KUR’ÂN AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER

1. KUR’ÂN AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER • İnsan, aklı ile davranışlarından sorumludur. • Mükellef (yükümlü) olabilmek için akıllı olma şartı aranır. • Akıl, dini sorumluluğun da ön şartıdır.

2. Aklın Dini Sorumluluktaki yeri veÖnemi • AKIL: Doğru ve yanlışı,güzel ve çirkini ayırt edebilme kabiliyetidir.Yürümek,koşmak,konuşmak,spor yapmak,şarkı söylemek nasıl bir yetenekse akılda beynimizi kullanarak sahip olduğumuz bir yetenektir.Allah’ın insana bahşettiği en önemli nimetlerden birisidir.Belkide en önemlisidir.çünkü akıl nimeti olmadan diğer nimetlerin değerini anlayamayız. • İnsanı diğer canlılardan ayırt eden en önemli özellik akıllı ve düşünebilir olmasıdır.

3. Aklın Dini Sorumluluktaki yeri veÖnemi • Dinimize göre bütün ibadetlerin ön koşulu akıllı olmak ve erginlik çağına girmektir. Erginlik çağına girenlerin aklı olgunlaşır, doğruyu yanlıştan ayırabilir. • Kur’an insanın davranışlarında bilinçli hareket etmesine önem verir. Anlamadan , sadece şekilsel olarak yapılan davranışların önemsiz olduğunu belirtir “..Yazıklar olsun o namaz kılanların haline ki onlar bilinçsizdirler (kıldıkları namazın değerini bilmezler). • Bilinçli olmak yaptığımız davranışların değerini artırır

4. Aklın Dini Sorumluluktaki yeri veÖnemi • Akıl Allah’ın insanlara verdiği en önemli nimetlerden biridir. Çünkü akıl olmadan insanlar diğer nimetlerini anlamını ve değerini bilemezler. İnsan aklı kadar değerli,aklı kadar büyük, aklı kadar çapı olan bir varlıktır. Toplum içinde aklımız sayesinde yer ve saygınlık ediniriz. • Aklı olan insanlar bilgi,proje,çözüm ve çare üretirler.

5. KUR’ÂN AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER • Kur’an’da aklımızı kullanmakla ilgili çok sayıda ayet vardır. Bu ifadelerden bazıları: • “Düşünmüyor musunuz?” • “Aklınızı kullanmaz mısınız?” • “Nasıl hükmediyorsunuz?” • “Ayetlerimizde akıl sahipleri için nice deliller vardır.” • “Ayetlerimizi sadece düşünen insanlar anlayabilir.”

6. KUR’ÂN AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER • “O, yedi göğü, birbiri üzerine yarattı. Rahmân'ın yaratmasında bir aykırılık, uygunsuzluk görmezsin. Gözünü döndür de bak, bir bozukluk görüyor musun? • Sonra gözünü tekrar tekrar döndür (bak). Göz (aradığı bozukluğu bulmaktan) âciz ve bitkin halde sana dönecektir.” (Mülk Suresi 3-4 ayetler)

7. KUR’ÂN AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER • Kur’an insanın çevresindeki varlıkları aklıyla ölçmesini, tartmasını ister: “Yeryüzünü enine boyuna yayıp döşeyen, onda oturaklı dağlar ve ırmaklar meydana getiren ve yeryüzünde meyvelerin hepsinden iki çift yapan O'dur. Sürekli olarak gece ile gündüzü birbirine dolamaktadır. Düşünecek olan bir kavim için bunda muhakkak ki, ibretler vardır.” (Ra’d Suresi 3.ayet)

8. KUR’ÂN AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER “Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde, insanlara yarar şeylerle denizde akıp giden gemide, Allah'ın yukarıdan bir su indirip de onunla yeri ölümünden sonra diriltmesinde, diriltip de üzerinde deprenen hayvanları yaymasında, rüzgarları değiştirmesinde, gök ile yer arasında emre hazır olan bulutta şüphesiz akıllı olan bir topluluk için elbette Allah'ın birliğine deliller vardır.” ( Bakara Suresi 164.ayet)

9. KUR’ÂN AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER • Kur’an’a göre bilenlerle bilmeyenler bir değildir. • Allah insanlara akıl vererek onları diğer canlılardan ayırmıştır. • Kur’an insanları bilmediği şeylerin ardına düşmemeleri konusunda uyarmıştır. • Kur’an körü körüne taklitçiliği kötülemiş, insanları taassuptan uzak tutmaya çalışmıştır.

10. KUR’ÂN AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER • İyilik ve kötülük akıl ile ayırt edilebilir. • Putperestlik ve öncekilerin yanlış inançlarına bağlılık akıl ile bağdaşmaz. • İnsanlar akıl ve iradeleriyle kaderlerinden sorumlu tutulurlar. • Ortak akıl (sağduyu), dinimizin de öğütlediği iyi bir özelliktir. Müslümanların çoğu, yanlış olan şeylerde ittifak kurmazlar. Danışmak ve ortak akla güvenmek iyi sonuçlar doğurur.

11. Kur’an aklımızı Kullanmamızı ister • Kur’an hayatın anlamı,yaratılışın amacı, ve öldükten sonra dirilişi gibi insan kavrayışını aşan önemli konularda bilgi verir. Bunun dışındaki konuları insana bırakır, insan aklıyla hayatın değişen şartlarına uygun çözümler üretir • Aklı kullanmanın en önemli göstergesi düşünmektir.İnsan ancak düşünerek doğruya ulaşır, kendisine yararlı olanları fark edip zararlı şeylerden uzak durur. • Akıl sayesinde hayatımız her açıdan gelişir güzelleşir ve zenginleşir.

12. Kur’an aklımızı Kullanmamızı ister • İnsanı gerçek anlamda özgürleştiren, tam anlamıyla kişilik kazandıran aklıdır. Çocuklar,akıl sağlığını kaybeden ihtiyarlar özgür değil gözetim altındadır. Çünkü onlar sağlıklı kararlar veremeyebilir. • Allah katında en değerli insan aklını kullanan , düşünen ,bilinçli hareket eden ve kötülüklerden uzak duran insandır. Kişi aklıyla kendisini tanıdıkça rabbini de daha iyi tanır.

13. Kur’an Doğru Bilgiye Önem verir • Kur’an doğru bilgiye önem verir,Bilgi düşünceye malzeme taşır.Doğru davranışlar ancak doğru bilgilerle ortaya çıkar. Bilgilerin doğru ve güvenilir olması insanın doğru sonuçlara varmasını sağlar. • Bilgi insanı gerçeğe ulaştırmalı , fayda sağlamalıdır. İnsanlara ve doğaya zarar verecek çalışmalardan kaçınmalıyız. Bilgi ahlak ve dini değerler süzgecinden geçirilerek insana yararlı hale getirilir.

14. Bilgi bilimin ham maddesidir.bilim ise tabiattaki genel amaçlara ulaşmaya bir etkinliktir.Bilim var olanı inceler.Din ise var olanı iyi ve kötü açısından değerlendirir.Bilimin keşifleri Din süzgecinden geçip iyi ve kötü açısından değerlendirildiği taktirde insan için faydalı olur ve insanı mutlu eder.Aksi halde bilimin buluşları insanlara zarar verir hatta onu yok eder.Doğru bilgiyi doğru düşünmek gerekli olan bir alt yapıdır.Çünkü doğru bilgi olmadan insan düşünemez ve doğru karar veremez.

15. Dinimiz bu konuda çok hassas davranmış.Bir konuyu araştırmadan,tam bilgi sahibi olmadan zanna dayanarak karar vermemek gerektiğini ifade etmiştir.Bazen göz bile insanı yanıltabilir.Bundan dolayı karar vermekte acele etmemeliyiz (meyhaneden çıkan birisinin değerlendirmesi) Bilgi üçe ayrılır: • A-İlmel yakin bilgi (çok uzakta bir kişi görüp orada bir ateş yandığını düşünmek) • B-Aynel yakin bilgi (o ışık kaynağına yaklaşıp ateş olduğunu görmek) • C-Hakkal yakin bilgi (elimizi o ateşe uzatıp yakıcılığını hissetmek)

16. Kur’an aklımızı Kullanmamızı ister • Allah, araştırmadan incelemeden bir düşünceyi kabul etmeyi hoş karşılamaz.”Ey insanlar size fasık bir adam haber getirdiği zaman onun doğruluğunu araştırınız. Yoksa bilmeyerek bir topluluğa karşı kötülük edersiniz de sonra yaptığınızdan pişman olursunuz “ (Hucurat,6) buyurarak, kesin olmayan bilgilerin bizi yanlışa sürükleyeceği ifade edilmektedir.

17. Kur’an aklımızı Kullanmamızı ister • Bilim var olanı inceler , din ise var olanı iyi ve kötü açısından değerlendirir. Bilimin keşifleri dinin değerleriyle birleşerek insanlığa faydalı hale gelir. • Dinin doğruları ile bilimin doğruları asla çelişmez. Eğer çelişiyorsa hata onu yorumlayan insandadır. Çünkü bilimin de dinin de kaynağı aynıdır, Allah’tır

18. Kur’anda Bilgi edinme Yolları • Kur’an’a göre bilgi edinmenin yolları: • Duyu organları, • Akıl, • Vahiydir. • Beynimize veriler, gözlerimiz ve kulaklarımız kanalıyla girer ve bunlar aklımız sayesinde bilgiye dönüşür. Kur’an insanların tabiatı gözlemleyerek Yüce Yaratıcının varlığının, bilgisinin ve gücünün farkına varmamızı ister;

19. Kur’an’da Bilgi edinme Yolları " Göğe bakmıyorlar mı, nasıl yükseltilmiştir! Dağlara bakmazlar mı, nasıl dikilmişlerdir! Yeryüzüne bakmıyorlar mı, nasıl yayılmıştır" Ğaşiye suresi 18-20 " Üstlerinde kanat çırparak uçan kuşlara bakmazlar mı?" Mülk suresi 19

20. Kur’anda Bilgi edinme Yolları • İnsan bakan, baktığını gören ve gördüğü üzerinde düşünen bir varlıktır. Düşündüklerinden de fikirler üretir. Bakmakla görmek arasında fark vardır, gökyüzüne her bakan kişi orada yaratıcının gücünü ve bilgisini göremeyebilir. Bunu ancak aklının kullananlar görür. Duymak ve dinlemekte öyledir, insanlar bir çok şey işitir ancak bazılarını dinler ,dinlediği şeylerin bazısını aklına kaydeder.

21. Kur’anda Bilgi edinme Yolları • Akıl duyularla elde edilen bilgileri değerlendirir. Olaylar arasında bağlantılar kurar, yeni bilgiler üretir. • Aklı kullanmak gerçeği bulmanın en iyi yoludur. Kur’an;da bu durum şöyle anlatılır: “…Şüphesiz yeryüzünde yürüyen canlıların Allah katında en kötüsü akıllarını kullanmayan sağırlar ve dilsizlerdir.”Enfal,22

22. Kur’anda Bilgi edinme Yolları • Kur’an gözleri olduğu halde gerçeği göremeyenleri kör, kulakları olduğu halde gerçeği anlamayanları sağır, akılları olduğu halde gerçeği kavramayanları akılsız olarak nitelendirir.”Allah’a nankörlük edenlerin hali çobanların çağırdığı fakat onun bağrışıp çağrışmasından başka bir şey işitmeyen hayvanların durumu gibidir.Onlar sağırdırlar,,dilsiz ve kördürler, akıllarını da kullanmazlar.”Bakara,171

23. Kur’anda Bilgi edinme Yolları • Akıl ve vahiy insanın doğru bilgi kaynağıdır.Dinin hükümleri ile aklın hükümleri birbirlerini destekler. Çünkü her ikisinin de kaynağı Allah’tır. Sağlıklı ve ön yargılardan uzak olan bir akıl her zaman doğruyu bulur. Fakat ön yargılar ve yanlış inanışlar çoğu zaman aklın yanlış karar vermesine sebep olur. Böyle durumda olanları da vahiy uyararak doğru yolu bulmasını sağlar.

24. Bilgi,taassubu önler • Taassup: Bir düşünceye bir inanca körü körüne inanıp,başka fikir ve düşüncelere yaşama hakkı tanımamaktır. Taassubun kaynağı bilgisizliktir .İslam dini bilgisizlikle mücadele eden ve bilgiye önem veren bir dindir. Dinimizde düşünme.anlama ve sorgulama çok önemli şeylerdir.

25. Bilgi,taassubu önler • Dinimizde başka dinden olanlara karşı inanmasak da bir hoşgörü ve saygı vardır. Onlara hiçbir şekilde baskı yapılmaz, İslam dini ilk geldiği zamanlarda putperestler :"biz atalarımızdan böyle" gördük diyerek inançlarını terk etmiyorlardı.çünkü onlar düşünmüyor ve sorgulamıyorlar körü körüne inanıyorlardı Kur’an kerim’de bu durum Bakara süresinin 170. ayetinde şöyle dile getirilir:

26. Bilgi,taassubu önler • "Onlara(müşriklere):Allah'ın indirdiğine uyun,denildiği zaman onlar.hayır! Biz atalarımızı üzerinde bulduğumuz yola uyarız." Dediler.. Ya ataları bir şey anlamamış .doğruyu da bulamamış idiyseler"

27. Bilgi,taassubu önler • Taassubun kaynağı bilgisizliktir .taassubu ortadan kaldırmak için bilgisizlikle mücadele etmek gerekir. Bu konuda da insanları gerçek bilgiye yani Kur'an’ın bilgisine yöneltmeliyiz, taklitle değil de düşünerek ve anlayarak inanan bir kişi olmalıyız. Allah körü körüne bir fikre inanmayı,bilgi ve bilinçten yoksul olarak bir davranışı taklit etmeyi doğru bulmaz.Dinimize göre akılımızı kullanarak, düşünerek ve bilinçli bir şekilde davranmalı sorgulamadan başkalarını taklit etmemeliyiz.

28. TAASSUB’UN ZARARLARI; • 1- İnsanı ön yargılı yapar gerçeği görmesini engeller. • 2- İnsanı bilgiden uzaklaştırır araştırma yapmakta alı koyar • 3- İnsanlar arasından kin,nefret ve düşmanlık duygularının gelişmesine sebeb olur. • 4- Aklımızın özgürce düşünmesine engel olur.

29. TAASSUB’UN ZARARLARI; • 5- Gelişime ve yeni şeylerin üretilmesine engel olur. • 6- Toplumun cahil ve bilgisiz kalmasına sebeb olur. • 7- Toplumun üzerinde devam etmesine ve doğruyu bulamamasına sebeb olur. • 8- Taassup sahibi topraklarda fikir zenginliği ve farklı düşünceler pek fazla olmaz.

30. ANAYASA (24-25.MADDELER) • Herkes düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir.Her ne sebep ne amaçla olursa olsun düşünce ve kanaat hürriyetinde zorlanamaz ayrıca anayasamızın 24.maddesinden inanç hürriyetini ve inandığı gibi yaşama hürriyeti konu edilir

31. Kıssadan Hisse • Karganın biri seke seke yürüyen güzel bir keklik görmüş, kekliğin güzelliğine ve alımlı yürüyüşüne hayran olmuş.Sürekli kekliği izlemeye başlamış.Tek gayesi keklik gibi olmakmış. Keklik bu durumdan rahatsız olmaya başlamış ve “Ne kadar benzerse benzesin hiçbir şey aslı gibi gerçek olamaz.Çaban boşunadır. Bu durmdan vazgeç demiş” demiş. Fakat karga bir türlü vazgeçememeiş ama keklik gibi incelikli yürümeyi de öğrenememiş.Zavallı karga kendi yürüyüşünü de unutmuş. Herkese karşı gülünç duruma düşmüş..” Beydaba,Kelile ve Dimne

32. Değerlendirme İslam dinine göre aşağıdakilerden hangisi bilginin kaynağı değildir. • Rüyalar • Kur’an-ı Kerim • Duyular • Akıl Aşağıdakilerden hangisi aklın işlevlerinden birisi değildir. • Düşünmek • İyiyi kötüden ayırmak, • Tercihte bulunmak, • Duymak

33. Değerlendirme • Doğruyu yanlıştan ayırabilme kabiliyeti nedir? Akıl • İnsanların dini sorumlulukları erginlik çağına ulaşınca başlar niçin? Aklı olgunlaştığı için. • Aklı kullanmanın en önemli göstergesi nedir? Düşünmek • Sorumluluklar hangi özelliğimiz sayesinde yerine getirilir? Akıl

34. Değerlendirme • Düşünceye malzeme taşıyan şey nedir? Bilgi • Doğru bilgi+doğru düşünce= Doğru sonuç • Doğru bilgi neye dayanmaz Tahmin ve şüpheye • “……. ………ilimden Allah’a sığınırım Fayda vermeyen

35. Değerlendirme • Bilim var olanı inceler,din ise var olanı ……………………………….açısından değerlendirir. iyi ve kötü • Kur’an’da bilginin kaynakları nelerdir? akıl,vahiy,duyu organları • İnsanın tabiatı gözlemleyip düşünerek hangi sonuca ulaşır? Bunların çok büyük,çok güçlü ve çok bilgili bir varlık tarafından yaratıldığı sonucuna. • Akıl ,vahiy ve bilim niçin çelişmez? Hepsinin kaynağı Allah olduğu için

36. Değerlendirme • Kur’an gözleri olupta görmeyenleri …….,kulakları olupta işitmeyenleri ……..,akılları olupta kullanmayanları ………………….. olarak nitelendirir. kör-sağır-akılsız • Bir düşünceye bir inanaca körü körüne inanıp başka düşüncelere yaşam hakkı tanımamaya ne denir? taassup(bağnazlık) • İnsanların davranışlarında bilinçli olup,tehlikeleri önceden görüp, isabetli kararlar vermesine ne denir? Basiret • Atalarımızın görüşlerini sorgulayıp ,yanlışlarını ortaya çıkarmak onlara saygısızlıktır, İslam dini böyle bir davranışı hoş karşılamaz?(doğru mu yanlış mı?) yanlış

37. Değerlendirme • “…bizim yolumuza uyun,sizin günahlarınızı biz yüklenelim derler.Halbuki onların hiçbir günahını yüklenecek değillerdir” ayeti bize hangi konuda yol gösterir? Arkadaş seçimi • Düşünce ve kanaatını açıklama hürriyeti anayasamızın hangi maddesinde garanti altına alınmıştır, 26-27.maddeler • Kendi görüşümüzü en doğru olarak görüp başka görüşlere kapalı olmak kişiyi daha sağlam karakterli yapar.(doğru mu yanlış mı?) yanlış

38. Değerlendirme • Bilgisizce taklit ………………. Taassuptur • İnsanın değeri en fazla neye bağlıdır? Aklını kullanmasına • Kur’an öğrenirken örnek almayı önerir ama bilinçsizce taklit etmeyi uygun görmez? (doğru mu yanlış mı?) doğru

39. TEŞEKKÜR EDERİM TALİP ORHAN HASAN POLATKAN İLKÖĞRETİM OKULU 2009