280 likes | 433 Views
Electrodiagnostic. Amir H. Bakhtiary PhD. PT Associate Professor. Physiotherapy Department Rehabilitation faculty Semnan University of Medical Sciences. آرتیفکتها یا پتانسيل هاي مزاحم.
E N D
Electrodiagnostic Amir H. Bakhtiary PhD. PT Associate Professor Physiotherapy Department Rehabilitation faculty Semnan University of Medical Sciences
آرتیفکتها یا پتانسيلهاي مزاحم • هر موج يا پتانسيلي كه منبع آن عضلات و اعصاب نباشد، تحت عنوان پتانسيلهاي مزاحم و يا آرتيفكت ناميده ميشود. • خطر اصلي آرتيفكتها اشتباه شدن و جابجايي با پتانسيلهاي طبيعي اعصاب و عضلات است كه ممكن است به گزارش اشتباه منجر گردد. • خوشبختانه اكثر آرتيفكتها قابل شناسايي و حذف ميباشند. • اساساً در هر نوع سيستم الكتروفيزيولوژيك حساس، امواج كوچك خروجي ظاهر ميشود كه حتي هنگام عدم وجود هر گونه سيگنال ورودي مشاهده ميگردند كه به آن نويز يا نوفه گفته ميشود. • اضافه شدن نويز به سيگنال، پردازش سيگنال مشكل ميگردد. • نويزها به دو دسته كلي تقسيم ميگردند: 1) نويزهاي با منشا داخلي و 2) نويزهاي با منشا خارجي.
نويزهاي داخلي يا الكتريكي • اين دسته از نويزها مربوط به مدارهاي الكتريكي داخل دستگاه EMG ميباشد كه به آنها نويز تجهيزات نيز ميگويند كه خود شامل دو دسته هستند:الف) نويز حرارتي و ب) نويز آمپلي فاير: • الف) نويز حرارتي: اين نويزها در اثر عبور جريان از الكترودها و ايجاد مقاومت در مسير عبور الكترونها توليد ميشوند. در واقعتوسط حركت تصادفي الكترونها در ورودی آمپلي فاير بوجود ميآيند. • ب) نويز آمپلي فاير: ميزان اين نويز به جنس نيمه هادي آمپلي فاير بستگي دارد. ميزان نويز مجاز و قابل قبول در دستگاههاي EEG كلينيكي با باند فرکانسی 0/5 تا 70Hz هرتز حدود 1 μV و در EMG كلينيكي با باند فرکانسی 10تا 10000 Hz حدود 15μV است.
روشهای کاهش نويزهای داخلي يا الكتريكي • نويزهاي حرارتي:براي جلوگيري و كاهش نويزهاي حرارتي بايد: • پهناي باند فيلترينگ فركانس را حتي الامكان كوچك انتخاب كرد، • كاهش امپدانس الكترودها بطور مستقيم موجب كاهش اين اثر ميگردد. • نويز آمپلي فاير: استفاده از آمپلي فايرهايي با توان مصرفي كم، اين دسته از نويزها را كاهش خواهد داد.
مجموع نويزهاي آمپلي فاير و نويزهاي حرارتي، سيگنالهاي الكتريكي ناخواسته تداخلي یا Unwanted Interference Signalsمينامند.
نويزهاي خارجي اين دسته از نويزها مربوط به منابع خارج از دستگاه EMGميباشند و نويز تداخلي نيز ناميده ميشوند و شامل پتانسيلهاي بيوالكتريك ناخواسته مانند سيگنالهاي برق شهر و فركانسهاي مختلف امواج راديويي و حتی منابع سیگنال داخل بدن ميباشد. از ديگر انواع نويزهاي خارجي آرتيفكت مكانيكي و يا آرتيفكت حركتي ميباشند كه منابع زير در ايجاد اين دسته از نويزها نقش دارند. الف) محل اتصال الكترود با بافت: ب) پتانسيلهاي پوستي: ج) حركت سيمهاي الكترود:
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواسته تداخلی 1- از استفاده لامپهاي فلورسنت در اتاق EMG خودداري گردد. در صورت وجود اين لامپها حتماً در هنگام آزمايش خاموش شوند. براي اتاق EMG ميتوان از لامپهاي الكتريكي معمولي استفاده كرد. 2- مدار مصرف دستگاه EMG از مدار مصرف دستگاههاي ديگر جدا باشد. تداخل الكتريكي هنگام استفاده مشترك دستگاه EMG و دستگاههاي ديگر از يك مدار شايع است. 3-اتصالات دستگاههاي ديگر و سيمهاي برق كه از كنار بيمار ميگذرند و روشن بودن دستگاههاي مصرف كننده از موارد ايجاد نويز است كه اين دستگاهها بايد خاموش و از پريز خارج گردند.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواسته تداخلی (ادامه) 4- دستگاه دياترمي SWD اگر نزديك دستگاه EMG باشد تداخل شديد و قوي ايجاد ميكند، بنابراين توصيه ميگردد که دستگاه دياترمي خاموش و سيم اتصال برق از دستگاه EMGجدا باشد 5- دستگاههاي مدرن EMG داراي ويژگي حذف تداخل امواج هستند. اين ويژگي حذف سيگنالهاي مشترك يا هم فاز نام دارد. اگر ورودي دستگاه EMG امپدانس بالا داشته باشد و مقاومت الكترود نيز پايين باشد، آرتيفكتهاي 50 يا 60 Hz كاهش ميكنند. 6- اتصال زمين مناسب و خوب دستگاه EMG از خطر شوك الكتريكي و تداخل امواج 50 يا 60 Hz و همچنين تداخل امواج الكترومغناطيسي جلوگيري مينمايد.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواستهمكانيكي و يا حركتي از آنجاييكه بيمار و اتصالات دستگاه EMG به بيمار ميتواند منبع نويز باشد رعايت موارد زير در كاهش اين دسته از نويزها موثر است: 1- اتصالات بيمار نيز منبع خوبي از آرتيفكتهاي 50 يا 60 Hzاست بخصوص اگر تماس ضعيفیبين الكترودهاي اتصالي با بيمار وجود داشته باشند و يا اين كه خراب باشند. بنابراين اولين مواردي كه بايد كنترل شود محل اتصال الكترودها روي پوست بيمار است. 2- الكترودهاي خراب توسط دستگاه اهم متر بايد كنترل و آزمايش گردند و در صورت نياز تعويض گردند.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواستهمكانيكي و يا حركتي 3- بيمار بايد با الكترود زمين به دستگاه EMG متصل باشد. اين اتصال براي حذف آرتيفكتهاي مضر و همچنين سلامت بيمار ضروری است. همچنين بيمار نبايد با اشياي فلزي متصل به زمين تماس حاصل كند. 4- استفاده نكردن از دستگاههاي ديگر الكتريكي مثل ترمومتر پوستي در هنگام NCV. زيرا اين دستگاهها نويز ايجاد ميكنند و در هنگام آزمايش (بخصوص ثبت حسي) بايد خاموش باشند. 5- گاهي اوقات جابجايي و انتقال بيمار از يك نقطه اطاق به نقطه ديگر باعث حذف تداخل برق شهر (60-50 Hz) ميگردد.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواستهمكانيكي و يا حركتي • شخص آزمايش كننده: شخص آزمايش كننده بايد اتصال زمين خوبي داشته باشد در غير اين صورت منبع مناسبي براي آرتيفكت هاي50 يا 60 Hz ميباشد • آرتيفكتهاي ناشي از Pace makerقلبي: در این موارد آرتيفكتهاي كوچك منظم مشابه فيبريلاسيون و PSWهنگام EMG سوزني مشاهده ميگردد. • آرتيفكت ناشي از دستگاه تحريك الكتريكي پوستي و تحريك الكتريكي اپي دورال نخاع براي تسكين درد: در بيماراني كه از این دستگاهها استفاده ميكنند در EMG سوزني آرتيفكتهاي كوچك و منظم شبيه به فيبريلاسيون و PSW مشاهده میگردد. دستگاه خاموش باشد
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواستهالکترونیکی (ادامه) تداخل فركانسهاي راديويي: امواج راديويي FM و AM، راديوهاي ويژه پليس و تاكسي، راديوهاي پرتابل شهري شهروندان و سيستم پيج بعضي از بيمارستان ها، منابع مهمي از تداخل امواج راديويي ميباشند كه توسط آمپلي فاير دستگاه EMG قابل ثبت و ضبط ميباشد. سيگنالهاي امواج راديويي در بلندگوي دستگاههاي EMG شنيده ميشوند و به صورت پتانسيلهاي تداخلي در اسيلواسكوپ و به شكل پتانسيلهاي خودبخودي در عضلات مشاهده ميگردند
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواستهالکترونیکی (ادامه) در دستگاههاي EMG مدرن مدار مخصوص حذف فركانسهاي راديويي تعبيه شده تا تداخل مشترك امواج راديويي را حذف كند. براي حذف سيگنالهاي راديويي ميتوان سفارشات زير را بكار برد: 1- بهتر است لابراتوار EMG دور از ساختمانهاي انتقال دهنده امواج راديويي و آنتنهاي راديويي باشد و در پايينترين طبقات قرار بگيرد. 2- چون طول موج امواج راديويي كوتاه ميباشد با قرار دادن محافظ فلزي بين بيمار و منبع مزاحم از تداخل آرتيفكتها جلوگيري شود. 3- براي رهايي از تداخل تمام آرتيفكتهاي محيط ميتوان با حفاظ صفحات سربي در 6 سمت اتاق EMG، بيمار و دستگاه را ايزوله كرد تا از ورود امواج اضافي به دستگاه EMG جلوگيري شود.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواستهالکترونیکی (ادامه) آرتيفكتهاي تحريكي بزرگ ناشي از تحريك الكتريكي: در بررسي CNAP پتانسيل عمل حسي و حركتي اعصاب مختلط ممكن است پتانسيل عصب به سبب تغييرات مداوم خط ايزوالكتريك تغيير کند و در نتيجه آرتيفكت تحريكي با پتانسيل ثبت شده ادغام گردد و محاسبه پارامترهاي آن را مشكل سازد. در بعضي از دستگاههاي EMG كليد ويژهکاهش دهنده آرتيفكت تحريكي وجود دارد و به كمك آن ميتوان تداخلات آرتيفكت تحريكي را كاهش داد.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواستهالکترونیکی (ادامه) 1- خودداري از قرار دادن الكترودها در بالاي وريدهاي سطحي. 2- قرار دادن الكترود زمين بين الكترود تحريك و ثبات. 3- پوشاندن انگشتها با پنبه براي جلوگيري از تماس با انگشتان ديگر. 4- خشك نگه داشتن سطح پوست بين الكترودهاي ثبات و تحريك. 5- گاهي اوقات چرخش و جابجايي خيلي مختصر قطب مثبت در اطراف قطب منفي باعث كاهش آرتيفكت تحريكي ميگردد.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواسته (ادامه) آرتيفكت ناشي از تحريك عصب حركتي: زماني كه تحريك خيلي قوي فوق حداكثر روي عصب بكار رود و پتانسيل عمل مركب عصب SNAP خيلي كوچك باشد و يا اصلاً ثبت نگردد، تحريك قوي منجر به تحريك فيبرهاي حركتي ميگردد و در نتيجه آرتيفكت حركتي در ثبت ظاهر ميگردد كه در واقع بر روي پتانسيل كوچك حسي يا SNAP سوار ميگردد و بررسي آن را مشكل ميكند. تمايز بين SNAP حسي و آرتيفكت حركتي را ميتوان با ثبت ارتودروميك به دست آورد.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواسته (ادامه) آرتيفكت ناشي از سوزن: آسيب عايق بندي الكترود سوزني باعث پيدايش آرتيفكتهاي آزار دهنده ميگردد. به كمك اهم متر عايق بندي سوزن بايد كنترل گردد، اگر اهم متر عبور جريان را غير از نوك سوزن نشان دهد، نتيجه ميگيريم كه عايق بندي سوزن صدمه ديده است و بايد از مصرف اين سوزنها خودداري شود.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواسته (ادامه) آرتيفكت ايجاد شده توسط پتانسيلهاي عمل عضله: بيماراني كه در ريلكس كردن عضلات مشكل دارند و آمپلي تود MUAP خيلي بزرگتر از آمپلي تود CNAP حسي ميباشد، مطالعه پتانسيلهاي حسي با مشكل روبرو ميگردد. ناشي از پتانسيل MUAPs بايد گردد. براي حذف اين آرتيفكتها بيمار را به شل كردن عضلات تشويق كنيد و براي رسيدن به اين هدف از فيدبك شنوايي ميتوانيد بهره بگيريد. گاهي اوقات براي شل كردن كامل عضله، تغيير وضعيت اندام تحت آزمايش لازم است.
روشهای اساسي براي به حداقل رساندن آرتيفكتهاي ناخواسته (ادامه) آرتيفكت ناشي از حركت الكترودها: تحريكهاي دردناك آشفتگي و اعوجاج در ثبت ايجاد ميكنند و اين محركها ميتوانند آرتيفكتهاي حركتي ايجاد نمايند و باعث جابجايي سوزن الكترود شوند. در صورت وجود آرتيفكت حركتي ميتوان شدت تحريك را كاهش داد و اندام را در وضعيت ثابت قرار داد و به عبارت ديگر در ثبتهاي نوروفيزيولوژيك بايد از آرتيفكتهاي ناخواسته و مزاحم جلوگيري كرد تا بتوان پاسخهاي واقعي و حقيقي را بدون هيچگونه آشفتگي و اعوجاج ثبت نمود.