TASARIM HAKKININ KORUNMASI

1. TASARIM HAKKININ KORUNMASI İlhami Güneş İzmir FSHH Hakimi

2. TASARIM NEDİR? • Tasarımcı bakışı: pazardaki ihtiyacı en iyi şekilde karşılayan ürünün planlanması. • Hukukçuya göre: Ürün veya ürün parçasının görünümü(istisna: dokunma duyusuna hitap eden tasarımlar).

3. ÇEŞİTLERİ • Tescilli veya tescilsiz • İki veya üç boyutlu • Estetik veya faydalı • Konularına göre: (1)Ürün,(2) Çevresel ve bina tasarımı (3)grafikler, bilgi verici(sergileme, dekorasyon, iç mimari) tasarımlar

4. Tasarımcının Tasarımdan Anladığı: • Bütün üretim süreci, • Ürünün görünümü yanında yapısı, malzemesi, işlevi, dayanıklılığı, ergonomisi, güvenliliği, çevreye etkisi,

5. Hukukçu Açısından: • Yasal tanıma uyan bir tasarım var mıdır? • Tasarım korunmaya değer midir? • Koruma için tescil yolu mu, FSEK hükümleri mi yoksa haksız rekabet hükümleri mi tercih edilecektir? (Kümülatif- çoklu- koruma cepte) • Tasarım tescillenme koşullarını taşıyor mu?

6. Tasarımın İşletme İçin Önemi • Ticari ve sınai rekabette yenilikçilik avantaj yaratıyor, • Tasarım sahibi firmalar rekabetçi oldukları gibi toplamda ekonomik gelişmeye olumlu etkiler, • Pazarlama kolaylığı, • Tüketicinin yeni olana ilgisi , • Kalite artışı, • Konfor, • İşletmelerin stratejisine etki ve maddi sermaye yanında gayri maddi değerlerde zenginlik

7. Tasarımın Yasal Korunmasında İlkeler • EndTasKHK. 5. Maddesine göre , • A)Yenilik, • B)Ayırt edicilik niteliği olan tasarımlar koruma alabilmektedir. • -evrensel ve mutlak yenilik • -inceleme sorunu • -bilgilenmiş kullanıcı gözüyle bakış

8. Yenilik • Başvuru veya istenmişse rüçhan tarihi nirengidir. • Bu tarihten önce aynı tasarım kamuya sunulmuş ise o tasarım yeni değildir. • Yayın, sergileme, satış, kullanma, tanıtım, vb. kamuya sunmadır.

9. Ayırt Edicilik • Öncekilerden belirgin farkla ayrılma • Genel izlenimin farklı olması • Bilgilenmiş kullanıcı değerlendirmesi • Sanatsal veya estetik değer belirleyici değil • Karşılaştırma sırasında ortak özellikler ve farklı olanlar tespit edilir. • Ağırlık ortak özelliklere verilir. • Seçenek özgürlüğü; ürünün işlevi için belli bir şekli almasının zorunlu olması tasarımcının özgürlüğünü kısıtlar.

10. Tasarım tescil süreci • Başvuru dilekçesi+görsel anlatım • Tasarımcının kimlik bilgileri • Şekli inceleme – varsa eksikliğin giderilmesi( 1 ay süre) • Eksiklik yok veya tamamlanmışsa başvuru kayıt edilir ve ilan yapılır • İlana 6 ay içinde itiraz mümkün • İtiraz olursa başvuru sahibine cevap fırsatı verilir(1 ay içinde) • Süre dolduktan sonra itiraz ve cevap YİDK’da incelenir • İtiraz yok veya ret edilirse tescil kararı verilir veya itiraz kabul görürse tescil istemi ret edilir. • Ret kararına karşı Ankara FSHHM ‘de belli süre içinde dava açılır.

11. Tescil Süreci ve Kopyalamaya Karşı önlem • Yayın erteleme hakkı • Başvuru sicile kaydedilir ancak görsel gizli kalır • En çok 30 ay erteleme • Yayından sonra üçüncü kişiler itiraz edebilirler • İtirazlar belgeye dayalı olmalı • Esaslı (mutlak) inceleme yok • Mutlak yenilik koşul olduğundan resen araştırma

12. Uluslararası Tescil • Tasarım tescili için uluslararası başvuru işlemleri Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) bünyesinde imzalanan Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Tesciline İlişkin Lahey Anlaşması’yla yürütülmektedir. Türkiye’nin bu Anlaşmaya katılımının uygun bulunduğuna dair 5117 Sayılı Kanun 14 Nisan 2004 tarih ve 25433 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. • Topluluk Tasarımı almak için : OHİM

13. Tekelci Hakkın Süresi • Başvurudan itibaren 5 yıl • 5 kez yenileme • Tescilsiz bir tasarım ise Haksız rekabet çerçevesinde korunur, süre konusunda hüküm yok. (AB Hukukunda ise Tescilsiz Topluluk tasarımlarında 3 yıllık koruma açıkça düzenlenmiş: AB 6/2002, Topluluk Tasarım Tüzüğü, 11/1. md)

14. Hak Sahipliği • Tasarımcı veya hukuki halefleri • Hizmet ilişkisi varsa işveren • İş görme (eser-istısna) sözleşmelerinde sipariş eden • Üniversite öğretim üyelerinin yaptığı tasarımlar onlara ait, ancak kurum bu süreçte harcama yapmışsa tasarımdan elde edilen semereden pay talep edebilir.

15. Hakkın Kapsamı • Korunan bir tasarımın aynı veya benzeri üçüncü kişilerce üretilemez, • Satılamaz,kiralanamaz, icap konusu edilemez, • Ticari amaçla bulundurulamaz, • İthal edilemez, • Depolanamaz, • Bilgi yükümlülüğü • Lisans olduğunda, yer veya konu olarak dışına çıkılamaz

16. Koruma Dışı Tasarımlar • Kamu düzeni ve genel ahlaka aykırılık oluşturan tasarımlar (9.md), • Teknik zorunluluk – ürünün işlevi için zorunlu olan biçim(10.md). Ancak görünüme katkısı olan, seçenek özgürlüğü bırakan, ayırt edicilik taşıyan tasarımlar teknik işleve ilişkin de olsa korunur, • Özel amaçlı, deneme amaçlı kullanımlar, • Onarım amaçlı Kullanımlar(Yedek parça-must fit ,must match), • Yeni olmayanlar • Ön kullanım hakkı • Tasarım hakkının tükenmesi • Sessiz kalma hali • Uluslararası trafik serbestisi

17. Patent mi, tasarım mı ? • Patent ve faydalı model teknik alana ait gelişmelere, işleve ilişkin. • Tasarım ise görünüme yoğunlaşıyor. • Tasarım estetik ile teknik arası bir disiplin.

18. Form follows function • Tasarımcı ürünün işlevsel, kullanışlı, yerine göre ergonomik ve düşük maliyetli olmasını gözetir; • İşlevin belli bir formu dayattığı hallerde koruma da söz konusu olmaz.(görünüme katkı yoksa) • Ancak bu işlevle ilgili olarak yenilik ve buluş adımı olduğu takdirde patent koruması veya FM koruması aranabilir.

19. Tescil sürecinde ücretler • Tescil ve yenileme ücretleri ile yıllık ücretler için bkz. www.tpe.gov.tr

20. Hukuk ve Ceza Davaları • Tasarıma veya yayınlanmış başvuruya tecavüz halinde açılır. • Gerçekte tescil şartlarını içermese bile tescilli tasarım tescil geçerli olduğu sürece korunur • Hükümsüzlük kararı kesinleşene dek koruma sürer, uygulanmış tazminat, tedbir kararları ve sözleşmeler sonradan verilen hükümsüzlük kararından etkilenmez. • Anayasa Mahkemesinin iptal ettiği hükümler nedeniyle cezai korumada bir boşluk doğmuştur.

21. Tecavüz Halleri • İzinsiz ticari kullanım • Lisansı genişletme • İştirak vs • Bilgi yükümlülüğünden kaçınma • Gasp

22. son Dikkat ve ilgiyle dinlediğiniz için teşekkür ederim