CUMHURİYETTEN BUGÜNE TÜRKİYE’DE SAĞLIK

2. CUMHURİYETTEN BUGÜNE TÜRKİYE’DE SAĞLIK Prof.Dr.Recep AKDUR AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

3. BİR ÜLKEDE “SAĞLIK” TANIMI Sağlık politikası Sağlık hizmetlerinin düzeyi Toplumun sağlık düzeyi AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

4. BELLİ BİR DÖNEMİN “SAĞLIK” TANIMI • Amaçlanan zaman dilimindeki üç sağlık bileşeninin izlediği çizgiler incelenir • Bugün nerede durduklarını saptaması yapılır • Başlangıç ile günümüzün kıyaslaması yapılır • Günümüzdeki durum ile diğer ükeler kıyaslaması yapılır. AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

5. SALIK POLİTİKASI • Felsefe; ilkeler değerler, kavramlar bütünüdür • Politika; toplumu seçilen felsefe yönünde yapılandırmaktır • Sağlık politikası; sağlık sektörünü seçilen felsefe yönünde yapılandırmaktır • Sağlık sektörünü yapılandırma araçları ise; finansman, insangücü ve örgütlemedir AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

6. TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKASI UYGULAMALARI OSMANLI DÖNEMİ CUMHURİYET DÖNEMİ Refik Saydam (1921....) Behçet Uz (1946....) Demokrat Parti (1950....) Sosyalleştirme (1960....) Neoliberal geçiş (1970.....) Aktif Özelleştirme (1980....) Sağlıkta Dönüşüm (2003...

7. OSMANLI DÖNEMİ • Monarşi • Saraya ve orduya devlet hizmeti • Hayır bağlamında bazı hizmetler var ise de, büyük kentlerde yerleşik • Halk din adamı ve mütetabbiplere mahkum • Ortalama ömür 40 dolayında AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

8. ATATÜRK’ÜN SAĞLIĞA ETKİSİ Kurtuluş ve Kuruluş yılları incelendiğinde; ulusun, devletin ve yaşamın tüm alanlarının felsefesinin, bu arada sağlık felsefe ve politikasının, bizzat Atatürk tarafından şekillendirilmiş oduğu görülür anlaşılır.

9. KURTULUŞ SAVAŞI Emperyalist işgaden kurtlup, bağımsız yeni bir Türk devleti kurmanın ötesinde, toplum ve devlet yaşamının her alanını “ulusçuluk” ve “halkçılık” ilkeleri çerçevesinde yeniden yapılandırmadır AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

10. 23 Nisan 1920’de çalışmaya başlayan TBMM, çıkardığı yasalarla, daha Cumhuriyet ilan edilmeden Cumhuriyetin kuruluş ilkelerini yaşama geçiriyor, başka bir söylemle adım adım Cumhuriyeti kuruyordu.

11. Bir Numaralı Kanun:VERGİ KANUNU • Vergi, devletin ulus ve yurda karşı görevlerini yapabilmesi için gereken masraflara kişilerin katılım payıdır • Devlet ulusun tam da kendisidir “vergi verilmeden devlet de olunmaz, ulus da olunmaz ilkesi” AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

12. İki Numaralı Kanun:İHANETİ VATANİYE KANUNU • Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkına Türk Ulusu Denir “ulusal birlik sağlanmadan ulus da olunmaz, devlet de olunmaz ilkesi”, AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

13. Üç Numaralı Kanun:SAĞLIK BAKANLIĞI KURULUŞ KANUNU • Güvenlik, huzur ve ülke savunması için sağlıklı yurttaşlara gereksinim vardır • Türk vatandaşının sağlığı ve sağlamlığı, her zaman üzerinde dikkatle durulacak milli meselemizdir • Ulusun tüm bireylerinin sağlıklı olmaları için sağlık koşullarını gerçekleştirmek, Devlet durumunda bulunan siyasal kuruluşların en birinci görevidir. • Özel kişiler ve şirketler bazı büyük ve ortak çıkarları yerine getiremezler “Sağlık olmadan, ulus da olunmaz, devlet de olunmaz ilkesi” AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

14. ATATÜRK felsefesinin ilkeleri 15 Ekim 1927 CHP 2. Kurultay’ı "Büyük Nutuk"u ile kayıt altına alınan, Atatürk’ün • "Cumhuriyetçilik", • "Halkçılık", • "Milliyetçilik", • "Laiklik" ilkeleri, 10 Mayıs 1931 toplanan CHP 3.Kurultay’daki konuşması ile "Devletçilik" • "Devrimcilik" ilkeleri de eklenmiştir. Kısaca “Altı Ok” olarak adlandırılan bu altı ilke, Şubat1937'de yapılan bir Anayasa değişikliğiyle, TC Anayasası’nda da yerini aldı ve devletin felsefesini oluşturan temel ilkeler haline geldi. AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

15. CUMHURİYETİN KURULUŞ FELSEFESİNDE SAĞLIK • Sağlık; ulus ve devlet olmanın vazgeçilmezi • Sağlık; huzur, güven ve yurt savunmasının vazgeçilmezi • Sağlık, ulusal bir konu, kişilere ve şirketlere bırakılamayacak bir devlet görevi • Tüm yurdu ve yurttaşları kapsaması • Çevreyi ve sağlığı etkileyen tüm koşulları gözeten önceleyen bir hizmet

16. İLERİ GÖRÜŞLÜGÜNÜMÜZE ÇAĞIMIZA UYGUNBİR SAĞLIK POLİTİKA VE ANLAYIŞI • ..bu suretle millet fertlerinin dinç ve çalışmaya kabiliyetli bir halde sıhhatli vücutlar olarak yetiştirilmesi... • Türk’e ev bark olan her yer sağlığın, temizliğin, güzelliğin, modern kültürün örneği olacaktır. • Ulusun bireylerini sağlıklı kılmak için gerekli koşulları gerçekleştimek devletin en birinci görevidir. AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

17. Atatür’kün felsefe ve ilkeleri doğrultusunda; Türk ulusunun yapılandırılması 1938 yılına dek bizzat Atatürk’ün kendi gözetiminde yürütülmüştür • 1938-1950 arasında arkasdaşlarının gözetimde devam edilmiştir. • 1950’den sonra Cumhuriyet felsefesinin terki ile birlikte, sağlık alanı politik bir çekişme alanı ve ikircikli bir yapıya kavuşmuştur AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

18. Dr. Refik Saydam1881-1942

19. REFİK SAYDAM DÖNEMİ1921-1937 • Örgütü kurdu ve Türkiye’ye yayılmasını sağladı • Birinci basamak ve koruyucu hizmetlere öncelik verdi, tedavi edici hizmetleri yerel idarelere bıraktı • 1928 Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı icrasına dair kanunu • 1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu • 1936 Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Teşkilat ve Memurin Kanunu AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

20. Dr. Behçet Uz

21. BEHÇET UZ UYGULAMALARI1946-1950 • Birinci On Yıllık Milli Sağlık Planı • Ülke yedi bölgeye ayrılacak, her bölge kendine yeterli hale getirilecek • 40 köy için;10 yataklı Sağlık Merkezi, her on köye ziyaretçi ebe ve sağlık memuru AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

22. DP UYGULAMALARI1950-1950 • Sağlık merkezlerinin yayılması • 1954 tüm kamu hastanelerinin Sağlık Bakanlığına bağlanması • Birinci basamağın ihmal edilmesi • Koruyucu hizmetlerin ihmal edilmesi • Özel sağlık hizmetlerinin desteklenmesi AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

23. SOSYALLEŞTİRME DÖNEMİ1960- • 1961 Anayasası • 05.01.1961 224 Sayılı Kanun • Sağlık bakımını temel hak olarak ele alıyor ve bir devlet görevi olarak tanımlıyor • 1963’de uygulamaya geçildi AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

24. Dr. Nusret Fişek AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

25. Sosyalleştirilmiş Sağlık Hizmetleri- Bütüncül Yaklaşım • Evde ve ayakta tedavi hizmetleri • Periyodik izlemeler • İnsana yönelik koruyucu hizmetler • Çevreye yönelik koruyucu hizmetler • Yönetim hizmetleri • Sektörler arası işbirliği AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

26. AKTİF ÖZELLEŞİTME DÖNEMİ1980 • 24 Ocak 1980 Kararları • 1982 Anayasası • Sürekli reform arayışı • Birinci basamağı ‘Aile Hekimliği’ adı altında özelleştirme • Hastaneleri özerkleştirme / özelleştirme • Sağlık hizmetlerinin finansmanını ikili sigorta bazına oturtma AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

27. 59.-60. HÜKÜMET UYGULAMALARI SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM

28. Sağlık alanına getirilmek istenen plan yeni değil • Hazırlanışı 1970’li yıllara dayanıyor. Bu yıllarda yeniden saldırıya geçen liberalizmin “Yeni Liberal Akım”ın hem bir gereği hem de ürünü • Yazılımı ve pazarlanması IMF tarafından yapılıyor • Türkiye’de dillendirilmesi 12 Eylül’den sonra • ANAP hükümetlerince “Sağlıkta Reform” adı altında topluma sunuldu • AKP tarafından “Sağlıkta Dönüşüm” adı altında güncellenip uygulamaya kondu AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

29. SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM • Kamu birimleri yerel idarelere bırakılacak • Birimler (hastaneler) işletme esasına göre çalışacak • Birinci basamak ‘aile hekimliği’ adı altında muayenehanelere devredilecek • Bakanlık planlayıcı bir kuruluş olacak • Kamu sigortaları birleştirilecek/ birleştirildi • Teminat paketi küçültülecek • Özel sigorta baskın hale gelecek • Personel sözleşmeli olacak AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

30. SAĞLIK HİZMETLERİ KAMUSAL ALANIN DIŞINA ÇIKARILIYOR • SAĞLIK HİZMETLERİ METALAŞACAK • SAĞLIK HAKKI ZARAR GÖRECEK • KORUYCU HİZMETLER GERİ PLANA İTİLECEK • SAĞLIK HİZMETLERİ KURALSIZ DİZGİNSİZ YEREL GÜÇ ODAKLARINA BIRAKILACAK • ULUSUN SALIĞI KÜRESEL SERMAYEYE TERK EDİLECEK AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

31. DEVLETTEN YURTTAŞA GİDEN HİZMET OLMAYACAK YURTTAŞIN DEVLETE GEREKSİNİMİ, BAĞI VE SEVGİSİ KALMAYACAK ULUSAL DEVLET ZAYIFLAYACAK Böyle bir ortamda AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008

32. SAĞLIK BAKANLIĞI BİRİM ve KURULUŞLARI (2003)

33. TÜRKİYE’DE SAĞLIK PERSONELİ ve KURUMLARA DAĞILIMI (2003)

34. TÜRKİYE’DE BAZI TEMEL GÖSTERGELER(2005)

35. AB ÜLKELERİ ve TÜRKİYE’DE BAZI SAĞLIK HİZMETLERİ ÖLÇÜTLERİ

36. AB ve TÜRKİYE’DE BAZI SAĞLIK DÜZEY ÖLÇÜTLERİ

37. TÜRKİYE’DE 1923 ve 2003 YILLARINDA BAZI ÖLÇÜTLER

38. AKDUR, Cumhuriyetten Bugüne Sağlık 22 Ekim 2008