Rekenbeleid als voorloper op dyscalculiebeleid

1. Wilma Willems, Harm van Son Rekenbeleid als voorloper op dyscalculiebeleid 6 oktober Arnhem, 13 oktober Eindhoven

2. Programma 1. Beelden afstemmen (plenair) • waar denkt u aan bij rekenbeleid? • welke vragen spelen m.b.t. dyscalculie? 2. Waarom rekenbeleid? 3. Aan de slag met rekenbeleid - ORIVA 4. Modellen voor beleidsontwikkeling 5. Opdracht (in groepen)

3. 1. Beelden afstemmen • Waar denkt u aan bij rekenbeleid? • Welke vragen spelen m.b.t. dyscalculie? Korte brainstorm - plenair

4. Beleid Wie gaat wat doen?In het vak of schoolbreed? Waarom?De aanleiding Rol van de docent Wat gebeurt al op je school? In kaart brengen Wat ga je inzetten? Materialen, ook ICT Doelgroepen: ‘zwakke’ leerlingen, dyscalculie Aansluiting:instroom, doorstroom,uitstroom Hoe meet je? Visie, toetsen, welke en waarom Voorbeelden van beleid op scholen Wie gaat het betalen?Taakuren, extra geld (57) Visie en concepten?Past aanpak bij de school? Plaats binnen school? Steun directie, langdurig Wat is je reken-didactiek? Plan maken en invoeren

5. 2. Waarom rekenbeleid? De wet op de Referentieniveaus… • … maakt het mogelijk tegelijkertijd in alle sectoren van het onderwijs niveauverhogende maatregelen te nemen. • …maakt het mogelijk de aansluiting van het taal- en rekenonderwijs tussen de verschillende sectoren in het onderwijs te verbeteren. • LET OP: de wet regelt het ‘wat’, niet het ‘hoe’!

6. Wat wordt van scholen verwacht? Ontwikkeling taal- en rekenbeleid gericht op: • systematische verankering effectieve en efficiënte programma’s en activiteiten taal en rekenen • meten van effecten van de onderwijsinspanning • leerlingen zo spoedig mogelijk toerusten voor de referentieniveaus Belangrijke link: www.taalenrekenen.nl

7. Rekenbeleid is… • … ‘rekenonderwijs met beleid van A naar B’ (beredeneerd, onderbouwd, doelgericht, planmatig) • Intern stappenplan rekenbeleid met referentieniveaus • Extern stappenplan rekenbeleid met referentieniveaus • PO-VO en VO-MBO/HBO • Vraagt om verandermanagement: ‘theorie is nog geen praktijk’ en ‘papier is geduldig’, dus ..

8. 3. Aan de slag met rekenbeleid - ORIVA • Oriënteren en informeren • Richten: een rekenfoto maken van de actuele situatie in de school • Inrichten: uitvoeringsplan ontwerpen met als doel doorgaande leerlijnen rekenen binnen de school, zodat zoveel mogelijk leerlingen het vereiste referentieniveau halen • Verrichten: uitvoeringsplan uitvoeren • Ankeren: nieuwe situatie borgen!

9. Oriënteren en Richten • Verkrijgen van informatie over taal en rekenen: • landelijke ontwikkelingen - referentieniveaus • opdracht voor de school • doorlopende leerlijn PO – VO – MBO/HO/WO • Beginsituatie in school: • huidig onderwijsprogramma (inhoud, didactiek, organisatie) • niveau van leerlingen (incl. interne uitkomsten Cito-toetsen taal en rekenen) • overdracht (intern en extern) • kaders en richtlijnen vanuit schoolleiding

10. Inrichten Een uitvoeringsplan ontwerpen, met als doel te komen tot doorgaande leerlijnen rekenen binnen de school, zodat zoveel mogelijk leerlingen het vereiste referentieniveau halen. Opbrengstgericht werken een must? Het ministerie van OCW typeert opbrengstgericht werken als: ‘een cyclische werkwijze waarbij de betrokkenen zich in hun professioneel handelen laten sturen door de uitkomsten van metingen van observatiegegevens op basis van vooraf gestelde doelen, gesteld op niveau van bestuur, school, team en leerkracht, wat leidt tot maximale prestaties van leerlingen’. Hoofdlijnenbrief OCW 2010 – 2011 (2009)

11. Denken vanuit opbrengsten vraagt om anders denken, anders organiseren! • Programma’s ontwikkelen voor de leerlingen • Hoe differentiëren naar verschillende doelgroepen? • per jaargroep? • voor VMBO/ HAVO/VWO apart? • voor taal en rekenen apart? • per coördinator apart? per docent? • per klas? per kind? • Hoe volgen we leerlingen? • Welke interventies bij opgelopen achterstanden?

12. Verrichten en ankeren Werken met het ankermodel (KPC Groep) • Middellangetermijndoelen formuleren voor eigen klas in samenwerking met coördinator (vanuit trendanalyses op schoolniveau) • Planmatig en cyclisch werken: • Waarnemen: informatie verzamelen en registreren • Begrijpen: analyseren, interpreteren onderwijsbehoeften • Plannen: kortetermijndoelen formuleren en (groeps)plan ontwerpen (differentiatie, instructie, leeromgeving, effectieve leertijd) • Realiseren: handelen, reflecteren en monitoren collega’s • Opbrengsten borgen: leeropbrengsten van leerlingen kritisch beschouwen in relatie tot vakbekwaam handelen – conclusies!

13. Ankeren

14. 4. Modellen voor beleidsontwikkeling • Verandermanagement volgens Kotter • De CPS – aanpak • De achtbaan (KPC Groep) • De matrix van Camp

15. Verandermanagement volgens Kotter

16. CPS-aanpak: de vier B’s • Bewustvan de noodzaak van verandering • Belangervaren van het nut van de verandering • Betrokkendoor vanuit eigen verantwoordelijkheid de verandering vorm te geven • Bekwaamom de juiste en effectieve interventies uit te voeren

17. De achtbaan (KPC Groep) Strategisch niveau Tactisch niveau Operationeel niveau

18. Strategisch niveau (voordenken - blauw) • Welke visie hebben we als beleidsmakers op taal en rekenen?* • Wie willen we betrekken bij de visieontwikkeling? • Welke plaats neemt taal en rekenen in ons strategisch beleidsplan? • Welke middelen stellen we beschikbaar om dit beleidsthema te kunnen vormgeven? • Welke competentie - eisen hebben we / moeten we ontwikkelen om ons beleid te kunnen vormgeven? • Wat is ons wenkend perspectief m.b.t. taalbeleid? * Brochure “Op weg met Taal en Rekenen” Steunpunt Taal & Rekenen VO.

19. Organisatie / Tactisch niveau: de spilfunctie! • Op welk niveau stromen de leerlingen binnen de verschillende afdelingen? • Hoe hebben we het overleg georganiseerd met voorafgaand en vervolgonderwijs? • Wat moeten leerlingen kunnen en kennen van onderbouw naar bovenbouw? • Welke programma ‘s ontwikkel ik voor alle leerlingen? Welke voor de excellente leerlingen? Welke voor de achterstandsleerlingen? • Geven we onderwijs vorm via cursorisch onderwijs? Willen we steunlessen? Krijgt e.e.a. vorm binnen de vaklessen, binnen Nederlands, binnen wiskunde? • Welke methodes gebruiken we? • Welke scholing heb ik georganiseerd? • Hoe volgen we de voortgang van de leerlingen? Welke toetsinstrumenten heb ik tot mijn beschikking? Heb ik een PDCA – cyclus ingebouwd? Analyseer ik de voortgang systematisch?

20. Operationeel niveau: beleidsuitvoering • Welke methodes gebruik ik? • Hoe monitor ik de voortgang op leerlingniveau? • Ben ik in staat om vorm te geven aan klassenmanagement? • Hoe is het gesteld met mijn didactisch repertoire als het gaat om T&R? • Ben ik in staat te differentiëren in mijn les? Hoe ga ik om met de verschillende niveaus die leerlingen hebben? • Hoe signaleer ik achterstanden? • Hoe werk ik samen met collega’s in het buiten de school?

21. Matrix van Peter Camp “Een model om de school als organisatie in beeld te brengen en doeltreffend aan te pakken.” Vanuit verschillende invalshoeken wordt de school bekeken. Voor het managen van een organisatie heb je beleid, een organisatie en personeel nodig. Door rekening te houden met de belangen van de betrokkenen en de cultuurverloopt alles technisch goed.

22. Beleid(richten) Organisatie(inrichten) Personeel(verrichten) Technisch (formeel, instrumenteel) Politiek (sociale verhoudingen) Cultureel (waarden en normen) 1 Doelen en werkwijze 2 Taken en bevoegdheden 3 Deskundigheid 4 Stakeholders 5 Besluitvorming 6 Autonomie 7 Klimaat 8 Samenwerking 9 Houding

23. Na oriëntatie volgt… RICHTEN - Beleid maken • Cultureel: klimaat • Politiek: stakeholders • Technisch: doelen en werkwijze

24. Cel 7: klimaat Wat voor een school willen we zijn?

25. Cel 4: stakeholders Wat vinden leerlingen en ouders en wat zegt het maatschappelijk debat? Uitnodigen en verbinden.

26. Cel 1: doelen en werkwijze Wat willen we bereiken en hoe gaan we dat doen? Opties onderzoeken.

27. Na richten volgt… INRICHTEN - Organisatie • Cultureel: samenwerking • Politiek: besluitvorming • Technisch: taken en bevoegdheden

28. Cel 8: samenwerking Hoe leren we van elkaar en hoe ontwikkelen we samen het onderwijs?

29. Cel 5: besluitvorming Wie mag waarover besluiten en hebben de belanghebbenden voldoende stem in de besluitvorming?

30. Cel 2: baken en bevoegdheden Hoe verdelen we de taken en bevoegdheden? Anders organiseren?

31. Na inrichten volgt… VERRICHTEN - Personeel • Cultureel: houding • Politiek: autonomie • Technisch: deskundigheid

32. Cel 9: houding Dienen we het belang van onze leerling en nemen we onze verantwoordelijkheid?

33. Cel 6: autonomie Is er voldoende speelruimte voor individu, team? Worden bijdragen gewaardeerd? Spreken we elkaar aan op resultaten?

34. Cel 3: deskundigheid Welke deskundigheid hebben we nodig en hoe ontwikkelen we onze deskundigheid?

37. 5. Opdracht Welke vragen zou je willen stellen binnen je school in de verschillende fasen, om tot rekenbeleid te komen? En aan wie? Brainstorm (ca. 30 minuten) in groepen van 3 Korte plenaire terugkoppeling

38. Hartelijk dank! Wat neem je mee voor ‘morgen’? Meer informatie? Vul je gegevens in op de lijst! Succes met het rekenbeleid op uw school en het werken aan de referentieniveaus! Wilma Willems (w.willems@kpcgroep.nl) Harm van Son (h.vanson@kpcgroep.nl)