OBYWATELSTWO

1. OBYWATELSTWO Obywatelstwo – więź prawna łącząca jednostkę (osobę fizyczną) z państwem, na mocy której jednostka ma określone prawa i obowiązki wobec państwa, a państwo – analogicznie – ma obowiązki i prawa wobec jednostki. Określenie spraw związanych z obywatelstwem, a w szczególności sposobów jego nabycia i ewentualnie także utraty, należy do samego państwa – jest to jego kompetencja wyłączna. Istnieją także regulacje prawa międzynarodowego dotyczące spraw związanych z obywatelstwem, a w szczególności unikania sytuacji bezpaństwowości i wielokrotnego obywatelstwa.

2. OBYWATELSTWO • Prawa i obowiązki jednostki wynikające z obywatelstwa • Będąc obywatelem określonego państwa jednostce przysługują prawa konstytucyjne, a także inne uprawnienia wynikające z ustawy. Część z nich należy do dziedziny praw człowieka, w związku z czym mogą przysługiwać nie tylko obywatelom państwa, ale także cudzoziemcom. Będąc poza granicami państwa, jednostka może liczyć na ochronę dyplomatyczną i opiekę konsularną ze strony swojego państwa (realizowaną głównie poprzez misje dyplomatyczne i urzędy konsularne). • Z więzi obywatelstwa wynika poddanie jednostki prawu państwa, którego jest obywatelem i obowiązek jego przestrzegania, a w związku z tym spełnianie powinności przez państwo określonych, np. służba wojskowa, płacenie podatków, itd.

3. OBYWATELSTWO • Nabycie obywatelstwa • Obywatelstwo można nabyć poprzez zasadę krwi, albo poprzez zasadę ziemi. • Pierwotne (poprzez urodzenie się) • W poszczególnych krajach regulacje dotyczące nabywania obywatelstwa mogą być zróżnicowane. Do podstawowych sposobów nabywania obywatelstwa należy urodzenie – z samego faktu przyjścia na świat jednostka staje się obywatelem państwa. Sposób ten nazywany pierwotnym nabyciem obywatelstwa. • Praktyka państw doprowadziła w tym zakresie do wykształcenia się dwóch głównych trendów, zasad: • zasady prawa ziemi (łac.ius soli) - dziecko nabywa obywatelstwo państwa, na terytorium którego następują narodziny; • zasady prawa krwi (łac. ius sanguinis) - dziecko nabywa obywatelstwo, które posiadają jego rodzice, bądź jedno z nich • W Polsce obowiązuje zasada prawa krwi wyrażona w art. 34 Konstytucji RP, który stanowi: • Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi • Jednak posiłkowo stosowana jest także zasada ziemi, która zawarta została w art. 5 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim[1]: • dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są nieznani bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo lub nie posiadają żadnego obywatelstwa

4. OBYWATELSTWO • Wtórne nabycie obywatelstwa • Sposoby nabycia obywatelstwa inne niż poprzez urodzenie się określane są jako wtórne. Należą do nich: • naturalizacja – legalne zamieszkiwanie na terenie jakiegoś kraju przez określony czas może uprawniać do starania się o jego obywatelstwo. Dodatkowo mogą się pojawiać wymogi dotyczące znajomości języka, kultury, historii kraju, itp. • urodzenie - w przypadku znalezienia dziecka gdy rodzice są nie znani lub nie określone jest ich obywatelstwo. • reintegracja • repatriacja • opcja - art.6 i art.7 ust. O obywatelstwie • Przy wtórnym nabywaniu obywatelstwa, część państw wymaga zrzeczenia się poprzedniego obywatelstwa, ale niektóre dopuszczają podwójne obywatelstwo.

5. OBYWATELSTWO • Utrata obywatelstwa • Część państw ustanawia także odrębne przepisy dotyczące utraty obywatelstwa. np. z powodu zdrady państwa, ucieczki za granicę przed odbywaniem służby wojskowej, itp. W Polsce Konstytucja RP jednoznacznie określa, że jedynym sposobem utraty polskiego obywatelstwa jest jego zrzeczenie się za zgodą Prezydenta RP. Państwo samo nie może odebrać obywatelstwa jednostce. W okresie PRL, prawo polskie przewidywało szereg powodów, z których można było utracić obywatelstwo[2] • Osoba, która traciła jedyne posiadane obywatelstwo stawała się apatrydą (bezpaństwowcem).

6. NARODOWOŚĆ Narodowość - pochodzenie określane w naszym kręgu kulturowym zwykle zgodnie z pochodzeniem ojca bądź też jego przodka, przynależność do określonego narodu (np. polskiego, niemieckiego, rosyjskiego), poczucie przynależności do narodu. • Przy przyjętej przez GUS definicji: "Narodowość jest deklaratywną (opartą na subiektywnym odczuciu) cechą indywidualną każdego człowieka, wyrażającą jego związek emocjonalny (uczuciowy), kulturowy lub genealogiczny (ze względu na pochodzenie rodziców) z określonym narodem" 96,74% ankietowanych obywateli Polski zadeklarowało narodowość polską, podczas przeprowadzonego w 2002 roku spisu powszechnego. W Polsce odróżnia się narodowość od obywatelstwa. Chociaż preambułaKonstytucji Rzeczypospolitej Polskiej posługuje się zwrotem my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, to jednak zwrot Naród Polski należy traktować szerzej niż obywatele Rzeczypospolitej[1].

7. NARODOWOŚĆ • W języku polskim słowo narodowość oznacza przynależność lub pochodzenie narodowościowe i etniczne, ale niekiedy używane jest także w znaczeniu obywatelstwo, co wydaje się być efektem wpływów konwencji panujących w krajach zachodnich[potrzebne źródło]. W większości z nich, w szczególności we Francji, pojęcie narodowości jest równoznaczne z obywatelstwem zarówno fomalno-prawnie, jak i w potocznym znaczeniu[potrzebne źródło]. Najczęściej więc w krajach zachodnich polskie pojęcie "narodowość" tłumaczone jest, dla podkreślenia niezależności od obywatelstwa, poprzez słowo etniczność (w językach tych krajów). Analogicznie, polskie pojęcie "mniejszości narodowych" w językach zachodnich, jeśli przedstawiciele danej mniejszości nie posiadają obywatelstwa innego państwa niż te na terenie którego mieszkają, określa się mianem "mniejszości etnicznych".

8. NATURALIZACJA • Naturalizacja (fr.naturalisation) – nabycie przez cudzoziemcaobywatelstwa państwa, na terytorium którego się osiedlił. Naturalizacja najczęściej dotyczy imigrantów przybywających z przyczyn ekonomicznych, ale także uchodźców uciekających ze swojego kraju w obawie przed prześladowaniem oraz współmałżonków. Naturalizacja jest dobrowolna, a proces naturalizacyjny wszczynany na wniosek osoby zainteresowanej uzyskaniem obywatelstwa. • Naturalizacja następuje na podstawie decyzji administracyjnej uprawnionego organu państwa, po spełnieniu określonych warunków (np. zamieszkiwania przez określony czas na terytorium państwa).

9. NATURALIZACJA Naturalizacja w prawie polskim • Uzyskanie polskiego obywatelstwa w drodze naturalizacji reguluje Ustawa z 15 lutego1962 r. o obywatelstwie polskim[1] Ustawa rozróżnia nadanie polskiego obywatelstwa stosowane wobec osób posiadających inne obywatelstwo oraz uznanie za polskiego obywatela dotyczące bezpaństwowców oraz osób o nieustalonym obywatelstwie.

10. NATURALIZACJA • Nadanie polskiego obywatelstwa • Obywatelstwo polskie nadaje prezydent na wniosek cudzoziemca. Obywatelstwo może on uzyskać jeżeli legalnie zamieszkiwał na terytorium Polski co najmniej 5 lat – na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowegoWspólnot Europejskich lub zezwolenia na pobyt. • Art. 8 ust. 2 ustawy przewiduje wyjątek od warunku 5-letniego okresu legalnego zamieszkiwania w Polsce, stanowiąc, iż w przypadkach szczególnie uzasadnionych (których ustawa nie precyzuje) można cudzoziemcowi nadać obywatelstwo chociażby nie spełniał powyższych warunków. Odnosi się to zarówno do cudzoziemca zamieszkującego w Polsce krócej niż 5 lat na podstawie wyżej wskazanych zezwoleń, jak i do cudzoziemca mieszkającego za granicą. Każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie. W tym też trybie najczęściej nabywają obywatelstwo polskie osoby, które już wcześniej je posiadały i w różnych okolicznościach je utraciły.

11. NATURALIZACJA • O nadaniu obywatelstwa polskiego orzeka Prezydent RP. Wnioski o nadanie obywatelstwa polskiego osoby zamieszkałe w Polsce wnoszą za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, a zamieszkałe za granicą – za pośrednictwem właściwego konsula. Wnioski wraz z załączonymi dokumentami przekazywane są do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, a następnie wraz ze stanowiskiem Ministra SWiA – do Kancelarii Prezydenta RP. Decyzja Prezydenta jest ostateczna i nie przysługuje od niej odwołanie, ani inny środek zaskarżenia. • Nadanie polskiego obywatelstwa może zostać uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego (art. 8. ust. 3 ustawy). Takie uregulowanie ma na celu unikanie sytuacji wielorakiego obywatelstwa. • Zgodnie z polską ustawą nadanie obywatelstwa polskiego obojgu rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. W przypadku ukończenia przez dziecko 16 roku życia, następuje to za jego zgodą.

12. NATURALIZACJA W tym trybie obywatelstwo mogą nabyć bezpaństwowcy lub osoby o nieustalonym obywatelstwie. Decyzję o uznaniu za obywatela polskiego wydaje nie Prezydent, ale wojewoda. Warunki uznania za obywatela polskiego są analogiczne do warunków nadania obywatelstwa. Uznanie następuje na wniosek osoby zainteresowanej, która musi zamieszkiwać w Polsce co najmniej 5 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich (art. 9 ustawy). • Uproszczony sposób nabycia obywatelstwa w przypadku związku małżeńskiego • Cudzoziemiec, który zawarł związek małżeński z obywatelem polskim może nabyć obywatelstwo polskie w trybie uproszczonym (art. 10 ustawy). Również musi on zamieszkiwać na terytorium RP na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub zezwolenia na pobyt, jednak wystarczy w jego przypadku okres zamieszkiwania przez 3 lata. Musi on także, w terminie 3 lat i 6 miesięcy od dnia zawarcia związku małżeńskiego z osobą posiadającą obywatelstwo polskie albo 6 miesięcy od dnia uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub zezwolenia na pobyt, złożyć odpowiednie oświadczenie przed wojewodą, który na tej podstawie wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.[2]

13. NATURALIZACJA • Wybrane przykłady naturalizacji • Deco (ur. 22 sierpnia1977 roku w São Bernardo do Campo w Brazylii - brazylijski piłkarz, grający w barwach Portugalii, dzięki przyjęciu obywatelstwa tego kraju. Naturalizowany w 2003 roku. • Li Qian (ur. 30 lipca1986) - urodzona w Chinach polska tenisistka stołowa. Obywatelstwo polskie otrzymała w październiku 2007. • Eduardo da Silva (ur. 25 lutego1983 w Rio de Janeiro), piłkarzchorwacki pochodzenia brazylijskiego, grający na pozycji napastnika. • Roger Guerreiro (ur. 25 maja1982 w São Paulo) – naturalizowany w Polsce piłkarz pochodzenia brazylijskiego. • Emmanuel Olisadebe (ur. 22 grudnia1978 roku w Warri w Nigerii) – naturalizowany w Polsce piłkarz pochodzenia nigeryjskiego, • Miroslav Klose (ur. 9 czerwca1978 w Opolu jako Mirosław Marian Kloze) – piłkarz niemiecki urodzony na Górnym Śląsku. • Antonio Naelson Matías "Zinha" (ur. 23 maja1976 w Açu) – naturalizowany w Meksyku piłkarz pochodzenia brazylijskiego. • Michael Schudrich (ur. w 1955 w Nowym Jorku,) – Naczelny RabinPolski od 2004, 3 listopada 2005 otrzymał polskie obywatelstwo (posiada odtąd podwójne obywatelstwo – Stanów Zjednoczonych i Polski). • Adolphe Sax (ur. 6 listopada1814 w Dinant, zm. 4 lutego1894 w Paryżu) – belgijski budowniczy instrumentów muzycznych naturalizowany we Francji, konstruktor saksofonu. • Karol Józef Maurycy Poniatowski (ur. 18 grudnia1809 w Warszawie – zm. 19 lutego1855 w Tlemcen w Algierii) – oficer francuski, syn księcia Józefa Antoniego Poniatowskiego, generała polskiego i marszałka Francji i Zofii Czosnowskiej z Potockich, • Gaspar da Gama (ur. ok. 1450 w Poznaniu, zm. ok. 1510) – podróżnik żydowski urodzony w Polsce, naturalizowany w Portugalii.

14. POKREWIEŃSTWO • Pokrewieństwo (pot.więzy krwi) – więź prawnorodzinna zachodząca między dwoma osobami, polegająca na pochodzeniu od siebie lub też posiadaniu przynajmniej jednego wspólnego przodka. Ma charakter biologiczno-prawny (w odróżnieniu od powinowactwa, które ma tylko charakter prawny). Bliskość pokrewieństwa określają linie pokrewieństwa (prosta i boczna) oraz jego stopnie. Osoby, pomiędzy którymi zachodzi taka więź nazywa się wzajemnie krewnymi. • Dla stwierdzenia pokrewieństwa wystarczy wykazanie posiadania jednego wspólnego przodka. Oznacza to, że np. dzieci jednego ojca lecz dwóch matek są dla siebie krewnymi, a wnukowie jednego dziadka lecz dwóch różnych babć również są krewnymi. Dla pokrewieństwa tym bardziej nie ma znaczenia, czy pochodzi się z tego samego małżeństwa czy też ze związku nieślubnego.

15. POKREWIEŃSTWO • . Pokrewieństwo w znaczeniu społecznym i prawnym, czyli wzajemny stosunek łączący osoby pochodzące od wspólnego przodka, oblicza się za pomocą linii i stopni. • Stopień pokrewieństwa oblicza się według liczby urodzeń od wspólnego przodka (nie biorąc pod uwagę urodzin tego przodka) potrzebnych do istnienia osób, dla których oblicza się stopień pokrewieństwa. • Linia prosta. Krewnymi w linii prostej są osoby pochodzące jedna od drugiej. Rozróżnia się tu linię wstępnych, czyli rodziców, dziadków itd. oraz linię zstępnych, czyli dzieci, wnuków, prawnuków itd. Obliczanie stopni pokrewieństwa w tej linii jest łatwe. Ojciec i syn są spokrewnieni w I stopniu linii prostej (liczy się tylko urodzenie syna). Można to również wyrazić prostą regułą: ile pokoleń odjąć jedno, tyle stopni. Pradziadek z prawnukiem są spokrewnieni w III stopniu linii prostej (cztery pokolenia odjąć jeden). Przykład: dziecko(prawnuk dla pradziadka) - ojciec - dziadek - pradziadek. • Linia boczna. Krewnymi w linii bocznej są pozostali krewni (rodzeństwo, ciotki, stryjowie, kuzynowie itd.). Najbliższe pokrewieństwo w linii bocznej to pokrewieństwo II stopnia czyli rodzeństwo. Wuj i bratanek to pokrewieństwo III stopnia w linii bocznej. Liczy się zgodnie z ogólną zasadą narodziny wuja, jego brata i bratanka. Bracia cioteczni są spokrewnieni w IV stopniu (narodziny ich i ich dwojga rodziców pochodzących od wspólnego przodka). • Pokrewieństwo w linii bocznej w obrębie tego samego pokolenia jest zawsze parzyste (2, 4, 6 itd.); nie istnieje w linii bocznej pokrewieństwo pierwszego stopnia. Nieparzysta liczba oznacza zawsze różnicę przynajmniej o jedno pokolenie. • Stopień pokrewieństwa wywołuje szereg skutków prawnych. Jest brany pod uwagę w prawie cywilnym (spadkobranie), rodzinnym (możliwość zawarcia małżeństwa, alimenty), karnym (kazirodztwo), w postępowaniach sądowych i administracyjnym (odmowa składania zeznań), prawie kanonicznym (małżeństwo). • Technikę, która zajmuje się ustalaniem stopnia pokrewieństwa nazywamy komputacją.

16. POKREWIEŃSTWO • Linia prosta pokrewieństwa • Grupa ta obejmuje osoby, które od siebie pochodzą (w jedną lub drugą stronę), w praktyce ogranicza się na trzecim stopniu pokrewieństwa (pradziadkowie, prawnuki). Dla dalszych stopni stosuje się zwielokrotniony przedrostek "pra-" (np. prapradziadek), co w żargonie genealogicznym czasem różnie zapisuje się z podaniem liczby (np. dziadek 3. stopnia, 3xpradziadek, pra(3)dziadek itp.). • Linię wstępną tworzą przodkowie probanta: rodzice (ojciec, matka; czulej: tato, tata, mama), dziadkowie (dziadek, babcia), pradziadkowie (pradziadek, prababcia), prapradziadkowie (prapradziadek, praprababcia), praprapradziadkowie itd. • Linię wstępnych po ojcu nazywa się linią po mieczu (np. babcia po mieczu), a linię po matce – po kądzieli (np. dziadek po kądzieli, ale także pradziadek raz po mieczu, dalej po kądzieli). Zamiast określeń po mieczu i po kądzieli można też używać określeń ojczysty (macierzysty) lub ze strony ojca (matki). Wszystkich męskich przodków cały czas po mieczu nazywa się linią męską (patrylinearną), a wszystkie kobiety cały czas po kądzieli – linią żeńską (matrylinearną). • Linię zstępną tworzą potomkowie probanta: dzieci (syn, córka), wnuki (wnuk, wnuczka), prawnuki (prawnuk, prawnuczka), praprawnuki itd.

17. POKREWIEŃSTWO • Anglojęzyczny system nazewnictwa • W języku polskim wykształcił się szereg osobnych nazw dla rozmaitych relacji. • W języku angielskim używa się stopni i przesunięć oraz nazwy kuzyn (np. 1st cousins once removed to kuzyni pierwszego stopnia raz przesunięci, co w języku polskim oznacza dzieci stryjecznych lub ciotecznych dziadków. Angielska notacja nie oddaje w nazwie różnicy pokoleń (kuzynami są zarówno nasze kuzynostwo jak i wujostwo oraz wszyscy ich potomkowie, dla których jest się wujkiem lub ciocią). Stopień nawiązuje do stopnia pokrewieństwa ze wspólnym przodkiem (lecz nie jest z nim tożsamy), a przesunięcie nawiązuje do różnicy pokoleń, aczkolwiek w danym stopniu kuzyn przesunięty w górę (dla probanta to wujek lub ciotka) nazywa się tak samo jak kuzyn przesunięty w dół (probant jest dla tej osoby wujkiem lub ciocią). W dalszym tekście, ilekroć mowa o stopniach, to chodzi o nasze stopnie pokrewieństwa lub powinowactwa, a nie stopnie kuzynostwa anglosaskiego.

18. POKREWIEŃSTWO • gdy probant i jego krewny znajdują się w obrębie tego samego pokolenia, to w drugim stopniu krewnych nazywa się rodzeństwem (brat, siostra). Dotyczy to również rodzeństwa przyrodniego (przyrodni brat, przyrodnia siostra), które pochodzi od jednego tylko rodzica wspólnego z probantem, a drugi rodzic pozostaje różny (zobacz: rodzeństwo). Dzieci narodzone z ciąży mnogiej nazywane są rodzeństwem bliźniaczym (brat-bliźniak, siostra-bliźniaczka, bliźniaczy brat/siostra lub po prostu bliźniak). Z mnogiej ciąży mogą się urodzić (przy wzrastającej liczbie): bliźniaki, trojaczki, czworaczki, pięcioraczki (teoretycznie itd.). • Dzieci rodzeństwa rodziców (w czwartym stopniu) współcześnie nazywa się kuzynami. Tradycyjna nazwa takiej relacji to rodzeństwo cioteczne (po siostrze rodzica) lub stryjeczne (po bracie ojca, czasem nieprawidłowo także po bracie matki; rzadziej wujeczne, to już bez zastrzeżeń dla obojga rodziców) — brat cioteczny, siostra cioteczna, brat stryjeczny (wujeczny), siostra stryjeczna (wujeczna). • Krewni dalszych stopni w linii bocznej równej (wspólni pradziadkowie lub dalej) to drugie i dalsze kuzynostwo (drugi, trzeci... kuzyn, druga, trzecia... kuzynka). Dla uściślenia podaje się relację pomiędzy rodzicami, tak więc dzieci braci ciotecznych są rodzeństwem cioteczno-stryjecznym, dzieci braci stryjecznych stryjeczno-stryjecznym itp. • W przypadku krewnych z różnych pokoleń linii bocznej (pokrewieństwo w linii bocznej nierównej), współcześnie coraz częściej dla wszystkich stopni stosuje się jednolitą nazwę: wujostwo (wuj/wujek, ciocia/ciotka). Dotyczy to zarówno czyjegoś krewnego (rodzeństwo rodzica, rodzeństwo dziadka itd.) jak i małżonka tego krewnego, który jest już powinowatym (patrz niżej).

19. POREWIEŃSTWO • W przypadku krewnych z różnych pokoleń linii bocznej (pokrewieństwo w linii bocznej nierównej), współcześnie coraz częściej dla wszystkich stopni stosuje się jednolitą nazwę: wujostwo (wuj/wujek, ciocia/ciotka). Dotyczy to zarówno czyjegoś krewnego (rodzeństwo rodzica, rodzeństwo dziadka itd.) jak i małżonka tego krewnego, który jest już powinowatym (patrz niżej). • Nadal stosuje się jednak w trzecim stopniu pokrewieństwa (tj. dla rodzeństwa rodziców) ze strony ojca określenie stryjostwo — stryj/stryjek (brat ojca), czasem także stryjenka/stryjna na żonę stryja, czyli bratową ojca (nieprawidłowo na siostrę ojca). Stąd wywodzi się rodzeństwo stryjeczne (w czwartym stopniu). Rodzeństwo matki to zawsze wuj lub ciocia. Podobnymi terminami określa się powinowatych małżonków krewnego wujka/cioci (patrz niżej). • W tradycyjnej terminologii, w czwartym stopniu krewnymi w linii bocznej nierównej (rodzeństwo dziadków) są dziadkowie cioteczni lub stryjeczni. Dalsze pokrewieństwa określa się podobnie jak w przypadku dalszych kuzynów, tak więc cioteczny brat dziadka to dziadek cioteczno-stryjeczny itp.; potocznie jednak wszystkich krewnych z poprzednich pokoleń w linii bocznej nierównej nazywa się wujkami i ciotkami. • Dzieci brata to bratanek i bratanica, a dzieci siostry to siostrzeniec i siostrzenica. • Uwaga. Najczęściej określenia: kuzynostwo, wujostwo i stryjostwo używane są do nazwania nie ogółu osób spokrewnionych w jakiś jeden sposób (wszyscy kuzyni albo wszyscy wujkowie i ciocie), lecz określa się nimi kuzyna (wujka) i jego małżonkę, a więc krewnego i powinowatego (kuzyn+żona=kuzynostwo, ciocia+mąż=wujostwo, stryjek+żona=stryjostwo).

20. POKREWIEŃSTWO • Relacje rodzinne w tekstach prawnych • Teksty aktów normatywnych (np. ustaw) posługują się niemal wyłącznie stopniami i liniami pokrewieństwa i powinowactwa, bez wyliczania nazw konkretnych relacji. I tak zamiast nazywać poniższe relacje, ustawodawca napisze zamiast: • przodek — wstępny lub krewny w linii prostej, • potomek — zstępny lub krewny w linii prostej, • rodzice — pokrewieństwo pierwszego stopnia w linii prostej, • dzieci — dzieci, ewentualnie zstępni lub pokrewieństwo pierwszego stopnia w linii prostej, • rodzeństwo — rodzeństwo, ewentualnie pokrewieństwo drugiego stopnia w linii bocznej, • (współ)małżonek — właśnie tak, • teściowie — powinowactwo pierwszego stopnia w linii prostej, • dzieci przybrane (pasierbi) — powinowactwo w linii prostej pierwszego stopnia, • szwagrowie — powinowactwo w linii bocznej, • itd. • Oczywiście, prawo posługuje się również terminami: • dziecko i rodzice (prawo rodzinne), • dzieci, małżonek, rodzice i rodzeństwo (art. 931 KC i nn.) oraz dziadkowie (art. 938 KC), • małżonek lub współmałżonek (prawo podatkowe, socjalne), • ale nie odwołuje się do żadnych dalszych rozróżnień (np. dziadek-babcia).

21. DZIECKO • Pochodzenie (dziecka, osoby) – w prawie i genealogii stwierdzenie, że dane dziecko (dana osoba) zostało urodzone przez określoną kobietę (matkę) w wyniku poczęcia z określonym mężczyzną (ojcem). Pochodzenie może być jednocześnie faktem prawnym i genetycznym, możliwe jest też, że pochodzenie prawne nie pokrywa się z pochodzeniem genetycznym. W niektórych przypadkach zachodzić może sytuacja, że nie można ustalić bądź z różnych przyczyn nie ustalono pochodzenia dziecka od jakiegokolwiek mężczyzny, a jeszcze rzadziej – że nie da się ustalić pochodzenia nawet od matki.

22. DZIECKO • Pochodzenie prawe i naturalne • W prawie kanonicznym rozróżnia się (Kan. 1137 i nn. KPK), a w dawnym prawie cywilnym i rodzinnym rozróżniało się[1] — pochodzenie dziecka z prawego łoża (pochodzenie/dziecko prawe, legalne; łac. 'legitimi thori'), tj. ze związku będącego małżeństwem, od pochodzenia z nieprawego łoża (pochodzenie/dziecko nieprawe, naturalne, nieślubne, pozamałżeńskie; łac. 'illegitimi thori'). • Tzw. legalizacji pochodzenia dziecka dokonuje się poprzez późniejsze zawarcie związku małżeńskiego, ważne lub mniemane, albo przez reskrypt Stolicy Apostolskiej. W doktrynie prawa kanonicznego podnosi się, że kategoria potomstwa nieślubnego nie ma na celu dyskryminacji takich dzieci, lecz powinna działać prewencyjnie na rzecz dobra samego dziecka oraz odpowiedzialności i moralności rodziców[1]. • Dziecko z nieprawego łoża zwane jest nieślubnym dzieckiem.

23. DZIECKO • Przesłanki uznania dziecka • Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 72 wskazuje, iż do uznania dziecka może dojść w przypadku, gdy: • nie zachodzi domniemanie, iż ojcem dziecka jest mąż matki (domniemanie takie zachodziłoby, gdyby dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania tudzież unieważnienia) • gdy domniemanie powyższe zostało obalone (do obalenia tegoż domniemania dojść może jedynie wskutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa). • W przypadku zajścia którejkolwiek z dwóch powyższych sytuacji, ustalenie ojcostwa nastąpić może przez uznanie dziecka przez ojca lub na mocy orzeczenia sądowego.

24. DZIECKO • Organ właściwy do uznania dziecka • Wyróżnić można zasadniczo dwie sytuacje: • uznanie ma nastąpić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – wówczas właściwy jest kierownik urzędu stanu cywilnego tudzież sąd opiekuńczy, • uznanie ma nastąpić za granicą i dotyczy dziecka, którego rodzice są obywatelami polskimi- wówczas właściwy jest polski konsul lub osoba wyznaczona do wykonywania funkcji konsula. • Uznanie dziecka może jednak nastąpić również przed notariuszem – w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu ojca lub dziecka.

25. ADOPCJA • Adopcja (łac.adoptio), przysposobienie, usynowienie – forma przyjęcia do rodziny osoby obcej, stwarzająca stosunek podobny do pokrewieństwa. Przybranie dziecka (często w wieku dziecięcym) za swoje.

26. ADOPCJA • W polskim prawie współczesnym • Współcześnie w polskim prawie adopcja występuje pod nazwą przysposobienie i rozumiana jest jako prawne uznanie obcego biologicznie dziecka za własne. Proces adopcji regulują przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 114-127). • Głównym i nadrzędnym celem adopcji jest dobro dziecka. Adoptować można jedynie osobę małoletnią, czyli osobę która nie ukończyła jeszcze 18 roku życia i nie wstąpiła w związek małżeński. Jeśli dziecko ukończyło 13 lat, wymagana jest jego zgoda do orzeczenia adopcji.

27. RODZINA ZASTĘPCZA • Rodzina zastępcza - prawna forma opieki nad małoletnimdzieckiem, którego biologiczni rodzice są nieznani albo pozbawieni władzy rodzicielskiej lub którym ograniczono władzę rodzicielską. Nie można ustanowić rodziny zastępczej dla dziecka, którego przynajmniej jeden z rodziców ma pełnię władzy rodzicielskiej. • Zgodnie z polskim prawem rodziną zastępczą może zostać małżeństwo lub osoba samotna. Muszą przy tym spełniać następujące warunki: • polskie obywatelstwo • niekaralność • unormowane warunki mieszkaniowe • stałe źródło dochodu (przynajmniej jednego opiekuna) • stan zdrowia umożliwiający sprawowanie opieki nad dzieckiem w rodzinie zastępczej • odbycie szkolenia dla rodzin zastępczych.

28. DZIEDZICZENIE • Dziedziczenie - wejście spadkobiercy lub kilku spadkobierców (będące skutkiem zdarzenia prawnego - śmierci osoby fizycznej) w sytuację prawną spadkodawcy polegającą w szczególności na nabyciu praw i obowiązków majątkowych, których podmiotem był spadkodawca. • Krąg spadkobierców wyznacza wola spadkodawcy przy dziedziczeniu testamentowym lub przepis ustawy przy dziedziczeniu ustawowym.

29. DZIEDZICZENIE • Testament może obejmować rozrządzenie majątkiem tylko jednego spadkodawcy, nie można więc sporządzać testamentów wspólnych. Spadkodawca może w każdym czasie odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Testament może sporządzić i odwołać jedynie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testament nie może zostać ani spisany, ani odwołany przez przedstawiciela. • W przypadku testamentów, polskie prawo przewiduje nieco odmienne zasady stosowania wad oświadczeń woli niż w przypadku pozostałych czynności prawnych. Nieważność testamentu zachodzi w przypadku, gdy został on dotknięty następującymi wadami oświadczeń woli: • w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli; • pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści; • pod wpływem groźby. • Testament można odwołać przez sporządzenie nowego testamentu, bądź w zamiarze odwołania zniszczy się go lub pozbawi cech, od których zależy jego ważność, bądź też dokona się w nim takich zmian, z których wynika wola jego odwołania. • W przypadku, gdy spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu. • Testament powinien być tłumaczony w sposób zapewniający możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. W przypadku, gdy testament może być tłumaczony na kilka sposobów, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwoli utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i jednocześnie nadać im rozsądną treść. • Testamenty dzielą się na zwykłe i szczególne.

30. DZIEDZICZENIE • Dziedziczenie ustawowe – dziedziczenie wg przepisów ustawy (głównie przepisów kodeksu cywilnego) mające miejsce gdy spadkodawca nie sporządził testamentu lub testament jest nieważny albo gdy osoby powołane do dziedziczenia nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami. Dziedziczenie ustawowe może odnosić się do całego spadku albo do jego części. Reguły dziedziczenia ustawowego opierają się na stosunku pokrewieństwa, małżeństwa lub przysposobienia.

31. DZIEDZICZENIE • Kodeks cywilny zalicza do spadkobierców ustawowych: zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwo i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy. • Grupy dziedziczenia • Polskie prawo spadkowe dzieli spadkobierców ustawowych na dwie grupy kolejno powoływane do spadku. • Do pierwszej grupy należą zstępni i małżonek spadkodawcy (art. 931 kc), • Do drugiej grupy zalicza się małżonka, rodziców, rodzeństwo i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy (art. 932-934 oraz 935 kc).

32. DZIEDZICZENIE • Kolejność dziedziczenia • W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w zasadzie w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. • Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadł, przypada jego dzieciom (jako wnukom spadkodawcy) w częściach równych (art.931§2 kc). • W braku zstępnych spadkodawcy do spadku powołani są z ustawy spadkobiercy drugiej grupy tzn. małżonek, rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa spadkodawcy (art. 932§1kc).

33. PODATEK • Podatek - obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający. Współcześnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach. Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy: - nieodpłatność - przymusowość - publicznoprawność - bezzwrotność • Podatki dzielą się na bezpośrednie i pośrednie. Podatki bezpośrednie: nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy. Podatki pośrednie: nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, akcyza - ostatecznie płaci konsument. • Współcześnie, pieniądze z podatków trafiają do skarbu państwa, województwa, powiatu albo gminy które dzięki temu mogą inwestować w rozwój infrastruktury, wojska, policji, oświaty, służby zdrowia, itp. Podatki są powszechnie uważane przez podatników za uciążliwe i niesprawiedliwe ,stąd stwierdzenia: Podatki płaci każdy, wszędzie i zawsze lub Są w życiu tylko dwie pewne rzeczy: śmierć i podatki. Jak mawiali włościanie w cesarstwie austro-węgierskim: od myszy do cesarza, wszystko żyje z gospodarza.

34. PODATKI • Podatki w budżecie Polski w 2008 • W projekcie budżetu państwa na rok 2008 przychody krajowe zaplanowano na kwotę 247 mld zł[1], w tym dochody podatkowe na ok. 229 mld (blisko 93 % dochodów budżetu). • Na 229 mld planowanych dochodów podatkowych budżetu państwa składają się: • podatek VAT - 111,7 mld (ponad 48 % dochodów podatkowych i ponad 45 % dochodów budżetu) • akcyza - 52,2 mld (blisko 23 % dochodów podatkowych i ponad 21 % dochodów budżetu) • podatek PIT - 38 mld (ponad 16 % dochodów podatkowych i ponad 15 % dochodów budżetu) • podatek CIT - 27,1 mld (blisko 12 % dochodów podatkowych i blisko 11 % dochodów budżetu). • Podatki pośrednie wg projektu budżetu stanowią w 2008 blisko 3/4 dochodów podatkowych państwa.[2]

35. PODATKI • Typy podatków [ • klasyfikacja podatków wg OECD[1] • Podatki dochodowe • podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) • podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) • Obowiązkowe składki ubezpieczeniowe, zdrowotne itp. • Opodatkowanie własności • Podatki od nieruchomości • podatek rolny (gruntowy) • podatek leśny • Podatek od spadków i darowizn • Podatki od towarów i usług • Podatek od wartości dodanej (VAT) • Akcyza: podatek pobierany od spożycia niektórych artykułów, pobiera się od przedsiębiorcy, który wlicza ją do ceny towaru. • Cło: podatek graniczny od towarów, w ostatecznym rozrachunku płaci konsument (część doktryny prawa podatkowego nie uważa ceł za podatki ze względu iż jego celem nie jest co do zasady ochrona interesu finansowego fiskusa, ale ochrona rynku wewnętrznego. Zgodnie z klasyfikacją dochodów budżetu państwa wpływy z tytułu ceł są włączane do pozycji dochody niepodatkowe. Zgodnie z tą klasyfikacją cło należy do kategorii opłat, czyli świadczeń, którym towarzyszy równoległe świadczenie ekwiwalentne w postaci pozwolenia na wwóz lub wywóz towarów). • inne • podatek od posiadania psa (Obecnie podatek od psów został zmieniony na opłatę) • podatek od środków transportowych • podatek od czynności cywilnoprawnych

36. WZÓR SKARGI DO ETPC • EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA • Rada Europy • Strasburg, Francja • SKARGA • na podstawie Artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka • oraz Artykułu 45-47 Regulaminu Trybunału

37. SKARGA • Adres pocztowy na który należy wysyłać skargę: • The Registrar • Europan Court of Human Rights • Council of Europe • F-67075 Strasbourg – Cedex • France

38. SKARGA • I. STRONY • SKARŻĄCY / SKARŻĄCA • (Należy przedstawić informacje dotyczące skarżącego/skarżącej i ewentualnie • jego/jej reprezentanta/reprezentantki) • 1. Nazwisko .................................................................................................. • 2. Imię (imiona)............................................................................................ • Płeć: mężczyzna/kobieta (podkreślić) • 3. Narodowość ............................................ • 4. Zawód ..................................................... • 5. Data i miejsce urodzenia .......................................................................... • 6. Stały adres zamieszkania ......................................................................... • 7. Telefon nr.............................. Fax nr.................................... • 8. Aktualny adres (jeśli inny niż podany w pkt.6) .............................................. • 9. Imię i nazwisko reprezentanta/reprezentantki[1] ........................................ • 10. Zawód reprezentanta/reprezentantki ...................................................... • 11. Adres reprezentanta/reprezentantki ........................................................ • 12. Telefon nr ............................... Fax nr ............................... • [1] Jeśli skarżący/skarżąca ustanowił(a) adwokata lub inną osobę do reprezentowania go/jej, należy załączyć podpisany formularz pełnomocnictwa

39. SKARGA • WYSOKA UKŁADAJĄCA SIĘ STRONA • (Należy podać nazwę Państwa/Państw, przeciwko któremu/którym skierowana jest skarga) • 13..................................................................................................................... • II. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE STANU FAKTYCZNEGO • (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część II) • 14................................................................................................................... • III. OŚWIADCZENIE O DOMNIEMANYCH NARUSZENIACH • KONWENCJI I/LUB PROTOKOŁÓW WRAZ Z • UZASADNIENIEM • (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część III) • 15.............................................................................................................. • IV. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE ART. 35 PAR. 1 • KONWENCJI • (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część IV. Jeśli jest to konieczne, informacje wymienione w pkt. 16-18 można przedstawić na odrębnej kartce dla każdego zarzutu z osobna) • 16. Ostateczne orzeczenie (data; nazwa sądu lub organu, który wydał orzeczenie; rodzaj orzeczenia)...................................................................... • 17. Inne orzeczenia (proszę je wymienić w porządku chronologicznym podając dla każdego z nich datę, nazwę sądu lub organu, który je wydał, oraz rodzaj orzeczenia)................................................................................. • 18. Czy istnieją lub istniały inne możliwości odwołania się lub skuteczne środki prawne, które nie zostały wykorzystane? Jeśli tak, proszę wyjaśnić, dlaczego nie zostały wykorzystane...............................................................

40. SKARGA • V. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE TEGO, CZEGO DOMAGA • SIĘ SKARŻĄCY • (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część V) • VI. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA • PRZED INNYMI ORGANAMI MIĘDZYNARODOWYMI • (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część VI) • 20. Czy przedstawiał Pan/ przedstawiała Pani powyższe zarzuty innym organom międzynarodowym w celu zbadania lub rozstrzygnięcia? Jeśli tak, należy przedstawić wszystkie szczegóły dotyczące takiego postępowania. ............................................................................................... • VII. WYKAZ DOKUMENTÓW • (NALEŻY DOŁĄCZYĆ WYŁĄCZNIE KOPIE DOKUMENTÓW, NIE ORYGINAŁY) • (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część VII. Należy załączyć kopie wszystkich orzeczeń, o których mowa wyżej w Części IV i VI. Jeśli nie posiada Pan/Pani kopii, należy je wykonać. Jeśli uzyskanie kopii nie jest możliwe, proszę wyjaśnić dlaczego. Żadne dokumenty nie będą Panu/Pani zwrócone)

41. SKARGA • a)........................................................................................................... • b)............................................................................................................. • c).............................................................................................................. • VIII. DEKLARACJA I PODPIS • (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część VIII) • Niniejszym oświadczam, że informacje podane w niniejszym formularzu skargi, zgodnie z moją wiedza i przekonaniem, są prawdziwe • Miejsce.......................................... • Data................................................ • (podpis skarżącego/skarżącej lub reprezentanta/reprezentantki)