dzieł tego autora na ekran przeniósł Kenneth Branagh.

12. Zakochany Szekspir Elżbietańska Anglia, rok 1593. William Szekspir (Joseph Fiennes), autor kilku niezbyt popularnych sztuk, cierpi na kryzys twórczy. Nieubłaganie zbliża się termin, w którym musi oddać następną z nich - tyle tylko, że do jej ukończenia jest jeszcze daleko. Tymczasem właściciel teatru zaczyna werbować aktorów. Wśród nich jest przebrana za chłopaka Viola (Gwyneth Paltrow), zakochana w Willu córka lokalnego bogacza...

13. Romeo i Julia "Romeo i Julia" należy do najwybitniejszych sztuk Shakespeare'a. I chociaż to tragedia, tryska ona wręcz życiem renesansowej Werony: miłość i nienawiść, młodość i radość życia, słabostki i ułomności ludzkie decydują o jej niepowtarzalnej atmosferze. Zaskakujące też, jak wielka jest tu rola przypadku. Wina nie wynika z działań bohaterów, ale z tajemniczych zrządzeń losu. Romeo i Julia spotykają się przypadkiem, przypadkiem Romeo staje się zabójcą Tybalda, a wreszcie ciągiem niezamierzonych przypadków są wydarzenia wiodące do śmierci głównych bohaterów. Zdaje się, że jakieś fatum ciąży nad Romeo i Julią; nie bez podstawy poeta w prologu mówi o nich jako o "parze kochanków przez gwiazdy przeklętych".Para ta po dzień dzisiejszy jest symbolem miłości.

14. Musical teatru Studio Buffo w reżyserii Janusza Józefowicza, oparty na podstawie dramatu Romeo i Julia Williama Shakespeare’a. Muzykę skomponował Janusz Stokłosa, a teksty napisał Jan Wermer. Krytycy opisują przedstawienie jako młodzieżową, współczesną wersję Romea i Julii. W czasie przedstawienia często padają mocne słowa, a czasem aktorzy porozumiewają się młodzieżowym slangiem. Ponadto, popisy kaskaderskie i taniec breakdance’owy wykonywany na scenie przypomina widzowi, że wcale nie jest to sztuka skierowana do dorosłego odbiorcy. Twórcy przyznają, że tworząc Romea i Julię zależało im przede wszystkim na ukazaniu konfliktu pokoleń. Romeo i Julia Musical

15. Dramat Romeo i Julia Williama Szekspira przeniesiony na ekran przez Baza Luhrmanna jest bez wątpienia najbardziej niekonwencjonalną adaptacją tego klasycznego dzieła. W role tytułowych kochanków wcielili się młodzi aktorzy - Leonardo DiCaprio i Claire Danes. Akcja rozgrywa się w fikcyjnym mieście Verona Beach, gdzie ścierają się wpływy najróżniejszych kultur od klasycznej, elżbietańskiej, po postmodernizm i futuryzm. Niezwykła scenografia (nominacja do Oscara), fascynująca ścieżka dźwiękowa i wspaniałe kreacje aktorskie sprawiły, że powstał obraz intrygujący i błyskotliwy, pozostający w pamięci - kultowy film młodego pokolenia. Romeo i Julia film

17. Makbet Makbeta – wielką machinę do mordowania – wyposażył Szekspir w inteligencję nieco mniej niż przeciętną, natomiast przydzielił mu siłę wyobraźni tak olbrzymią, iż praktycznie biorąc wydaje się, że jest to własna wyobraźnia Szekspira. [...] W renesansowym rozumieniu wyobraźni (które jest odmienne od naszego) Makbet może stanowić oznakę, emblemat [...] umiejętności, która musiała przestraszyć Szekspira i powinna przerazić nas, kiedy czytamy lub oglądamy Makbeta, ponieważ oddziaływanie tej sztuki zależy od grozy jej własnych zwidów i wyobrażeń. [...] W swych innych sztukach Szekspir nieco uśmierza ujemną aurę fantazji, ale nie w Makbecie, który jest tragedią wyobraźni

18. Otello Dramat ukazujący jednostkę dręczoną chorobliwą zazdrością. Dowódcą weneckiej armii jest Maur Otello, który poślubia Desdemonę. Demoniczny Jago, rozczarowany swymi niespełnionymi nadziejami, zaczyna podsuwać Otellowi myśl o zdradach Desdemony. Zarzuty są bezpodstawne, ale Jago umiejętnie roznieca zazdrość Otella. Na konsekwencje nie trzeba długo czekać. Szczery i bezpośredni Otello, dręczony nieustannymi podejrzeniami, nie wierzy w wierność Desdemony. Dusi żonę, po czym popełnia samobójstwo. Jago, którego wina wychodzi na jaw, zostaje ukarany. Otello jest dramatem dość nietypowym w dorobku Szekspira; jest jednowątkowy, a charakterystyczne dla autora są konstrukcje wielowątkowe, nie zawiera elementów “kosmicznych”, które tworzą specyficzną atmosferę dzieł twórcy. Otello, arcydzieło konstrukcji, stanowi znakomite studium dramatycznych, wielkich uczuć – niepohamowanej zazdrości (Otello) i paranoicznej żądzy zemsty (Jago).

19. Król Lear Król Lear ma trzy córki, Gonerylę, Reganę i Kordelię. Postanawia obdzielić je swym majątkiem wg stopnia ich miłości do ojca. Dwie starsze budują kwieciste wypowiedzi na ten temat, a najmłodsza - Kordelia twierdzi, że nie jest w stanie wypowiedzieć ogromu swego uczucia. Lear, kierując się pozorami, największe części swego królestwa - oraz najlepsze partie małżeńskie - daje starszym córkom, a Kordelię wyrzuca poza granice swego królestwa. Po pewnym czasie okazuje się, że Goneryla i Regana kochały ojca tylko w słowach. Chcą ograniczyć jego władzę w królestwie, a jego samego ubezwłasnowolnić. Lear wpada w obłęd i ucieka z ich niegościnnych progów. Na skutek niedoskonałej władzy państwo Leara upada. W walce obronnej bierze udział Kordelia i jej mąż. Kordelia ginie. Lear rozpaczając nad jej ciałem również umiera.

20. Słynne myśli Szekspira

21. Czym jest nazwa? To, co zwiemy różą, pod inną nazwą równie by pachniało. What's in a name? That which we call a rose, by any other name would smell as sweet. Moja miłość bierze się z mej nienawiści! My only love sprung from my only hate! cytaty z Romeo i Julia

22. Być albo nie być! Oto jest pytanie! To be or not to be! That is the question! Ktoś nie śpi, aby spać mógł ktoś. For some must watch, while some must sleep cytaty z Hamleta

23. Życie jest cieniem ruchomym jedynieNędznym aktorem, który przez godzinęPyszni i miota się po scenie, aby umilknąć później na zawszeJest bajką opowiedzianą przez głupca, pełnegoFurii i wrzasków, które nic nie znaczą. cytat z Makbeta

24. Teatr Elżbietański

25. za jego umowną datę narodzin przyjmuje się rok 1576. Wtedy to bowiem przedsiębiorca James Burbage wybudował pod Londynem pierwszy gmach przeznaczony wyłącznie do prezentacji widowisk teatralnych. Nazwał go The Theatre i rozpoczął wystawianie pierwszych sztuk. Wkrótce pojawiły się dwa kolejne teatry – The Curtain i The Rose - a po nich przyszły następne (Globe Theatre). Teatr Elżbietański

26. Cechy teatru elżbietańskiego Sprzeciwiał się klasycznym regułom: • Łamał zasadę trzech jedności: czasu, miejsca i akcji, • Dopuszczał umowność inscenizacyjną i nie stosował się do wymagań tzw. "decorum", czyli stosowność, wprowadzając do tragedii (gatunek wysoki) także osoby niskie i styl często graniczący z komicznym lub farsowym. • Pomieszane były kategorie estetyczne, np. tragizm z liryzmem. • Bohaterów cechowała zmienność, łatwość popadania w skrajne emocjonalne stany. • Przedstawienia odbywały się w pałacach wielkich panów , dostępne dla niewielkiego grona publiczności. W pałacach przedstawienia odbywały się w dużej odpowiednio przygotowanej komnacie, natomiast przedstawienia z biletami odbywały się pod gołym niebem na dziedzińcach oberż, zazwyczaj w porze popołudniowej. • Wznoszono specjalne drewniane budynki teatralne, które nie miały dachu i przypominały dziedziniec domu zajezdnego. • Scena była platformą wychodzącą na przód pomiędzy widzów. • Nie było dekoracji lub były bardzo skromne np. drzewo wyobrażało las. Brakowało w teatrze elżbietańskim efektów świetlnych, toteż aktorzy musieli informować widzów o jakiej porze rozgrywa się dana scena. • Role kobiece grali mężczyźni.

27. Budowa Teatru Elżbietańskiego Teatr elżbietański składał się z: • sceny tylnej • sceny górnej • sceny przedniej • przybudówki z wnęką zasłoniętą kotarą • drzwi, którymi wchodzili aktorzy • ganeczków na górze.

28. The Theatre Teatr z okresu elżbietańskiego, znajdujący się w Londynie, w dzielnicy Borough of Hackney. Budowę zainicjował angielski aktor, James Burbage. Uważa się go za pierwszy budynek przeznaczony stricte do prowadzenia działalności teatralnej. Występowały tam liczne znane ówcześnie grupy aktorskie, takie jak Trupa Lorda Szambelana, będąca po części własnością Williama Shakespeare'a. Po sporze z właścicielem terenu, na którym tenże obiekt się znajdował, został rozebrany, zaś część materiałów z jego rozbiórki posłużyła do budowy Globe Theatre.

29. Globe Theatre Teatr w Londynie działający w latach 1599-1642, założony przez R. i C. Burbage. Jednym z udziałowców był William Shakespeare. Wystawiane były tam premiery jego utworów oraz sztuki Bena Jonsona i J. Webstera. Aktorami byli wyłącznie mężczyźni. Teatr został zbudowany w 1599 roku. Spłonął w pożarze w 1613, odbudowano go w 1614 roku. Wskutek interwencji purytanów został zamknięty w 1642 roku, zburzono go dwa lata później. Budowla została zrekonstruowana i otwarta w 1997 roku.

30. Wykonała: Paulina Janus kl. 2IC