YANIK, DONMA VE SICAK ARPMASINDA ILKYARDIM

1. YANIK, DONMA VE SICAK �ARPMASINDA ILKYARDIM

2. Yanik nedir? Herhangi bir isiya maruz kalma sonucu olusan doku bozulmasidir. Yanik, genellikle sicak su veya buhar temasi sonucu meydana geldigi gibi, sicak kati maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akimi etkisi yada radyasyon nedeni ile de olusabilir

3. Ka� �esit yanik vardir? Fiziksel yaniklar: Isi ile olusan yaniklar Elektrik nedeni ile olusan yaniklar Isin ile olusan yaniklar S�rt�nme ile olusan yaniklar Donma sonucu olusan yaniklar

4. Kimyasal yaniklar: Asit - alkali madde ile olusan yaniklar

5. Yanigin ciddiyetini belirleyen fakt�rler nelerdir? Derinlik Yayginlik B�lge Enfeksiyon riski Yas Solunum yoluyla g�r�len zarar �nceden var olan hastaliklar

6. Yaniklar nasil derecelendirilir? 1. derece yanik: Deride kizariklik, agri, yanik b�lgede �dem vardir. Yaklasik 48 saatte iyilesir. 2. derece yanik: Deride i�i su dolu kabarciklar (b�l) vardir. Agrilidir. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyilesir.

9. 3. derece yanik: Derinin t�m tabakalari etkilenmistir. �zellikle de kaslar, sinirler ve damarlar �zerinde etkisi g�r�l�r. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar asamalari vardir. Sinirler zarar g�rd�g� i�in agri yoktur.

12. Yanigin v�cuttaki olumsuz etkileri neler Yanik, derinligi, yayginligi ve olustugu b�lgeye bagli olarak organ ve sistemlerde isleyis bozukluguna yol a�ar. Agri ve sivi kaybina bagli olarak sok meydana gelir. Hasta/yaralinin kendi v�cudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon olusur

13. Isi ile olusan yaniklarda ilkyardim islemleri nelerdir Kisi hala yaniyorsa panige engel olunur , kosmasi engellenir , Hasta/yaralinin �zeri battaniye yada bir �rt� ile kapatilir ve yuvarlanmasi saglanir, Yasam belirtileri degerlendirilir (ABC) ,

14. Solunum yolunun etkilenip etkilenmedigi kontrol edilir , Yanik b�lge en az 20 dakika soguk su altinda tutulur (yanik y�zeyi b�y�kse isi kaybi �ok olacagindan �nerilmez), �dem olusabilecegi d�s�n�lerek y�z�k, bilezik, saat gibi esyalar �ikarilir,

16. Yanmis alandaki deriler kaldirilmadan giysiler �ikarilir, Takilan yerler varsa kesilir, Hijyen ve temizlige dikkat edilir, Su toplamis yerler patlatilmaz,

20. Yanik �zerine ila� yada yanik merhemi gibi maddeler de s�r�lmemelidir, Yanik �zeri temiz bir bezle �rt�l�r, Hasta/yarali battaniye ile �rt�l�r, Yanik b�lgeler birlikte bandaj yapilmamalidir,

21. Yanik genis ve saglik kurulusu uzaksa hasta / yaralinin kusmasi yoksa bilin�liyse agizdan sivi (1 litre su -1 �ay kasigi karbonat -1 �ay kasigi tuz karisimi) verilerek sivi kaybi �nlenir, Tibbi yardim istenir (112).

22. Kimyasal yaniklarda ilkyardim nasil olmali Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kisa s�rede deriyle temasi kesilmelidir, B�lge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumusak bir sekilde yikanmalidir, Giysiler �ikarilmalidir, Hasta/yarali �rt�lmelidir, Tibbi yardim istenmelidir (112).

25. Elektrik yaniklarinda ilkyardim nasil olmali Sogukkanli ve sakin olunmalidir, Hasta / yaraliya dokunmadan �nce elektrik akimi kesilmelidir, akimi kesme imkani yoksa tahta �ubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik temasi kesilmelidir, Hasta/yaralinin ABC �si degerlendirilmelidir,

26. Hasta / yaraliya kesinlikle su ile m�dahale edilmemelidir, Hasta/yarali hareket ettirilmemelidir, Hasar g�ren b�lgenin �zeri temiz bir bezle �rt�lmelidir, Tibbi yardim istenmelidir (112).

27. Sicak �arpmasi belirtileri nelerdir Y�ksek derece isi ve nem sonucu v�cut isisinin ayarlanamamasi sonucu ortaya bazi bozukluklar �ikar. Sicak �arpmasinin belirtileri sunlardir:

29. 1. Adale kramplari 2. G��s�zl�k, yorgunluk 3. Bas d�nmesi 4. Davranis bozuklugu, sinirlilik 5. Solgun ve sicak deri

30. 6. Asiri terleme (daha sonra azalir) 7. Mide kramplari, kusma, bulanti 8. Bilin� kaybi, hayal g�rme 9. Hizli nabiz

34. Sicak �arpmasinda ilkyardim nasil olmalidir Hasta serin ve havadar bir yere alinir, Giysiler �ikarilir, Sirt �st� yatirilarak, kol ve bacaklar y�kseltilir, Bulantisi yoksa ve bilinci a�iksa su ve tuz kaybini gidermek i�in 1 litre su -1 �ay kasigi karbonat -1 �ay kasigi tuz karisimi sivi yada soda i�irilir.

36. Sicak �arpmasinda risk gruplari kimlerdir Sicak �arpmasi i�in �zel bir risk grubu bulunmamakla beraber, diger hastalik yada yaralanmalar i�in hassas olan kisiler, sicaktan da diger kisilere g�re daha �ok etkilenirler. Bu kisiler;

37. Kalp hastalari Tansiyon hastalari Diyabet hastalari Kanser hastalari Normal kilosunun �ok altinda ve �ok �zerinde olanlar Psikolojik yada psikiyatrik rahatsizligi olanlar

38. B�brek hastalari 65 yas �zeri kisiler 5 yas alti �ocuklar Hamileler S�rekli ve bilin�siz diyet uygulayanlar Yeterli miktarda su i�meyenler

39. Sicak �arpmasindan korunmak i�in alinmasi gereken �nlemler : �zellikle sapka, g�nes g�zl�g� ve semsiye gibi g�nes isigindan koruyacak aksesuarlar kullanilmalidir, Mevsim sartlarina uygun, terletmeyen, a�ik renkli ve hafif giysiler giyilmelidir, Bol miktarda sivi t�ketilmelidir,

40. V�cut temiz tutulmalidir, Her �g�nde yeteri miktarda gida alinmalidir, Gereksiz ve bilin�siz ila� kullanilmamalidir, Direk g�nes isiginda kalinmamalidir, Kapali mekanlarin d�zenli araliklarla havalandirilmasina �zen g�sterilmelidir

41. Donuk belirtileri Asiri soguk nedeni ile soguga maruz kalan b�lgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanin pihtilasmasi ile dokuda hasar olusur. Donuklar su sekilde derecelendirilir ;

44. Birinci derece: En hafif seklidir. Erken m�dahale edilirse hizla iyilesir. Deride solukluk, sogukluk hissi olur, Uyusukluk ve halsizlik g�r�l�r, Daha sonra kizariklik ve ignelenme hissi olusur

45. Ikinci derece: Sogugun s�rekli olmasi ile belirtiler belirginlesir. Zarar g�ren b�lgede gerginlik hissi olur, �dem, siskinlik, agri ve i�i su dolu kabarciklar (b�l) meydana gelir, Su toplanmasi iyilesirken siyah kabuklara d�n�s�r.

46. ���nc� derece: Dokularin geriye d�n�lmez bi�imde hasara ugramasidir. Canli ve saglikli deriden kesin hatlari ile ayrilan siyah bir b�lge olusur

47. Donukta ilkyardim nasil olmali Hasta/yarali ilik bir ortama alinarak sogukla temasi kesilir, Sakinlestirilir, kesin istirahata alinir ve hareket ettirilmez, Kuru giysiler giydirilir, Sicak i�ecekler verilir,

48. Su toplanmis b�lgeler patlatilmaz, bu b�lgelerin �st� �rt�l�r, Donuk b�lge ovulmaz, kendi kendine isinmasi saglanir, El ve ayak dogal pozisyonda tutulur, Isinma isleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapilir

51. El ve ayaklar yukari kaldirilir, Tibbi yardim istenir (112).