privatelaw91.blogfa

1. کنفرانس اصول فقـــــــــــــــــــــــه شبهه موضوعیــــــــــــه استاد جناب دآقای دکتـــر جمال رضایی ارائه توسط سیامک لطفیانی http://privatelaw91.blogfa.com

2. شبهه موضوعیه

3. تعریف آن است که حکم وجوب یا حرمت معلوم باشد اما فردی مشتبه باشد که جزء افراد حرام است یا خیر ؟

4. یا فرد معینی مشتبه شود که جزء افراد واجب است یا نه ؟ علت این اشتباه نیز اشتباه در امور خارجی است

5. شبهه موضوعیه تحریمیه مثل اینکه مکلف شک کند که فلان مایع شراب است یا سرکه؟

6. شبهه موضوعیه وجوبیه فلان مایع دارویی است که خوردنش واجب است یا چیز دیگری است که خوردن آن حلال و مباح است

7. اصولی ها بالاتفاق در این دو صورت برائت را پذیرفته اند و برای اثبات آن به به دلیل برائت عقلی یعنی یعنی قاعده قبح عقاب بلا بیان استناد شده است اما در دلالت این دلیل اشکال وجود دارد چون فرض آن است که از طرف شارع حکم بیان شده و به ما رسیده است و اشتباه در موضوعات خارجی صورت گرفته که بیان آنها وضیفه شارع نیست

8. پس تکلیف بیان شده است و قاعده قبح عقاب بلا بیان جاری نمی شود

9. همچنین برای اثبات برائت به دلیلهای برائت شرعیه یعنی حدیث رفع و نظایر آن استناد شده است که احتمالا حدیث رفع بر برائت دلالت میکند چون آنجا که پیامبر میفرماید از امت من فلان و فلان چیز و ... و آنچه که نمی دانند برداشته شده است کلمه ما موصول عام است و شامل شبهه حکمیه و موضوعیه می شود

10. هم شامل حکمی میشود که در شبهه حکمیه تحریمیه نمی دانند مانند حکم استعمال تنباکو شک در این که این کار حرام است یا مکروه هم شامل حکمی میشود که در شبهه حکمیه وجوبیه نمی دانند مانند حکم دعا هنگام دیدن هلال ماه شک در این که چنین دعایی واجب است یا مستحب شبهه های موضوعیه

11. شبهه موضوعیه تحریمیه شامل حکمی می شود که نمی دانند به خاطر اینکه فردی مشتبه است بین اینکه شراب است یا سرکه شبهه موضوعیه وجوبیه شامل حکمی میشود که نمی دانند به خاطر اینکه حکمی مشتبه است بین این که آیا دوائی است که نوشیدن آن واجب است یا دائی است که نوشیدن آن مباح و حلال است

12. برائت در شبهه موضوعیه تحریمیه به 3 روایت استناد شده 1 – روایت صحیح عبدالله بن سنان از امام صادق (ع) است که میفرماید : هر چیزی دارای افراد حلال و حرام است برای تو حلال است تا وقتی که عینا حرمت آن را بدانی که در این صورت آن را رها می کنی .

13. 2 – روایت صحیحی که عبدلله بن سلیمان از امام باقر (ع) روایت کرده و امام در پایان روایت میفرماید: به زودی حکم پنیر و غیر پنیر را به تو خبر میدهم ، هر چه که در آن حلال و حرام باشد برای تو حلال است تا وقتی که عین حرام را بشناسی و آن را دور بسازی . ظاهر این روایات برای موضوعی است که یک نوع خاص با عنوان خاصی باشد مانند پنیر که بعضی از افراد آن حرام باشند یعنی جزئ مرده در آن نباشد و در فردی شک شود که جزئ افراد حرام است یا حلال، که در این صورت حکم به حلال بودن آن میشود تا وقتی که دانسته شود جزئ افراد حرام است اما با اتحاد ملاک میتوان حکم کرد که حلال دانستن شامل جنسی هم میشود که دارای دو نوع باشد یعنی یک نوع حرام و یک نوع حلال ..

14. مانند مایعی که یک نوع آن شراب و و یک نوع آن سرکه است و سپس در فردی شک کنیم که جزئ نوع حلال است یا جزئ نوع حرام می باشد پس موضوع بحث ما جنسی است که دارای دو نوع حلال و حرام می باشد و ما در فردی شک میکنیم که جزئ نوع حلال است یا حرام و ظاهر روایت آن است که برای نوعی می باشد که دارای افراد حلال و حرام است اما می توان روایت را شامل بحث ما نیز کرد چون ملاک حکم در هر دو یکسان است.

15. البته در دلالت این روایت بر برائت و اباحه در شبهه موضوعیه وجوبیه ، اشکال وجود دارد کما اینکه بعضی از اصولی ها این کار را کرده اند چون این روایات ظهور دارند بلکه صراحت دارند در این که فقط حکم شبه تحریمیه را یکسان بیان کرده اند.

16. اصل برائت دارای شاخه های زیادی است مانند: 1 – اصل صحت قراردادها ماده 223 قانئن مدنی 2 – اصل اباحه ماده 2 قانون مجازات اسلامی 3 – اصل آزادی قراردادها ماده 10 قانون مدنی 4 – اصل تسلیط ماده 30 قانون مدنی 5 - اصل قانونی بودن جرائم و مجازاتها 6 – اصل تفسیر مضیق قانون به نفع متهم 7 – اصل 37 قانون اساسی 8 – ماده 197 قانون مدنی 9 – ماده 1257 قانون مدنی و...

18. http://privatelaw91.blogfa.com انجمن علمی دانشجویان پردیس بین المللی ارس دانشگاه تهران شاخه حقوق خصوصــــــــــــــی