M onumenty Architektury

1. Łuk Tytusa Partenon Ermitaż Koloseum Angkor Mont Saint Michel Big Ben Monumenty Architektury • Sagrada Familia • Hagia Sophia • Tadż Mahal • Luwr • Machu Picchu • Kreml moskiewski • Wieża Eiffla

2. Kościół po wezwaniem Świętej Rodziny, słynna budowla sakralna w Barcelonie, w Hiszpanii. Zbudowana ona zastała według projektu katalońskiego architekta, A. Gaudí. Na początku wznoszona była w stylu neogotyckim. W 1882 A. Gaudí jako nowy kierownik zmienił plan Villara. Stworzył on budowlę o 3 fasadach: fasadzie Narodzenia (zachodniej), fasadzie Życia i Męki Jezusa (wschodnia), fasadzie Wniebowstąpienia (południowa). Z tych trzech fasad ukończył w pełni jedynie zachodnią. Projekt przewidywał, że wzniesienie budowli na planie krzyża łacińskiego z 5 nawami bocznymi i transeptem. Na skrzyżowaniu transeptu i naw wzniesiono 4 wysokie i smukłe wieże - symbol 4 Ewangelistów. Po tragicznej śmierci artysty prace nad kościołem nadal trwały. Przerwała je w 1935 wojna domowa, w czasie której spłonęła część budynku oraz wiele planów artysty. Obecnie podjęto prace nad budową świątyni (fasada wschodnia, wnętrze). Sagrada Familia

4. Hagia Sophia • Świątynia Świętej (Bożej) Mądrości w Konstantynopolu (obecnie jest to Istanbul, Stambuł). Hagia Sophia jest to najwspanialsza budowla późnego antyku, arcydzieło sztuki bizantyjskiej. Świątynie wybudowano w latach 532-537. Hagia Sophia jest bazyliką kopułową, łącząca założenie centralne z cechami budowli podłużnej. Świątynia ma kopułę o średnicy 31,5 m. Z zewnątrz świątynia to harmonijne spiętrzenie potężnych brył, wnętrze bazyliki imponuje lekkością (szczególnie kopuła wznosząca się ponad 50 m nad poziom posadzki!). Wnętrze zostało bogato dekorowane mozaikami. Jednak gdy Turcy, po zajęciu Konstantynopola, zamienili świątynię w meczet, dobudowali 4 minarety oraz zniszczyli większość dekoracji wnętrza. W wyniku prac konserwatorskich odsłonięto duże fragmenty ocalałych mozaik. Hagia Sophia stała się wzorem dla architektów tureckich, którzy budowali na jej wzór meczety kopułowe (szczególnie cenne są meczety Mimara Sinana - początek XVII w.).

7. Tadż Mahal • Mauzoleum w Agrze, w Indiach. Zostało ono wykonane z białego marmuru. Jest położone w parku nad rzeką Jamuną i otoczone z 3 stron murem. Prowadzi do niego 30-metrowa brama wejściowa z czerwonego piaskowca. Centralną budowlę, o ponad 30-metrowej fasadzie wieńczy 26-metrowa kopuła. W 4 rogach budowli wznoszą się aż 41-metrowe minarety, odchylone lekko na zewnątrz, by podczas trzęsienia ziemi nie uszkodziły mauzoleum. Wnętrze Tadż Mahal kiedyś było ozdobione szmaragdami lecz zostały one zrabowane przez Anglików. W niszy grobowej, pod kopułą, znajduje się sarkofag Mumtaz Mahal, a obok niego większy Szahdżahana. Sarkofagi oddzielone są balustradą, pierwotnie wykonaną ze złota, ozdobioną szafirami i diamentami, później zastąpioną marmurową, bogato zdobioną ażurem. Według przekazów głównym budowniczym Tadż Mahal był Pers Ustad Isa, który po ukończeniu dzieła został na rozkaz Szahdżahana oślepiony, by nigdy nie mógł stworzyć budowli równie pięknej. Tadż Mahal jest najwspanialszą budowlą muzułmańską w Indiach, umieszczoną na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO.

9. Luwr • Dawny pałac królewski w Paryżu. Jest on położony na prawym brzegu Sekwany, tworzący okazały zespół budowli z kilku epok wzniesionych na miejscu warownego zamku z XII w., rozbudowany w 2. połowie XIV w., a za panowania Franciszka I przebudowany na rezydencję renesansową. Z kolei rozszerzony przez Katarzynę Medycejską, Henryka IV, Ludwika XIII i Ludwika XIV. • Po przeniesieniu dworu do Wersalu, król Ludwik XIV oddał Luwr artystom na potrzeby akademii malarstwa i rzeźby oraz na wystawy malarstwa. W 1793 otwarto centralne muzeum republiki oparte na kolekcjach królów francuskich począwszy od Franciszka I, wzbogacone przez Ludwika XIV i Ludwika XVI, a także zdobyczami wojen napoleońskich z różnych krajów europejskich i Egiptu (częściowo zwróconymi po kongresie wiedeńskim).

11. Machu Picchu • Ruiny inkaskiego miasta w środkowej części Peru, w masywie Cordillera Vilcabamba (Andy Peruwiańskie), na północny-zachód od Cuzco, na przełęczy między szczytami Huayana Picchu a Machu Picchu (Wielki Szczyt), rozciągające się na wysokości od 2090 do 2400 m n.p.m.Wybudowane w XV w., opuszczone ok. 1572 z niewiadomych przyczyn. Odkryte w 1911 przez brytyjsko-peruwiańską ekspedycję kierowaną przez H. Binghama. Ruiny nigdy nie dostało się pod panowanie Hiszpanów, co pozwoliło przetrwać jego budowlom w doskonałym stanie.Zachowały się m.in.: kompleks pałaców (pałac królewski, pałac księżniczki), świątyń (Główna Świątynia, Świątynia Słońca, Świątynia o Trzech Oknach), Dom Najwyższego Kapłana, ceremonialne łaźnie, więzienie, Święty Plac, wielki kamień słońca Intihuatana, którego cień określał pory roku i losy mieszkańców, a także kanały nawadniające i tarasy uprawne.

13. Kreml moskiewski • Jeden z najcenniejszych zespołów obronnych średniowiecznej Europy, założony w XII w. jako twierdza drewniana, od XIV w. stał się rezydencją wielkich książąt moskiewskich, później carów rosyjskich. Wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany, otoczony murami ceglanymi z 19 basztami (m.in. Spasską z kurantem), mieści sobory: Uspieński (koronacyjny), Błagowieszczeński (pałacowy, z malowidłami A.Rublowa i Teofana Greka), Archangielski (mauzoleum książąt i carów), dzwonnicę Iwan Wielikij z ok. 1600, pałac carski, cerkiew 12 Apostołów. W XIX w. powstała Orużejnaja Pałata i Wielki Pałac Kremlowski.

15. Wieża Eiffla Olbrzymia budowla na Polu Marsowym w Paryżu, wzniesiona została przez G.Eiffela w 1889 z okazji wystawy światowej. Wsparta na czterech potężnych podporach połączonych łukami, zwężająca się ku górze smukłą konstrukcją kratownicową. Posiada trzy pomosty widokowe na wysokości 57 m, 115 m i 274 m. Ogólna wysokość 324 m (w październiku 2000 na szczycie wieży zamontowano nadajnik fal ultrakrótkich, który zwiększył jej wysokość z 318,7 m do 324 m). Waga konstrukcji 7000 ton. Projekt powstał w 1884, budowa trwała dwa lata. Ostra krytyka środowisk intelektualnych Paryża omal nie doprowadziła do zburzenia wieży Eiffela w 1909. Obecnie stanowi jeden z symboli stolicy Francji.

17. Łuk Tytusa • Rzymski łuk triumfalny (wysokość 15,4 m), wzniesiony na Forum Romanum ponad Via Sacra w Rzymie w 81 dla upamiętnienia zdobycia Jerozolimy przez cesarza Tytusa. Łuk ma formę jednoprzelotowej bramy z 4 kolumnami kompozytowymi z każdej strony i pilastrami bocznymi. Zwieńczony jest attyką z inskrypcją wotywną. Zdobią go płaskorzeźby (relief) przedstawiające triumf cesarza i zdobyte łupy (siedmioramienny świecznik, złoty stół ofiarny). Na podłuczu znajduje się relief przedstawiający apoteozę Tytusa, unoszonego przez orła (wykonany po śmierci cesarza). Na szczycie łuku Tytusa stał (nie istniejący już) posąg cesarza.

19. Partenon • Słynna świątynia Ateny Partenos ("dziewicy") na Akropolis ateńskiej, wzniesiona w latach 447-432 p.n.e. z inicjatywy Peryklesa przez Iktinosa i Kallikratesa na miejscu dwóch starszych świątyń: Hekatompedonu z ok. 570-550 p.n.e. i nie dokończonego tzw. Starszego Partenonu z ok. 488-480 p.n.e., zburzonego przez Persów. Partenon wzniesiony został z marmuru pentelickiego na trzystopniowej podbudowie w typie doryckiego peripterosu (8 na 17 kolumn) z płytkim pronaosem i opistodomosem o 6 kolumnach in antis.Wymiary świątyni wynosiły 69,51 m na 30,86 m. Wnętrze dzieliło się na 2 części: trójnawową cellę o długości 100 stóp, gdzie przechowywano kultowy posąg Ateny (Atena Partenos dłuta Fidiasza), i Partenon właściwy - salę o 4 jońskich kolumnach, dla dziewcząt w służbie bogini.

21. Ermitaz Muzeum sztuki i kultury materialnej w Petersburgu, największe muzeum w Rosji i jedno z największych na świecie (2 mln obiektów), głównie malarstwa europejskiego. Mieści się w Pałacu Zimowym i kompleksie gmachów sąsiednich z przełomu XVIII i XIX w. Najcenniejszymi dziełami są płótna: Rafaela, Tycjana, Caravaggia, Rembranata, P.P Rubensa Obecnie Ermitaż zajmuje pięć budynków nad brzegiem Newy. Są to: Pałac Zimowy (projektu Rastelliego), Mały Ermitaż (Vallin de la Mothe), Stary Ermitaż (Felten), Budynek Teatru Pałacowego (Quarenghi), Nowy Ermitaż (Klenz).

23. Koloseum Po włosku Colosseo (od wyrażenia grecko-łacińskiego "ogromny posąg"), właściwie Amphitheatrum Flavium, amfiteatr w Rzymie zbudowany u stóp Eskwilinu przez cesarzy z dynastii Flawiuszy (rozpoczęty w 75 przez Wespazjana, a ukończony w 82 przez Tytusa). Wzniesiony na planie elipsy o obwodzie 524 m, osie 188 i 156 m, arena 86 i 54 m, cztery kondygnacje, wysokość 48,5 m. W ścianach zewnętrznych znajdowało się 80 wejść zezwalających na szybkie, 6-minutowe opróżnienie widowni (ok. 50 tys. Miejsc siedzących). Wnętrze ozdobiono stiukami i wyłożono marmurem. W arkadach trzeciego i czwartego piętra ustawiono posągi. W 445 Koloseum zostało uszkodzone przez trzęsienie ziemi. W XIII w. zamienione na twierdzę rodu Frangipanich. Traktowane przez mieszkańców Rzymu jako kamieniołom, uległo częściowemu zniszczeniu (do XVI w.). Dopiero ogłoszenie Koloseum jako miejsca uświęconego krwią męczenników chrześcijańskich (1744) przerwało niszczenie budowli. Nazwa wywodzi się ze średniowiecza i pochodzi od kolosalnego (wysokość 36 m) posągu Nerona, który znajdował się niegdyś w pobliżu.

26. Angkor Angkor (z sanskrytu – królewskie miasto, stolica), ruiny stolicy państwa Kmehrów w środkowej Kambodży, w prowincji Siem Reap, na pn. brzegu jeziora Tonle Sap. Zespół ponad 250 budowli wzniesionych prawie wyłącznie z piaskowca, datowanych na IX do XV w. Najwspanialszymi zabytkami Angkor są zespoły świątynne: Angkor Wat – wzniesiony w XII w. Przez króla Surjawarmana II (1113 - ok. 1150) i Angkor Thom – zbudowany ok. 1200 przez Dżajawarmana VII (1181 - ok. 1215). Miasto Angkor było centrum władzy dynastii królów khmerskich, która rządziła jednym z największych i najbogatszych królestw w historii Azji Południowo-Wschodniej, rozciągającym się od krańców Półwyspu Indochińskiego po Yunnan na północy i od Wietnamu po Zatokę Bengalską na zachodzie. Po okresie rządów Dżajawarmana VII królestwo stopniowo chyliło się ku upadkowi. 1432 Angkor zdobyty przez wojska Syjamu został opuszczony. Ruiny zajmujące pow. ok. 100 km2 zostały odkryte 1861 przez francuskiego przyrodnika H. Mouhota.

28. Big Ben • Big Ben jest to nazwa 13 tonowego dzwonu, wewnątrz wieży, a nie samej wieży. Big Ben - symbol Wielkiej Brytanii, jest jedną z dwóch wież wchodzących w skład gmachu parlamentu brytyjskiego. Wieża została zbudowana po tym jak w 1834 r. ogień pochłonął część parlamentu. Zwycięzcą konkursu na projekt budowli został Charles Barry. Wyszedł on z stylu renesansowego i połączył go z neo-gotyckimi elementami Pugina. Był on drugim olbrzymim dzwonem, ponieważ na pierwszym pojawiła się rysa podczas próby uruchomienia. Największy dzwon w Wielkiej Brytanii ma cztery 7,5-metrowe tarcze, oraz wskazówki długości 4,25 m wykonane, dla zmniejszenia wagi, jako cienkościenny odlew. W 1949 r. zegar opóźnił się o 41 minut, po tym jak stado ptaków usiadło na wskazówce pokazującej minuty.W 1962 r. zegar wybił Nowy Rok dziesięć minut za późno, z powodu dużego nagromadzenia się śniegu na jego wskazówkach.

30. KONIEC Prezentacje wykonała Magdalena Tarchalska z klasy VI a w 2003 roku