Hội chứng viêm đường hô hấp cấp ở Trung Đông do vi rút CORONA (MERS-CoV)

1. Hội chứng viêm đường hô hấp cấp ở Trung Đông do vi rút CORONA (MERS-CoV)  ThS. Trần Bá Thanh Nguồn: Tổ chức Y tế thế giới Biên dịch: Cục Y tế dự phòng

2. Hội chứng viêm đường hô hấp cấp Trung Đông là gì? • Hội chứng viêm đường hô hấp ở Trung Đông (tên tiếng Anh là: Middle East Respiratory Syndrome - MERS) là một bệnh viêm đường hô hấp cấp do vi rút. • Tác nhân gây bệnh là vi rút thuộc nhóm coronavirus (CoV) được mô tả lần đầu tiên vào tháng 9 năm 2012 tại Ả Rập Xê út và được gọi là vi rút corona gây hội chứng viêm đường hô hấp ở Trung Đông (MERS-CoV).

3. Vi rút MERS-CoV có giống với vi rút gây hội chứng viêm đường hô hấp cấp tính năm 2003 (SARS) không? • Không giống. • Giải trình tự gene của vi rút này khác với vi rút corona gây bệnh SARS ở người đã biết trước đó. 

4. Có những triệu chứng gì khi khi nhiễm MERS-CoV? • Phần lớn bệnh nhân nhiễm MERS-CoV thường có biểu hiện nhiễm trùng đường hô hấp cấp gồm sốt trên 38°C, ho, khó thở, có tổn thương nhu mô phổi (viêm phổi hoặc hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển) dựa trên lâm sàng hoặc hình ảnh XQ tổn thương phổi ở các mức độ khác nhau và kèm theo có hội chứng suy thận cấp. • Có nhiều trường hợp nhiễm MERS-CoV nhưng không có biểu hiện triệu chứng.

5. Đường lây truyền của MERS-CoV là gì? • MERS-CoV có thể lây truyền trực tiếp từ người sang người thông qua tiếp xúc gần hoặc giọt nước bọt nhỏ. • Việc lây nhiễm sang cán bộ y tế đã được xác định tại một số chùm ca bệnh ở Ả Rập Xê Út, Jordan.

6. Ổ chứa vi rút MERS-CoV là gì? • Hiện vẫn chưa có công bố chính thức khẳng định rõ nguồn gốc của MERS-CoV từ đâu. • Ban đầu vi rút MERS-CoV được cho là lây từ động vật (dơi) sang người. • Tuy nhiên, gần đây Tổ chức Y tế thế giới thông tin một nghiên cứu của các nhà khoa học cho rằng ổ chứa MERS-CoV có thể từ lạc đà. • Vi rút MERS-CoV phân lập được từ lạc đà có khả năng nhân lên trong tế bào người và tương tự như vi rút phân lập được từ B nhân nhiễm MERS-CoV. • Thực tế, trong số các bệnh nhân được báo cáo nhiễm MERS-CoV, nhiều bệnh nhân có tiền sử tiếp xúc với lạc đà và uống sữa lạc đà tươi.

8. Tại sao chúng ta lại quan tâm tới MERS-CoV? • Vi rút MERS-CoV gây ra bệnh viêm đường hô hấp cấp tính nặng ở phần lớn các bệnh nhân bị nhiễm vi rút này; khoảng 50% trong số đó có biến chứng nặng và tử vong. • Vi rút lây truyền từ người sang người và có thể lan truyền ra nhiều quốc gia.

9. Đối tượng nhiễmMERS-CoV là ai? • Hầu hết các độ tuổi đều có khả năng nhiễm MERS-CoV. • Tuy nhiên, theo ghi nhận hầu hết các trường hợp mắc là người già, nam giới; những người có bệnh bệnh mãn tính kèm theo thường có nguy cơ cao hơn.

10. Khi nào cần đi khám để xác định có bị nhiễm MERS-CoV hay không? • Những người có các dấu hiệu sau cần được thông báo cho các cơ sở y tế địa phương hoặc trung ương để được đánh giá xem có nhiễm MERS-CoV hay không: • Người có dấu hiệu nhiễm khuẩn đường hô hấp cấp, có thể có sốt (≥ 38°C), ho; • Nghi ngờ bệnh viêm phế quản phổi, • Trước đó có tiền sử đi/đến vùng bán đảo Ả Rập hoặc các nước láng giềng trong vòng 14 ngày; • Các triệu chứng viêm đường hô hấp chưa giải thích được rõ ràng về căn nguyên.

11. Xét nghiệm MERS-CoV bằng phương pháp gì? • Xét nghiệm bằng RT-PCR. • Để tăng cường khả năng phát hiện MERS-CoV, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ khuyến cáo thu thập mẫu bệnh phẩm từ nhiều vị trí khác nhau như: mũi họng và bệnh phẩm đường hô hấp dưới như đờm, dịch rửa phế quản hoặc hút khí quản.

12. Các biện pháp dự phòng lây nhiễm MERS-CoV cho cá nhân và CBYT như thế nào? • Dự phòng chung như đối với bệnh truyền nhiễm lây truyền qua đường hô hấp, cụ thể: • Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và dung dịch sát khuẩn. • Che mũi và miệng khi ho và hắt hơi. • Tránh tiếp xúc với mắt, mũi, miệng khi tay chưa được rửa sạch. • Tránh tiếp xúc gần (ăn, uống chung cốc chén... ) với người nhiễm bệnh. • Thường xuyên khử khuẩn bề mặt tiếp xúc như: đồ chơi, sàn nhà, tay nắm cửa...

13. Các biện pháp dự phòng lây nhiễm MERS-CoV cho cá nhân và CBYT như thế nào? • Đối với cán bộ y tế: thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng hộ cá nhân để bảo vệ bản thân và tránh lây nhiễm khi tiếp xúc, khi khám và điều trị cho bệnh nhân nghi ngờ hoặc mắc MERS-CoV.

14. Giám sát phòng chống và điều trị bệnh viêm đường hô hấp cấp tính nặng do MERS-CoV như thế nào? • Hiện nay chưa có thuốc điều trị và vắc xin dự phòng  MERS-CoV. • Các phương pháp điều trị hiện nay vẫn là điều trị như đối với bệnh  viêm đường hô hấp cấp và điều trị tích cực. • Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn giám sát và phòng chống bệnh viêm đường hô hấp cấp tính nặng do chủng mới Coronavirus (Quyết định số 3898/QĐ-BYT ngày 12/10/2012); Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị Coronavirus mới (Quyết định số 4465/QĐ-BYT ngày 14/11/2012).

15. Hiện đã có vắc xin phòng bệnh do MERS-CoV chưa? • Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh do MERS-CoV, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ đang phối hợp với các đối tác để nghiên cứu và sản xuất vắc xin phòng chống bệnh do MERS-CoV.

16. Có thể đến các nước ở bán đảo Ả Rập hoặc các nước láng giềng nơi có trường hợp nhiễm MERS-CoV không? • Tổ chức Y tế thế giới và CDC Hoa Kỳ hiện không khuyến cáo người dân không nên đến khu vực có người bị bệnh MERS-CoV, chúng ta vẫn có thể đến những quốc gia có MERS-CoV, • Tuy nhiên trước khi đi du lịch, khách du lịch cần tìm hiểu thông tin và các biện pháp phòng ngừa với bệnh này.

17. Cần làm gì nếu bị ốm sau khi trở về từ các nước ở bán đảo Ả Rập? • Đối với những người có biểu hiện sốt hoặc các triệu chứng của bệnh viêm đường hô hấp như ho, khó thở ít nhất trong vòng 14 ngày sau khi trở về từ các nước thuộc bán đảo Ả Rập hoặc các nước láng giềng cần phải đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời. • Những trường hợp có hội chứng viêm đường hô hấp cấp mà chưa xác định rõ nguyên nhân tại cộng đồng cũng cần được theo dõi và khám xác định chẩn đoán MERS-CoV để điều trị kịp thời.

18. XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN !