ARABULUCULUK ETİĞİ

1. ARABULUCULUK ETİĞİ

2. ARABULUCULUK ETİĞİ • Etikkavramı; ahlakendoğruinsanlarınsergilemesivebağlıkalmasıgerekenstandartlarınvebelirligörevlerinvarlığınıaklagetirir. Etik, İyivekötühakkında, neyindoğruveyalnışolduğuarasındaayrımlaryaratabilir. Bu ahlakiyükümlülüklerhukukenveherkesiçingeçerlikanunmaddeleri (cezakanunuuyarıncacinayetinengellenmesi) iledüzenlenmişolabileceğigibiçoğunluklatoplumtarafındanyadaailegeleneklerivedeğerleri (her zamandoğrularınsöylenmesigerektiği,şiddettenkaçınılmasıgibi) ileoluşmuşolabilir.

3. ARABULUCULUK ETİĞİ • Kürtaj, ötenazi, yenidoğumteknolojileriningeliştirilmesi, dünyaticareti, nezaketkurallarıvebenzerimeselelerde; hangidavranışınahlakiolarakdoğruolduğuileilgiliinsanlararasında, topluluklarveülkelerinkendiiçlerinde, kuşkusuzuyuşmazlıklaryaşanabilmektedir.

4. ARABULUCULUK ETİĞİ • Hukukmesleğiötedenberietikleyakınilişkiiçindedir. Görevveyetkilerinbelirlendiğietikilkelervemeslekigörgü-davranışkurallarıileavukatlartarafındanuyulmasıgerekenmeslekidavranışlarınstandartlarınıbirçokuluslararasıbelgedetanımlanmışveişhukukudüzenlemelerinde de kendineyerbulmuştur.

5. ARABULUCULUK ETİĞİ • Hukukmesleğiüyeleriiçin, biravukatınetikilkevekurallarauyması, meslekisaygınlığınyaratılmasıvekorunmasındakuşkusuzönemlibiryerteşkiledervemeslekiözenvebecerininyüksekseviyedetutuluduğunundoğrular. • Baştakamuyararınınkorunmasıiçinuyulmasıgerekenetikkurallarınuygulayıcısıolmakiyibirhukukçuolunduğunaişarettir.

6. ARABULUCULUK ETİĞİ • Meslekietikvekamusaletiğingetirdiğizorunluluklar (gereklilikler) arasındakibağlantıaynıdır. Örneğinbiravukatınbaşkabiravukatatavırvedavranışlarındaolağanbeklenti; nezaketvegörgükurallarınauygunçerçevesindekalmasıdır. • Avukatlar, gecikmeleresebepolanuygunsuzmünakaşalarıdestekleyiciniteliktekibukavgalardankaçınmalı, hukukmesleğiharicinde de birçokkesimtarafındanbeklenilennezaketkurallarıstandardınıyansıtmalıdırlar. Meslekietikkurallarınınihlali, disiplincezalarınınuygulanmasıhattameslektenihracayolaçabilmektedir.

7. ARABULUCULUK ETİĞİ • Arabuluculuğunyeni-modern anlaşıyladeğerlendirilmesisonucuarabulucuketiğiortayaçıkmıştır. Dünyadaarabuluculukodaklıçalışanbirdiziorganizasyonarabuluculuketikkurallarıyayınlamışlardır.(ya da etikkurallarlayürütülmektedir.) Bu etikkurallardanhiçbiritekbaşınabelirleyiciolmadığındantahminedileceğiüzerearabulucularınhangikurallarlabağlıolacağıhususunda da görüşayrılıklarıbulunmaktadır. Farklıörneklendirmelerilearabulucularıntakipedecekleriarabuluculukmesleketikvekurallarınınözünüyaratmaimkanıdoğmaktadır. Bu örneklendirmeler; nelerinarabuluculuketiğiolarakkavranmasıgerektiğinin, etikuygulamalarınarabuluculukanlamındakipotensiyeletkilerininnelerolacağının, builkestandartlarınınuygulamadavearabuluculukyöntemleriningeliştirilmesinde ne gibietikleryaratacağınınkavranmasınaolanaksağlayacaktır.

8. ArabuluculukEtiğininTanımlanmasıSorunu • Arabuluculukfaaliyetleriyürütürkenetikikilemlerinortayaçıkabileceğigenelolarakkabulgörmüşolsa da asılzorlukarabuluculuketiğinin ne olduğununtanımlanmasıdır. Bu hususta, çeşitliarabuluculukdavranışkurallarıkabuledilmişbazılarıbenimsenerekyerleşmiştir. Ancakarabuluculuketiğininuygulanmasınavegelişmesinehizmetedenşeyin ne olduğusorusuyladilegetirilenendişelerinyanındaarabuluculuketiğinintanımlanmasında da çoksayıdateorikveuygulamayailişkinzorluklarbulunmaktadır.

9. ArabuluculukEtiğininTanımlanmasıSorunu • Arabulucurolününtanımınıyapmadanarabuluculuketiğinin ne olmasıgerektiğibelirlenemeyeceğindenbuhususteoriksorunlarınbaşındayeralır. Fakatyaarabulucununrolünün ne olduğuileilgiliortakbirkanıyavarılamazsa? Genelolarak; arabuluculuğubir nevi ilişkikurmavegüçlendirmefaaliyetiolarakgörülürçünkü, etikdavranışkurallarınıntemelindeyatan “arabulucu, taraflarınkendiiradeleriyledavrandıklarındaneminolmalıdır.” Düşüncesibelirleyicidir. Ancak, diğertaraftanarabulucununrolüdahaetkinbiradaletisağlamakolaraktanımlandığındaarabuluculuketiğinintemelidahafazlazamanvemaliyetgerektirecektir.

10. ArabuluculukEtiğininTanımlanmasıSorunu • Arabuluculuketiğinintanımlanmasındaikinciteorikgüçlüketikkavramıileilişkilidir. Birarabulucuiçinetikikilemolarakgörülenbir durum diğerbirarabulucuiçinetikikilemyaratmayabilir. Şunusorgulamak gerekir; birarabulucusüreçiçindekirolününasılgörmektedirvearabulucuetikikilemsorunsalınıniçindebulduğundakendisininasılkonumlandıracaktır.

11. ArabuluculukEtiğininTanımlanmasıSorunu • Arabuculuğunkendiiçindeçokkarmaşık biruygulamaolmasısebebiylegeneldavranışkurallarınınbelirlenememesiüçüncüteorikgüçlüğüyaratır. Arabuluculukçokesnekbirsüreçolduğundanönemliölçüdefarklıbakışaçılarına gore değişkenlikgösterir. Taraflararabuluculuksürecininilerletilmesindeetkilibir role sahipmidir? Avukatlarsürecedahilolacakmıdır? Uyuşmazlıktaraflarıfarklıkültürlerden mi gelmektedir? Arabulucunungeçmişdeneyiminedir? Arabuluculuktaraflarınkendiözgüriradeleriileyürütebildikleriveileriyetaşıdıklarıbirsüreçolaraktanımlandığıtakdirdeolacaktır? Hiçbirarabuluculukkuralıtaraflarınkendiiradeleriylesüreciözgürbirbiçimdeyürütmelerineengelolmamalıdır. Arabuluculukdavranışkurallarıuyuşmazlığıntaraflarınuygunbulduğuşekildeçözülmesiiçinonlarıkoruyanbirbariyergörevigörmelidir.

12. ArabuluculukEtiğininTanımlanmasıSorunu • Arabuluculuğunmeslekolarakkonumuileilgilifikirayrılıklarıdördüncüteorikgüçlüğüoluşturmaktadır. Tarihselsüreçte, arabulucularkendimeslekgruplarındanolankişilertarafındanseçiliyordukibu durum beraberindeetikkurallarınuygulanmasızorunluluğunu da kendiiçindebarındırıyordu. Birçokarabuluculukuygulayıcısıveakademisyeniarabuluculuketikkurallarınındüzenlenmesininarabuluculukmesleğininstatüsünügüçlendirdiğikanısındadırvebuyöndeçalışmaktadırlar. Arabuluculuketikkuralları, arabuluculukkurallarına gore arabuluculuğundahaesnekbirşekildeyürütülmesineimkantanımaktadır. Ayrıcagerçekprofösyonellerindolaylıolarakkaybınavedışarıdangelendayatmalaramaruzkalınmasınıönlemektedir.

13. ArabuluculukEtiğininTanımlanmasıSorunu • Arabuluculuketiğininasliamacının ne olduğusorusuisesonuncuteorikgüçlüğünmerkezindedir. Arabuluculuketikdavranışlarınınözündebulunmasıgerekendörthususadikkatçekmektedir: otonomininmuhafazaedilmesi, aydınlatılmışonam, arabuluculuğuntarafsızlığı.

14. ArabuluculukEtiğininTanımlanmasıSorunu • Başkabirdeyişlearabuluculuketikkurallarınınbudörtamacıgerçekleştirdiğiiddiaedilemezçünkübuamaçlar da kendiaralarındadaimaçatışacaktır. Örneğin; arabuluculuketikilkesigenelkuralauygunolaraktaraflarınsürecikendiiradeleriylebelirlemeözgürlüğünüserbestbırakmalıdır. Ancakbu durum arabuluculukfaaliyetisonucununadaletlibirbiçimdesonuçlanmasındanarabulucununkaygıduymayacağıanlamınıtaşımalımıdır? Eğercevapevetolacaksa; budurumdaarabuluculukproblemli hale gelecektirçünkübilgieksikliğivegüçdengesizliğindendolayıadaletsizbirçözümmeydanageldiğindearabulucuhiçbireylemdebulunamayacaktır. Ancakdiğertaraftanarabulucuhakkaniyetinsağlanmasınıkaygısınıtaşırsabudurumda da buarabulucuğuntarafsızlığı-nötürlüğüamacınaaykırıniteliktaşıyacaktır.

15. ArabuluculukEtiğininTanımlanmasıSorunu • Ekolarak; arabuluculariçintutarlıveuygunetikkurallarınyürütülmesi; iletişimselçalışmalarayenibiryaklaşımgetirilmesitartışmalarını da içermelidir, sonucunavarmışlardır. Şuankimevcutdurumdaetikvearabulucuğualgılayışbiçimimizle, etikkurallarınmerkezindekonumlandırılanetikamaçlarbirbiriylebağdaşamaz, sonucunavarılmaktadır. Etiğinoluşumuvegelişimiüzerindeayrıntılıveciddibirşekildedurularaktartışılmadan, etikkurallarınuygunşekildeyürütülmesibaşarısızlıklasonuçlanmayamahkumolacaktır.

16. UygulamaGüçlükleri • Uygulamagüçlükleri, etikkurallarıkiminkoyacağı, bukurallarınkimlereuygulanacağıvebunlarınnasıluygulanacağıveicraedileceğinibelirlemehususlarınıkapsar.

17. UygulamaGüçlükleri • Etikkuraltasarılarıylailgili en çoktartışılanuygulamagüçlüğü, bukurallarıkiminkoyacağıhususuetrafındayürümektedir. Arabuluculukşu an itibariylekendini-düzenleyenbiruzmanlıkolmadığıiçin, ortadaetikkurallarıaçıkçaortayakoyacakyetkilibiroluşumyoktur. Dahası, uzmanlıkideolojisininkarmaşıklığıdikkatealındığında, böylesibiroluşumunortayaçıkmasıtartışmalıbirbiçimdearzuedilmemektedir.

18. UygulamaGüçlükleri • Sonuçolaraköylegörünmektedirki, eğerbirçalışmaalanındaya da ülkedekiarabulucularıdüzenleyeceketikkurallarortayakonulacaksa, kamusiyasasıyapanlarilebununbaşlamasızorunludur. Bu gerçeklikarabuluculariçinbirrahatsızlıkveendişesebebiolmaktadır. Bu konudakiendişelersadeceuzmanlaşmasürecineidariyetkililercetecavüzedilmesihususundanibaretolmayıp, aynızamandabuyetkililerinarabuluculuksürecininmerkezindeyeralandeğerleriaçıkçaaksettirecekölçütlerinbelirlenmesindeproblemlerininolmasından da gelmektedir.

19. UygulamaGüçlükleri • Etikkurallarıkiminkoyacağıylailgiliolanbirdiğermeseleise, bukurallarınkimlereuygulanacağıylaalâkalıdır. Farklıarabuluculukbiçimlerinin (örn., istihdam versus aile) farklıetikstandartlarıolacakmıdır? Mahkemece-TayinEdilenarabulucular, özelarabuluculardanfarklıstandartlaramıtabiolacaktır? Biretikkuralevrenselolarakuygulanabilecekmidir? Arabuluculukuygulamasıedimlerininarkaplanınabakılmaksızıntümarabulucularaveonlarınkarşıkarşıyakaldıklarıdurumlarınçoğunauygulanabilecekdavranışstandartlarınınolduğunadairgüçlüiddialarsözkonusuolabilir. Diğerleriisefarklılaşıpayrıkarabuluculukbiçimlerindevearabuluculuğunmahkemeilebirlikteyürütüldüğühâllerdefarklıdeğerlerinveetikkurallarıngeçerliolacağınıiddiaedebilirler.

20. UygulamaGüçlükleri • Yorumuhakeden son uygulamagüçlüğübiretikkuralınnasılicraedileceğiileilgilidir. Şayetarabuluculukbirleşikbirkendini-düzenleyenuzmanlıkolarakortayaçıkmıyorsa, icraetmeyükümlülüğümuhtemelenmahkemelereveidareyekalacaktır. Stulberg’ünişaretettiğiüzere, böylesibirsisteminortayakonulmasıvegerçekleştirilmesininbedeliçokfazlaolabilirvebu da muhtemelenmahkemelercearabuluculuğunsunduğudüşünülenyararınortadankalmasıanlamınagelebilir. Şuhâlde, alternatif, biryaptırımdüzeneğinihaizolmayanbiretikkuralasahipolmaktır, ancakbununyararlılığıveetkinliğibüyükorandatartışmalıolacaktır.

21. En UygunEtikYanıt • Arabulucudavranışınıdüzenleyenhâlihazırdakisistemlerarabuluculuğudahaziyadeprofesyonelbirboyutüzerindenortayakoymayaeğilimlidir. Esasitibariylearabulucubirliklerinceortayakonulankurallarya da ilkeler, arabulucununbirparçasıolacağıbiruzmanlığıdüzenleyendavranışkurallarıyladesteklenecektir. Hukukçuarabulucusadeceyasaluzmanlığınınetikkurallarıyladeğil, aynızamanda, uygulanabilirolanbelirlibirdiziarabuluculukstandartlarıyla da bağlıolacaktır.

22. En UygunEtikYanıt • Arabuluculuketiğininnihaîgörüntüsü net değildir. Tümarabuluculukbiçimlerindekarşılaşılacaketiksorunlarıngenelkarakterinikapsayacakevrenselbirkuralaulaşmakiçinçabalaradevamedilmelidir. Belirliarabuluculukbiçimleriiçingeliştirilecekdahaözeldüzenlemelerolabilir. Kendilerinedanışanlariçinhareketedenhukukçu-arabulucularvehukukçular, arabuluculuketiğikurallarıilehâlihazırdakendimesleklerininetikkurallarıarasındaolabilecekpotansiyelçatışmalarakarşıdikkatliolmalıdırlar.

23. AileArabuluculuğu • “Ailearabulucuğu”; işbirlikçi, problem çözücüyöntemlerleuzmanarabulucununtarafsızüçüncükişisıfatıyla, arabuluculuğabaşvurankişilerinkarşılıklıanlaşarakçözümbulmalarınayardımcıolmakamacıylayürüttüğüfaaliyetlerolarakdüzenlenmiştir. • Verilenkarar, tatminkarbirbilgivetavsiyeneticesindetaraflarcagönüllülükesasınadayalıolarakverilmelidir.

24. Boşanmaveailearabulucularıiçinuygulamamodelistandartları:Boşanmaveailearabulucularıiçinuygulamamodelistandartları: • Boşanmaveailearabuluculuğusürecindetarafsızüçüncükişiolarakarabulucu, aileüyelerininkendiistekleriyleanlaşmalarınıdestekleyerekuyuşmazlıkçözümünübulmalarınayardımcıolur. Arabulucu, aileüyelerininkendianlaşmalarınaulaşabilmeleriiçin, taraflararasındailetişimikurar, taraflarınbirbirlerinianlamasınıvekendiortakçıkarlarınakonsantreolupproblemlereyaratıcıçözümlergetirmelerinisağlar.

25. Boşanmaveailearabulucularıiçinuygulamamodelistandartları:Boşanmaveailearabulucularıiçinuygulamamodelistandartları: • Arabuluculuk; işbirlikçiverızayadayalıbirsüreçolaraktanımlanmıştır. Arabulucu, uzmanvetarafsızüçüncübirkişiolarak, uyuşmazlıkyaşayantaraflarınuyuşmazlığıntamamınıveyabirkısmını, karşılıklıanlaşmaylakendiistekleridoğrultusundaçözebilmelerineyardımcıolmaktadır. Arabulucubunuyaparkentaraflarahiçbirçözümyolunudayatamaz-empozeedemez.

26. Boşanmaveailearabulucularıiçinuygulamamodelistandartları:Boşanmaveailearabulucularıiçinuygulamamodelistandartları: • Arabuluculukta; süreç, ilişkiveiçerikyönetimibecerisiarasındakarşılıklıetkileşimvardır. Arabulucububecerileriarabuluculuksürecinde, devamlıveçoğuzamandaeşzamanlıolarakkullanılır.

27. ETİK İLKELER I: GİZLİLİK • Uyuşmazlıkçözümsürecindegizliliğinkorunmasıçokönemlidir. Gizlilik; taraflarınsamimibeyanlardabulunmalarına, uygulayıcınınuyuşmazlıkkonusuhakkında tam birkeşifyapabilmesineveuygulayıcınıntaraflarcakabuledilebilirliğininsağlanmasınayardımcıolur. • Ancakgizliliğinkorunmayacağıbazıdurumlarolabilir. Bu gibidurumlardauyuşmazlıkçözümüuygulayıcısı, uyuşmazlıkçözümsürecindegizliliğinhangidurumlardakorunmayacağıhususundataraflarıbilgilendirmelidir. Bu türdurumlarhariç; uygulayıcı, sürecindışınaherhangibirbilgininortayaçıkmasına-sızmasınanedenolacaktümgirişimleredirenmelidir. • Süreçiçindegizliliğinkorunacağıkonusundauygulayıcınınverdiğisöze-taahhüdeayrıcaitibaredilmelidir.

28. ETİK İLKELER I: GİZLİLİK • A. Ailearabuluculuğunda, arabulucuaksitaraflarcakararlaştırılmadığıveyakanunlardabelirtilmediğisürece, arabuluculuksürecindeedinilentümbilgileringizliliğinikorumaklayükümlüdür. • B. Arabulucu, taraflardanbirinindiğerine (muhtemelenölümolasılığıyadamüessir fill doğurabilcek) şiddetiçerentehditlerdebulunmasıhalinde, durumutehditalantarafaveyetkilibirimlereaçıklamalıdır. • C. Arabulucubirtaraflaözelolarakoturumlaryürütüyorsa; buoturumlardanöncehenüzbilgiedinilmeden, özelgörüşmelerdekigizlilikyükümlülüğühususundatartışılmalıveanlaşmayavarılmalıdır.

29. Gizlilikİlkesi • Gizlilik: Arabulucutaraflarıngizliliğinkorunmasıylailgilimakulbeklentilerinikarşılmaklayükümlüdür. • Gizlilikleilgilitaraflarınmakulbeklentisiarabulucutarafındankarşılanmalıdır. Taraflarıngizlilikleilgilibeklentileri, arabuluculukşartlarına (mahiyetine) vetaraflarınyapmışolduklarıanlaşmayadayanır. Taraflarcakendisineizinverilmişyahutkanunveyakamudüzenincegerekligörülmüşolmadıkçaarabulucu, taraflarıngizlikalacağınainandığıhiçbirkonuyuifşaetmeyecektir.

30. Gizlilik İlkesi • Arabulucukendisindentalepedilenarabuluculuğailişkinbilgivebelgeleriarabuluculuğatarafolmayankimselerlevetaraftemsilcileriyle, doğrudanveyadolaylıolarak, kendiinsiyatifinedayalıolarakpaylaşamaz. Ancakaşağıdasayılıdurumlarhariçtutulmuştur; • a)Taraflarınarabuluculuksözleşmesindeyazılıonayınınbulunması, • b) Yargılamasürecininbutürbiraçıklamayızorunlukıldığıdurumlarda, yetkilikişilertarafındanemredildiğindeya da mevzuatvekanunagöreaçıklamanınyapılmasıgerektiğinde • c)Tanımlayıcıbilgiiçermeyecekbiçimdearaştırmalarveyaeğitimiçin • d) Bilgininsaklanması, insanyaşamıveyagüvenliğiiçingerçekya da potensiyeltehditoluşturacağıdurumlarda.

31. Etikİlkeler II: Tarafsızlıkİlkesi • Arabulucu, arabuluculuğutarafsızbirşekildeyürütmelidir. • A. Arabulucu, herhangibirtarafınyanındayeraldığıgörünümüverecekdavranışlardankaçınmalıdır. • B. Arabulucu, taraflarınkişiselözellikleri, geçmişlerivearabuluculukgörüşmelerindegösterdikleriperformanslarıdolayısıylabirönyargıgeliştirmemelivetaraftutmaktankaçınmalıdır. • C. Arabulucu, arabuluculuksürecininmümkünolduğuncasüratledevamınıteminetmekiçin, makulsebeplerolmaksızıntaraflarınveyatemsilcilerininarabuluculukgörüşmelerinigeciktirmeleriniönlemekiçingerekençabayıgöstermelidir.

32. DavranışModeliStandartlarıTarafsızlıkİlkesi • Arabulucu; sözveeylemleriile de destekleyerekarabuluculuksürecinitarafsızolarakyürütmeklegörevlidir. • Arabulucu, katılımcılarlaveyauyuşmazlıkhalveşartlarıylailgiliönyargılarınıkatılımcılaraaçıklamalıdır. • Arabulucu, katılımcılardanbirisiylegeçmiştekişiselveyameslekibirilişkidebulunmuşsa, budurumutümkatılımcılaraaçıklayacakveancaktümkatılımcılarınrızagöstermelerihalindearabuluculuksürecinedevamedebilecektir. • Aşağıdakihalveşartlarınoluşmasıhalindearabulucu; arabuluculukhizmetivermeyireddedecekveyaarabulucuktançekilecektir: • a)Katılımcılardanbiri, arabulucununuyuşmazlıkkonularında (içeriğinde) veyadiğerkatılımcıyakarşıtarafsızolamayacağıalgısında/kanaatindeiseyada; • b)Bizzatkendisi, tarafsızolmadığışüphesiuyandıracakbirnedeninoluşabileceğiinancındaysa • Arabulucu, katılımcılarlakurduğuyeniilişkilerde de, tarafsızlıkilkesineuygunolarakhareketetmelidir.

33. TARAFSIZLIK İLKESİ • Arabulucu, arabuluculuksürecinitarafsızbirbiçimdeyürütmelidir. • Arabulucununtarafsızlığıkavramıarabulucuksürecininmerkezindeyeralmaktadır. Arabulucusadecetarafsızkalabileceği, hiçbirtarafailtimasgeçmeyeceğineinandığıkonulardaarabuluculukgöreviniyapmalıdır. Arabulucu, arabulucuğutarafsızbirşekildeyürütemeyeceğinekanaatgetirdiğitakdirde, hangiaşamadaolursaolsunarabuluculuksürecindençekilmekzorundadır.

34. DavranışModeliStandartlarıTarafsızlıkİlkesi • Arabulucununkatılımcılarlatarafsızbirilişkikurmasıonungörevidir. Tarafsızlık, hiçbirtarafailtimasgeçilmemesiya da sözdeveeylemdeönyargılıolunmamasıolaraktanımlanır. • Yukarıdakiaçıklamalarakarşın; arabulucu, katılımcılarınönerdiğianlaşmanın ne kadargerçekçiveortakçıkarlarıkarşılarnitelikteolacağınıdikkatealarakbusüreçtenetkilenecekkişilerin (özellikle de zayıfolanların) ihtiyaçlarının ne ölçüdekarşılanacağınıdeğerlendirmeli, mevcutdurumaışıktutmalıvekatılımcılarayardımcıolmalıdır. • Katılımcılardanbirisininveyatamamının, arabulucununtarafsızlığıkonusundaşüpheyedüşmeleri; arabulucunungörevdençekilmesiiçinyeterlibirsebepoluşturmamaklabirlikteböylebirdurumunvarlığıhalinde, arabulucukatılımcılaradilediklerizamanarabuluculuksürecinisonlandırabileceklerinihatırlatmaklayükümlüdür. • Arabulucu, aracılıkedeceğikonulardave/veyaönyargılıolduğu her halde, budurumunoluşturabilceğiveyanedenolabileceğiçıkarçatışmalarını, gerçekveyaöngörülenihtilaflarıkatılımcılaraaçıklamalıdır. Bu açıklama, herhangibirmenfeatçatışmasınınveyaolasıbirönyargınınoluşmayabaşladığınınarabulucutarafındanfarkedildiğiandayapılmalıdır. • Araculucuveyaarabulucuileberaberçalışankişilerin, katılımcılardanbiriveyabirkaçıilearasında, mevcutveyageçmiştekişiselveyameslekiherhangibirilişkiolmasıhalindebu durum katılımcılaraaçıklanmalıdır. Bu husustataraflartamamenbilgilendirilmedenveaçıkçarızalarınıortayakoymadıklarısürecearabulucuarabulucukfaaliyetlerindenimtinaetmelidir. • Arabulucu, arabuluculukfaaliyetlerisırasındayanlızcataraflardanbirineyönelikmeslekibirhizmetsunamaz.

35. MESLEKİ YETERLİLİK • Arabulucusüreciyönetecekmeslekiyeterliliğevedeneyimesahipolmalıdır. • A. Ailearabuluculuğugörevininetkinbirşekildeyerinegetirilebilmesiiçin, arabulucumutlaka: • Konusundabilgili, • Biruzmanarabulucuiseörneğinailearabulucusuiseaileiçişiddet, çocukistismarıveihmalikonusundaeğitimveöğretimgörmüşayrıcaaileiçiçatışmalarınebeveynler, çocuklarvediğeraileüyeleriüzerindekipsikolojiketkilerikonusundafarkındalığı-bilgisahibiolan, • Arabuluculuksürecihakkındaözeleğitimveöğretimalmışbiriolmalıdır.

36. MESLEKİ YETERLİLİK • Ailearabulucuları; bukanunuyarıncafaaliyetlerinivicdanlı, gayretli, etkilibirşekildeyerinegetirmelidirler. • Ailearaculuculuğurolüüstlenenüye, içindebulunduğusomutolaydayeterlimeslekidonanımasahipolduğunugarantietmekleyükümlüdür. • Ailearabulucularıarasındaeğitimveöğretimfarklılığıbulunduğutakdirdearabulucukendimeslekiuzmalıkveyetkinliğiniaşanhizmetlerivermektenkaçınmalıdır. • Ailearabulucuları, devamedeneğitimlerekatılarak, meslekibecerileriningüncelveetkiliolmasınıteminetmelidir.

37. MESLEKİ YETERLİLİK • Arabulucu, ancaktaraflarınmakulbeklentilerinikarşılayacakgereklinitelikleresahipolmasıkoşuylaarabuluculukgöreviniifaedebilir. • Taraflar, arabuluculukniteliklerindenmemnunolmasıkoşuluileherhangibirkişiyiarabulucuolarakseçilebilirler. Yine de geneldeetkinbirarabuluculukiçineğitimvetecrübegereklidir. Eğerbirkimsekendisiniarabulucukgöreviiçinuygungörüyorvekendisinigöreveuygunolaraklanseediyorsa, budurumdataraflarınvetoplumunbeklentilerinikarşılayacakdoğrultudayeterliveetkinbirarabuluculuksürecigerçekleştirmeyi de vaadediyordemektir. Mahkemebağlantılıveyadiğerzorunluarabuluculukformlarında, atanmışarabulucunungereklieğitimvedeneyimesahipolmasızorunludur.

38. AileArabuluculuğunaİlişkinÖzel Model Standartları • Ailearabulucusu, makulkoşullardabilinebilecekmevcutvemüstakbelmenfeat/çıkarçatışmalarınıtaraflaraaçıklamalıdır. Bilgilendirilmelerine ragmen taraflarlarkamudüzeniniihlaletmediğisürecearabulucudansürecedevametmesinitalepedebilirler. • Arabuluculukfaaliyetidevamındaveyasonrasındaortayaçıkanmenfeatçatışmaları da süreceetkiedeceğinden, budurumlarınoluşması da önlenmelidir.

39. AileArabuluculuğunaİlişkinÖzel Model Standartları • 1.Arabulucu kendisitarafından da bilinen, birmenfeatçatışması/ilişkisiolarakalgılanabilecek, arabulucununmeslekikararlarınıolumsuzyöndeetkileyebilecekvekatılımcılarıistismarriskialtınasokmaihtimaliolan, katılımcılarlaarasındakitümmevcutvemüstakbelbağlantıveyailişkiyimümkünolan en kısasüredekatılımcılaraaçıklamalıdır. • 2.Arabulucu, her ikitaraf da rızagöstermediğisürece, uyuşmazlıkkonusuileilgiliyahutarabuluculuksürecininbütünlüğünütehlikeyeatacakherhangibirkonuda, tarafalardanbiriilemeslekibirilişkiiçinegirmez. (örneğinavukatlık, yasaldanışmanlıkgibi).

40. UygulamaModeli • Arabulucu, menfeatçatışmasıyaratabilecek her türlüeylemdenkaçınmalıdır. Taraflarınistismaredilmeriskininyüksekolduğuya da kendimeslekikararsüreciniolumsuzetkileyebilecekilişkilerintarafıhalinegelmemelidir. Kültürelolarakkabulgörendurumlarbukapsamdışındatutulmuştur. Ancakyine de arabulucu, yakınarakadaşlarının, akrabalarının, ortaklarının, süpervizörlerininveyaöğrencilerininiçindeyeraldığıarabuluculuksüreçlerinidikkatlevetedbirliyürütmelidir.

41. ArabuluculariçinDavranışModeliStandartları • Arabulucukatılımcılarlaarasındaki, kendisitarafındanbilinenebilecektümmevcutvemüstakbelbağlantıveyailişkiyimümkünolan en kısasüredeaçıklamalıdır. Bu husustaarabulucununkatılımcılarıbilgilendirmesindensonrakatılımcılararabulucunungöreviüstlenmesinibirliktetalepetmedikçearabulucununfaaliyetisonaerer.

42. ArabuluculariçinDavranışModeliStandartları • Menfeatçatışması; arabulucununtarafsızlığıhakkındaolasıkuşkuduyulmasınasebepolanbağlantıveilişkilerdir. • Menfeatçatışmasısorusunayöneliktemelyaklaşım, özgüriradekavramıileaçıklanabilir. Arabulucu, makulşartlardakendisitarafındanbilinebilecekvearabulucununtarafsızlığınhakkındakuşkuuyandırabilecekbütünmevcutvemüstakbelçatışmalarıaçıklamaklayükümlüdür. Arabulucumenfeatçatışmasıhakkındataraflarıbilgilendirmesine ragmen taraflarıntümübirliktearabuluculuksürecinindevametmesinekararverdikleritakdirde, arabulucu, arabuluculukfaaliyetlerinedevamedebilir. Ancakmenfaatçatışması, arabuluculuksürecininbütünlüğünübozacakderecedeciddişüpheleriçeriyorsa, arabulucusürecedevametmeyireddetmelidir.

43. ArabuluculariçinDavranışModeliStandartları • Arabulucu, arabuluculuksürecindevedevamındamenfaatilişkisibulunduğugörünümüvermektenkaçınmalıdır. Arabulucutaraflarınrızasıolmadıkça, taraflardanbiriylebenzer(ilgili) birkonudaprofosyonelbirilişkikuramayacağıgibi, arabuluculuksürecininmeşruluğununsorgulanmasınasebepolacakherhangiilgisiz-farklıbirkonuda da hizmetveremez.

44. DavranışModeliStandartları • Arabuluculuksürecinedevamedilmesi, birveyadahafazlatarafınzarargörmesineveyaönyargıgeliştirmesineihtimalverdiğidurumlardaarabulucu, arabuluculuksürecinearavermekveyaarabuluculuğusonlandırmaklayükümlüdür. • Arabulucu, arabuluculukmüzakerelerinintaraflariçinartıkbirfaydasağlamadığıkanaatindeolduğudurumlarda, arabuluculuksürecinearavermekveyabusürecisonlandırmaklayükümlüdür.

45. DavranışModeliStandartları • Arabulucuların, arabuluculuksüreciiçinyetkin-yeterlibilgibirikiminesahipolduğukabuledilir. Arabulucular, meslekibilgivetecrübelerini; toplumuarabuluculukkonusundaeğitmek, arabulucuğuherkestarafındanulaşılabilirkılmak, suistimalleri (kötüyekullanmaları) düzeltmekiçinkullanmaklayükümlüolup, kendimeslekibilgivetecrübelerini de daimageliştirmelidirler.

46. DavranışModeliStandartları • Arabulucununöncelikliamacıtaraflarınkendirızalarıylaanlaşmayavarmalarınısağlamaktır. Arabulucununburolü, onudiğermüvekkil-vekillikilişkilerindenayıran en önemliözelliğidir. Profesyoneldanışmanlıkhizmetiilearabulucukrollerinibirbirindenayırmakproblemlibirkonuolsa da arabulucuburolleribirbirindenayırmakiçingerekençabayıgöstermelidir. İştebusebeplearabulucu, taraflaraprofesyoneldanışmanlıkhizmetivermektenkaçınmalıdır.

47. DavranışModeliStandartları • Yukarıdakihükümleringenelniteliğinisınırlamaksızın; “ailehukukuarabuluculuğu”; biravukattarafındangerçekleştirildiğindeaşağıdakifiilerdenbirveyabirdenfazlasıiçerir. Buna gore avukat-ailearabulucusu; • Katılımcılarıiçindebulunduklarıhukukisüreçleilgilibilgilendirmek • Katılımcılaramahkemeninkonuileilgiliolasıeğilimihakkındatavsiyedebulunmak • Arabuluculuksonucununkaydedildiğibildirimleryerinekatılımcılarlaarasındaarabulucukanlaşmasıhazırlamak • Hukukitavsiyedebulunmaklagörevlidir.

48. ArabuluculariçinDavranışModeliStandartları • Arabulucu, nitelikli-etkinbirarabulucuksüreciteminetmekvetaraflarınkendiaralarındakarşılıklısaygıyıteşviketmekiçinçalışmalıdır.

49. BoşanmaveAileArabulucularıiçinUygulamaModeliStandartları:BoşanmaveAileArabulucularıiçinUygulamaModeliStandartları: • Arabulucu, çocukyetiştirmefelsefesiveebeveynlerindiğerkararlarıüzerindekültürelvedinifarklılıklarınetkisinekarşıduyarlıolmalıdır. • Arabulucu, aileiçişiddetiçerendurumunfarkınavarmalıvearabuluculuksürecininuygunşekildedevamıiçin, gerekliönlemlerialmalıdır.

50. UygulamadaEtikİkilemler • Etiktartışılanbirkonuhalinegeldiğinde, asılmeseleterimolaraketiğin ne anlamageldiğininintutarlıveiyibirkavrayışlabelirlenmesiolmalıdır. Arabuluculukbağlamındabusorunayaklaşım; arabulucularınkarşılaştıklarıikilemlerinhangilerininetikikilemolduğununtespitedilmesiolmalıdır.