Module 2: Biosfeer

1. Module 2: Biosfeer Door: Jules Janssen Roel van Herten Samiir Yusuf Stan Hendrix

2. Inhoudsopgave • Inleiding • De rode lijn • Het begin • Zoom In • Hoge golven • Natte voeten in NL • Maatregelen • Jürgen Newig • Tabel • Bronnen

3. Inleiding We hebben het onderwerp ‘platentektoniek’ gekozen, omdat we er ons over verwonderden. Ook hadden we al een paar vragen over dit onderwerp bedacht en wilde deze graag verder uitzoeken. Het bleek een leuk onderwerp te zijn en de samenwerking verliep goed.

4. PGO 1 PGO 2 PGO 3 PGO 4 PGO 5 Wetenschapper Alfred Wegener PGO 6 PGO 11 PGO 8 PGO 7 PGO 12 PGO 14 PGO 10 PGO 13 PGO 9 PGO 15 Wetenschapper Jürgen Newig De rode draad

5. Het begin Het artikel ‘Missie naar de mantel’ gaat over geologen die helemaal door de aardkorst willen boren om de mantel te doorlichten en monsters te verzamelen. Ze weten vrijwel niets over deze gedeeltes omdat helemaal niemand hier is geweest. Hierdoor gingen we ons afvragen over de tektonische activiteiten en de aardmantel. De verwonderingsvraag die hieruit voortvloeide was: ‘Hoe beïnvloed de aardmantel tektonische platen, hoe werken ze en wat voor invloed hebben ze op de aarde?’

6. Zoom In Door de verwonderingsvraag van het artikel ‘Missie naar de mantel’ kwam er een goed artikel boven water. Hierin werd het Euraziatisch continent besproken (de plaat waarop een deel van Europa en een deel van Azië rusten). Het Euraziatisch continent is een van de grootste tektonische platen die de Aarde kent. Hij heeft een lage constante snelheid en veel contact met andere, kleinere platen. Hierdoor zit er veel spanning op deze plaat. Die spanningen worden onderzocht door Karin Warners-Ruckstuhl om een antwoord te krijgen op hoe deze platen zich gedragen. Er bleken veel categorieën van krachten te zijn en we begonnen ons af te vragen wat die spanningen (tektonische krachten) nou voor invloed hadden op de kleinere omliggende platen hadden. Het leerdoel: ‘Wat hebben die tektonische krachten nou voor invloed op andere platen?’ Dit leidde tot veel openingen en andere artikelen, maar er was maar een waar we ons echt over verwonderden genoeg.

7. Hoge golven We waren al een beetje aan het denken aan Japan en de tsunami, dus er kwam een artikel over het ontstaan van tsunami’s. Het was een heel interessant, verhelderend artikel dat heel duidelijk aangaf hoe, wanneer en waarom een tsunami ontstaat. Een tsunami wordt veroorzaakt door een verticale beweging van een plaat waardoor de andere plaat onder spanning komt te staan. Als de plaat losschiet, dan veroorzaakt hij een golf. Deze golf wordt hoger en langer (tsunami). Omdat we een plaatje van het Euraziatisch continent hadden, konden we zien dat het continent ophield in de Noordzee. We vroegen ons hierdoor af of er misschien een tsunami in de Noordzee mogelijk was en daarom de vraag: ‘Zou er ook een tsunami in de Noordzee plaats kunnen vinden?’

8. Natte voeten in NL De hele noordelijke kustlijn van Europa zou in gevaar kunnen komen als een tsunami in de Noordzee zou ontstaan, daarom vraagt iedereen zich plots af of tsunami’s ook bij ons mogelijk zijn. Veel experts hebben aangegeven te willen bijdragen in het onderzoek (een hiervan is Jürgen Newig) naar het antwoord op deze vraag. Zij brengen samen gegevens over het voorkomen van tsunami’s bij elkaar en zo wordt er in het artikel geprobeerd een antwoord te geven op de vraag of een tsunami in de Noordzee een mogelijkheid is. Hieruit volgde een andere verwonderingsvraag: ‘Wat voor maatregelen kunnen er getroffen worden om te voorkomen dat een tsunami aan onze kust zo catastrofaal wordt als in andere delen van de wereld?’ Deze leidde tot onze laatste PGO

9. Maatregelen Uiteindelijk kwamen we op een artikel uit met als kern dat Nederland de best tegen overstromingen beveiligde delta ter wereld is. De Zuiderzeewerken en de Deltawerken hebben daaraan een belangrijke bijdrage geleverd; ze verkleinden de overstromingskans enorm. Intussen verandert het klimaat, stijgt de zeespiegel en daalt het land op veel plaatsen. Dat leidt tot een toenemende bedreiging. De combinatie van toenemende bedreiging en toenemende kwetsbaarheid kan als toenemend overstromingsrisico worden begroot.En vroegen ons af wat voor maatregelen Nederland moet treffen om ons voldoende te beschermen tegen een overstroming als gevolg van een tsunami. Dus we kwamen op een probleemstelling: ‘Tsunami’s in de Noordzee zijn mogelijk’ met als onderzoeksvraag: ‘Wat voor maatregelen moet Nederland treffen om voldoende bescherming te bieden tegen een overstroming als gevolg van een tsunami?’

10. Jürgen Newig Jürgen Newig is een Duitse wetenschapper die zich bezighoudt met geologie. We waren naar een nieuwere wetenschapper op zoek, omdat onze eerste wetenschapper, Alfred Wegener, een beetje te algemeen was, en PGO 10 (Natte voeten) gaf de doorbraak. Hij houdt zich ook bezig met de theorie dat een tsunami in de Noordzee mogelijk is. Het is een wetenschapper die goed bij ons onderwerp past en daarom hebben wij hem ook gekozen.

11. Tabel

12. Bronnen Jheni Osman (2012), Missie naar de Mantel, Wetenschappelijk artikel Alfred Wegener (1929), Die Entstehung der Kontinente und Ozeane, Boek Karin Warners-Ruckstuhl (2012), Drijvende krachten achter de beweging en deformatie van het Euraziatische continent, Wetenschappelijk artikel Edith Hafkenscheid (2004), Subduction of the Tethys Oceans reconstructed from plate kinematics and mantle tomography, Boek NSF (2009), A Hidden Drip, Drip, Drip Beneath Earth's Surface, Wetenschappelijk artikel Paul J. Tackley (1998), Self-consistent generation of tectonic plates in three-dimensional mantle convection, Wetenschappelijk artikel Marjolein Dohmen-Janssen (2007), Hoe ontstaan Tsunami’s en waarom?, Wetenschappelijk artikel Richard A. Lovett (2006), Deadly Java Quake Highlights "Ring of Fire" Dangers, Wetenschappelijk artikel Stein Bondevik, Finn Løvholt, Carl Harbitz, Jan Mangerud, Alastair Dawson, John Inge Svendsen (2005), The Storegga Slide tsunami—comparing field observations with numerical simulations, Wetenschappelijk artikel Jan Mees, Cecile Baeteman, Tsunami’s in de Noordzee: Kan het?, Wetenschappelijk Artikel PGO 11, Alfred Wegener, Wikipedia, Internetartikel Axel Björnsson, Gunnar Johnsen, Sven Sigurdsson, Gunnar Thorbergsson, Eysteinn Tryggvason (1978), Rifting of the plate boundary in North Iceland 1975-1978, Wetenschappelijk artikel Adiël Klompmaker (2009), Tsunami’s niet alléén door zeebeving, Internetartikel Hiroo Kanamori (1972), Mechanism of tsunami earthquakes, Wetenschappelijk artikel Dr. F. Klijn (2008), Ontwikkeling overstromingsrisico’s in Nederland in een veranderde omgeving: kansen, gevolgen en mogelijke maatregelen (p. 39 t/m 50), Wetenschappelijk artikel