Obywatelstwo polskie i unijne

1. Obywatelstwo polskie i unijne Konstytucja RP Art. 1 Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli Art. 34 1. Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi. Inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa konstytucja..

2. Istota obywatelstwa • Wieź prawną jednostki i państwa określa się jako obywatelstwo. • Pojęciem określającym właściwą postawę jednostki wobec państwa oraz jej zaangażowanie w sprawy publiczne jest obywatelstwo. Z głównych aktów prawnych, regulujących kwestię obywatelstwa w Polsce można wyprowadzić szereg ogólnych zasad dotyczących tej kwestii na gruncie prawnym. Na mocy art. 34 Konstytucji można stwierdzić, iż:

3. Art. 82. Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne. Art. 83. Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 84. Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Art. 85. 1. Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny. 2. Zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa. 3. Obywatel, któremu przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, może być obowiązany do służby zastępczej na zasadach określonych w ustawie. Art. 86. Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

4. Obywatelstwo – więź prawna łącząca jednostkę (osobę fizyczną) z państwem, na mocy której jednostka ma określone prawa i obowiązki wobec państwa, a państwo – analogicznie – ma obowiązki i prawa wobec jednostki. Określenie spraw związanych z obywatelstwem, a w szczególności sposobów jego nabycia i ewentualnie także utraty, należy do samego państwa – jest to jego kompetencja wyłączna. Istnieją także regulacje prawa międzynarodowego dotyczące spraw związanych z obywatelstwem, a w szczególności unikania sytuacji bezpaństwowości i wielokrotnego obywatelstwa.

5. Prawa Będąc obywatelem określonego państwa jednostce przysługują prawa konstytucyjne, a także inne uprawnienia wynikające z ustawy. Część z nich należy do dziedziny praw człowieka, w związku z czym mogą przysługiwać nie tylko obywatelom państwa, ale także cudzoziemcom. Będąc poza granicami państwa, jednostka może liczyć na ochronę dyplomatyczną i opiekę konsularną ze strony swojego państwa (realizowaną głównie poprzez misje dyplomatyczne i urzędy konsularne). Z więzi obywatelstwa wynika poddanie jednostki prawu państwa, którego jest obywatelem i obowiązek jego przestrzegania, a w związku z tym spełnianie powinności przez państwo określonych, np. służba wojskowa, płacenie podatków, itd.

6. Obowiązki John F. Kennedy powiedział: "Nie pytaj, co kraj może zrobić dla ciebie, pytaj, co ty możesz zrobić dla kraju!". to do nas więc należy troska o państwo o jego siłę, sprawność. To my je tworzymy i to ono jest naszą własnością. Skoro jest ono nasze musimy więc się sami o nie troszczyć. Lata komunizmu nauczyły nas, a wcześniej zaborów, nauczyły nas, że państwo to twór obcy z którym należy walczyć i od którego należy przede wszystkim brać i to tyle ile się da. Jeśli się wówczas robiło coś przeciw władzy uchodziło to za czyn pozytywny. Pogardliwy był też stosunek do państwa. Niestety takie postrzeganie państwa jest nadal obecne w naszym społeczeństwie.

7. Prawa do: - ochrony życia - zachowania godności - nietykalności i wolności osobistej; zatrzymany powinien być poinformowany o przyczynach, w ciągu 48 godzin powinien być przekazany do dyspozycji sądu, a sąd w ciągu 24 godzin powinien dostarczyć zawiadomienie o tymczasowym aresztowaniu; aresztowany ma prawo do obrony - ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz decydowania o swoim życiu osobistym - tajemnicy komunikowania się - nienaruszalności mieszkania - wolności poruszania się po terytorium Polski oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu - wolności sumienia i religii - wolności wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji - wolności organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich

8. - wolności zrzeszania się, także w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników, organizacjach pracodawców, istnieje możliwość organizacji strajków (odniesienie do ustawy) - dostępu do służby publicznej - udziału w referendum, wyboru prezydenta, posłów, senatorów, przedstawicieli organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. - Składania petycji, wniosków i skarg - Własności, innych praw majątkowych i dziedziczenia - Wolności wyboru i wykonywania zawodu, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; zakazane jest zatrudnianie osób, które nie ukończyły 16 roku życia

9. - Zabezpieczenia społecznego, w razie niezdolności do pracy (choroba inwalidztwo) i po osiągnięciu wieku emerytalnego; zabezpieczenie społeczne dla osób bez pracy nie z własnej woli nie mających innych środków utrzymania - Ochrony zdrowia – równy dostęp do bezpłatnej opieki zdrowotnej - Nauki – obowiązkowa do 18 roku życia, bezpłatna w szkołach publicznych - Szczególnej opiece podlegają rodziny wielodzietne lub niepełne, oraz matki przed i po urodzeniu dziecka - ochrona praw dziecka - wolności twórczości artystycznej, badań naukowych oraz korzystania z dóbr kultury - wynagrodzenia szkody, która została mu wyrządzona

10. Zasady obywatelstwa Rzeczypospolitej Polskiej Z głównych aktów prawnych, regulujących kwestię obywatelstwa w Polsce można wyprowadzić szereg ogólnych zasad dotyczących tej kwestii na gruncie prawnym. Na mocy art. 34 Konstytucji można stwierdzić, iż: - podstawową formą uzyskania obywatelstwa w Polsce jest prawo krwi (zasadę prawa ziemi stosuje się pomocniczo); - kwestie dotyczące obywatelstwa należą do materii ustawowej (art. 34 Konstytucji mówi, iż „inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa”); - obywatel polski nie może utracić obywatelstwa inaczej, niż przez jego zrzeczenie się. Z Ustawy o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 161) wyprowadzić możemy 3 główne zasady:

11. - zasada ciągłości obywatelstwa polskiego; art. 2 W dniu wejścia w życie niniejszej ustawy obywatelami polskimi są osoby, które posiadają obywatelstwo polskie na podstawie dotychczasowych przepisów. Oznacza to, że osoby, które uzyskały obywatelstwo polskie na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów nie tracą go, nawet w przypadku wprowadzenia w nowej ustawie odmiennych uregulowań prawnych od tych, na których podstawie osoby te uzyskały obywatelstwo; - zasada wyłączności obywatelstwa polskiego; art.2 Obywatel polski posiadający równocześnie obywatelstwo innego państwa ma wobec Rzeczypospolitej Polskiej takie same prawa i obowiązki jak osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie. Nawet w przypadku posiadania lub nabycia obywatelstwa innego państwa, obywatel polski nie może skutecznie powoływać się na to obywatelstwo przed polskimi organami władzy państwowej; - zasada równouprawnienia małżonków w obywatelstwie RP; art. 5 Zawarcie związku małżeńskiego przez obywatela polskiego z osobą niebędącą obywatelem polskim nie powoduje zmian w obywatelstwie małżonków.

12. Nabycie obywatelstwa polskiego z mocy prawa W Polsce obowiązuje zasada prawa krwi wyrażona w art. 34 Konstytucji RP, który stanowi: - Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi Jednak posiłkowo stosowana jest także zasada ziemi, która zawarta została w art. 15 ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim: - Małoletni nabywa obywatelstwo polskie, gdy został znaleziony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a jego rodzice są nieznani.

13. Uzyskanie polskiego obywatelstwa w drodze naturalizacji reguluje Ustawa z 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim. Ustawa rozróżnia nadanie obywatelstwa polskiego, stosowane wobec osób posiadających inne obywatelstwo oraz uznanie za polskiego obywatela, dotyczące bezpaństwowców oraz osób o nieustalonym obywatelstwie. Obywatelstwo polskie nadaje prezydent na wniosek cudzoziemca. Obywatelstwo może on uzyskać, jeżeli legalnie zamieszkiwał na terytorium Polski co najmniej 5 lat – na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub zezwolenia na pobyt. O nadaniu obywatelstwa polskiego orzeka Prezydent RP. Wnioski o nadanie obywatelstwa polskiego osoby zamieszkałe w Polsce wnoszą za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, a zamieszkałe za granicą – za pośrednictwem właściwego konsula.

14. Cudzoziemiec, który zawarł związek małżeński z obywatelem polskim, może nabyć obywatelstwo polskie w trybie uproszczonym (art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy). Również musi on zamieszkiwać na terytorium RP na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub zezwolenia na pobyt, jednak wystarczy w jego przypadku okres zamieszkiwania przez 2 lata. Musi on także, w terminie 3 lat od dnia zawarcia związku małżeńskiego z osobą posiadającą obywatelstwo polskie albo 2 lat od dnia uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub zezwolenia na pobyt, złożyć odpowiednie oświadczenie przed wojewodą, który na tej podstawie wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia

15. Konstytucja RP jednoznacznie określa, że jedynym sposobem utraty polskiego obywatelstwa jest jego zrzeczenie się. Państwo samo nie może odebrać obywatelstwa jednostce. W sytuacji, gdy rodzącemu się dziecku – na mocy prawa krwi i/lub prawa ziemi – nadane zostanie więcej niż jedno obywatelstwo, rodzice mają prawo do złożenia w imieniu dziecka odpowiedniego oświadczenia woli, na mocy którego dziecko to może utracić obywatelstwo polskie (prawo opcji). W okresie PRL, prawo polskie przewidywało szereg powodów, z których można było utracić obywatelstwo: „Obywatel polski, który przebywa za granicą, może być pozbawiony obywatelstwa polskiego, jeżeli: 1.naruszył obowiązek wierności wobec Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, 2.działał na szkodę żywotnych interesów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, 3.nielegalnie opuścił obszar Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po dniu 9 maja 1945 r., 4.odmówił powrotu do Polski na wezwanie właściwego organu państwowego, 5.uchyla się od wykonania obowiązku wojskowego, przewidzianego przez prawo polskie, 6.skazany został za granicą za przestępstwo stanowiące zbrodnię pospolitą również w rozumieniu prawa polskiego lub jest recydywistą.”

16. Źródła: Arkadiusz Janicki; „W centrum uwagi”, wyd. Nowa Era, Warszawa 2011 Internet (www.wikipedia.org