DAVRANIŞ AKTİVASYONU

1. DAVRANIŞ AKTİVASYONU dr. aylin can 06.06.14

2. Davranış: • Sorun oluşturan bileşenler içerisinde bireyin doğrudan doğruya en fazla değiştirebileceği ve kontrol edebileceği alan • Öncelikle nasıl düşündüğümüzü veya hissettiğimizi değil nasıl davrandığımızı değiştirebiliriz

3. BDT’ de davranışsal yöntemlerin önemi • Kontrol edilebilir • Duygurudumda değişiklik olmaksızın bilişlere yönelmenin etkililiği düşük • Direk bilişsel alana yönelmek depresif bilişleri artırabilir

4. Davranışsal Etkinleştirme (BehavioralActivation) • Bireyin etkinliklerinin artırılması • Amaç: • haz ve başarı yaşantılarını artırmak • Bilişsel değişikliği kolaylaştırmak

5. Sorun yaşanan başlıca alanlar • Çevre • Yaşam olaylar • Bilişler-Düşünceler • Duygu • Fizyolojik özellikler • Davranışlar • Birbirleriyle ilişkili

6. Lewinsohn depresyonun davranışçı kuramı • Stresör etkisi ile normal davranış örüntüsünün olumlu pekiştireçlerinin azalması • Kişi olumlu pekiştireç dengesini geri çevirmeli • Depresyonda • hoşnutluk verici etkinliklerin sıklığı • elde edilen hazzın miktarı

7. Depresyonun davranışçı modeli • Depresyonun sürmesine yol açan davranışların söndürülmesi • Depresyonu azltıcı davranışların pekiştirilmesi

8. Etkinlik Çizelgesi • Hafta boyunca her gün yapılan işler • Bu işlerden ne kadar hoşlandığı • Kendisini ne kadar başarılı bulduğu YARAR: Varolan durumun saptanması “her an kötüyüm” düşüncesi • Yapılması zorunlu etkinlikler • Hazza dönük etkinlikler

9. Etkinlik Planlama • Temel amaç haz ve başarı yaşantısını arttırmak • İleriki günlerin her birini planlamak! • Geçmişte yaptığı/yapmaktan hoşlandığı etkinlikler • Şu anda yaptığı zorunlu etkinlikler • Geçmişte/şimdi yapmayı istediği ama yapamadığı

10. Hazza yönelik faaliyetlerde; • Başlangıçta ne kadar hoşlanacağının tahmini • Etkinlik sonrası aldığı haz • Olumsuz öngörüler • Gün sonunda gözden geçirme

11. Kişi; • plana uyamazsa • yaptıklarından çok az doyum sağlarsa • Süreci gözden geçir • Amaç: Sonuç değil süreç ve öğrenmedir

12. ERTELEME BİRİKME

13. Yaşamdaki her hedef o hedefe giden adımlardan oluşur • Kişi adımları görmeksizin yalnızca hedefi görürse kendisini ÇARESİZ hisseder • Davranış planlanırken; • Herhangi bir hedef için, adımlar saptanmalı

14. Öneriler; • Ertelenen işlerin listesi • Öncelik sırasında göre numaralandırma • Küçük adımlar belirleme • Adım adım zihinsel prova (zorluk?engel?) • Olumsuz düşünce tespiti • Kaydetme

15. Olası Sorunlar • Başlayamama • Çok katı ve mükemmeliyetçi beklentiler • Yapamamayı kabullenememe • Alternatifleri planlayamama • Eksikleri kabullenmeme • Çok ayrıntıcı veya çok genel olma

16. Niteliği değil niceliği planlayın! • Mucize beklemeyin! • Durum kötüye gidiyorsa mola verin!

17. Ferster’in 1973 de geliştirdiği öğrenme teorisi kaynaklı depresyon modeline göre; • İnsanlar depresif hissettiklerinde aversif düşüncelerden, duygulardan yada dışsal durumdan kaçar/kaçınırlar.

18. Dar bir pasif davranış repartuarı Aversif uyaranlardan etkin bir kaçış Memnun/tatmin edici aktivitelerde azalma Pozitif pekiştireçlerde azalma

19. Jacobsonet al (1996) • 150 depresyon hastası 3 gruba ayrılmış • 2 yıllık izlem • Aktivite programı • Aktivite + Kognitif müdahale (otomatik düşn.) • Aktivite + BDT (otomatik düşn, temel inanç)

20. DA teorisi ve rasyoneli • Martellet al (2001)  2 temel odak • Kaçınılan aktiviteler (aktivite planlama için) • Kognitif proseslerin fonksiyonel analizi • DA, learningtheory ve contextualfunctionalism’in temelini oluşturur

21. Davranış Aktivasyonu • Sadece haz veren ve memnun edici etkinliklerden oluşmamaktadır!!! • Depresyonun internal nedenlerine odaklanmaz • Düşünceler • İçsel çatışmlar • Seratonerjikdisfonksiyon

22. İlk seanslarda; • DA’nın rasyoneli • Danışanın semptomları ve danışanın bulduğu çözüm yollarının sonuçları • Experientalavoidance • Anlaşılabilir ve beklenen yanıt !!!

23. İlerleyen seanslarda; • Danışana davranışlarını ve istenmeden ortaya çıkan sonuçlarını nasıl analiz edeceği öğretilmeli • İnaktivite • Ruminasyon

24. Normal aktivitelerden/sosyal etkileşimden kaçınma Depresyonda ağırlaşma Daha fazla ruminasyon Memnuniyet verici etkinlikleri deneyimleyememe Çevreyle/diğer insanlarla ilişkilerde bozulma

25. Danışanın başetme mekanizmalarının tespiti • Contextualfactors (duygular/düşünceler) • Anahtar nokta: • Kaçma ve kaçınma davranışlarını tanımlama • Alternatif davranış şekilleri belirleme

28. Goals & ValuedDirections • Danışanla birlikte • Kısa • Orta hedefler belirlenmeli • Uzun dönem • Bu hedefler en kısa zamanda normal işlerine ve sosyal rollerine dönmeyi içermeli

29. Hayes et al (1999) • Aktivite çizelgesi • kaçınılan davranışlar • kişi için önemli olan şeyler • TheValuedLivingQuestionnaire

30. Yapılandırma • Ev ödevleri • Progres takip • Feedback • 1 yada 2 spesifik konuya odaklanma

31. Aktivite Çizelgesi • Adım adım davranış planlaması yapmak • Kaçınma davraışları • Değerler doğrultusundaki davranışlar • Kısa dönem hedeflerden başlanır • Major hata: Tüm her şeyi tek seferde ele almaya çalışmak

32. Amaç: öncelikle küçük değişiklikler oluşturmak • Aktivite yapmış olmak için yapılmamalı!! • Aktivite planlarının arasına rahatlatıcı ve keyif verici etkinlikler de katılmalı (ödül)

33. Monitörizasyon • Yapılan aktivitelerin mood üzerindeki etkisi • Aktivitelerin aşırı yapılması problematik ve acı veren düşüncelerden/ duygulardan kaçınma olabilir!!!

34. Yaşamak şakaya gelmez, büyük bir ciddiyetle yaşayacaksın bir sincap gibi mesela, yani, yaşamanın dışında ve ötesinde hiçbir şey beklemeden, yani bütün işin gücün yaşamak olacak Nazım Hikmet