Download
1 / 12
140 likes | 469 Views
CÜMLE ÖĞELERİ. Cümle, bir duyguyu, düşünceyi, veya olayı anlatan sözcükler topluluğudur. Cümlede her sözcüğün bir görevi vardır. Bu görevli sözcüklere öğe denir. Bu öğeler şunlardır: 1)Yüklem 2)Özne 3)Nesne 4)Dolaylı Tümleç 5)Zarf Tümleci 6)İlgeç Tümleci. www.edebiyatogretmeni.net. YÜKLEM.
E N D
CÜMLE ÖĞELERİ • Cümle, bir duyguyu, düşünceyi, veya olayı anlatan sözcükler topluluğudur. Cümlede her sözcüğün bir görevi vardır. Bu görevli sözcüklere öğe denir. Bu öğeler şunlardır: • 1)Yüklem • 2)Özne • 3)Nesne • 4)Dolaylı Tümleç • 5)Zarf Tümleci • 6)İlgeç Tümleci www.edebiyatogretmeni.net
YÜKLEM • Kip ve kişi alıp iş, oluş, hareket bildiren eylem veya cümleyi bir yargıya bağlayan sözcük yada sözcük öbeğidir. • Yüklem cümlenin en önemli ve temel öğesidir. Bir cümlenin varlığından söz edebilmek için yüklemin olması şarttır. • Yüklem eylem soylu sözcük veya sözcük öbeğinden oluşabilir.
Çocuklar, balkonda oturuyorlar. • Bu olay beni çok mutlu etti. • Ömer, yarın okula gelmeyecekmiş. • Güneş yavaş yavaş kayboldu. • Babam yorgunluktan kanepede uyuyakaldı. • En güzel mevsim sonbahardır. • Dün seni arayan bendim.
ÖZNE • Cümlede işi oluşu, hareketi yapan veya olanı bildiren öğedir. • Yükleme ‘kim’, ’ne’ soruları sorularak bulunur. • Çocuklar bahçede sessizce oynuyor. • Buranın şifalı suları çok meşhurdur. • Babası doğum gününde ona hediye aldı. • Onlar yarın buraya gelecekmiş.
GİZLİ ÖZNE • Cümlede bulunmayan, yüklemdeki kişi ekinden anlaşılan öznelere ‘gizli özne’ denir. • Haftaya Ayvalık’a gideceğim. (Kim gidecek-Ben) • Yarın bize uğrasın.(Kim uğrasın-O) • Bir yaz günü geçtik Tuna’dan.(Kim geçti-Biz)
NESNE (DÜZ TÜMLEÇ) • Öznenin yaptığı işten etkilenen öğedir. Dolayısıyla nesne, yüklemi eylem olan cümlelerde aranmalıdır. • Özneyle nesneyi karıştırmamak için önce özne, sonra nesne bulunur. • Yükleme sorulan ‘neyi’ ‘kimi’ sorularıyla belirtili nesne ‘ne’ sorusuyla belirtisiz nesne bulunur.
1)BELİRTİLİ NESNE • Çocuk çantasına kitabı koydu. (Neyi koydu? Kitabı) • Düğünde herkes seni sordu. (Kimi sordu? Seni) • İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı. • Kapıyı, pencereyi ardına kadar açtı. • Öğrencilerle geçirdiğimiz o güzel günleri özledim.
2)BELİRTİSİZ NESNE • Dün kardeşime güzel bir hediye almış. (Ne almış? Güzel bir hediye) • Öğretmenimiz bize hüzünlü şiirler okudu. • Fuarda birçok araba gördük. • Eve dönerken yolda bir cüzdan buldum. • Bugün bana bisiklet alacağız. • Ne söyleyeceksin bana.
DOLAYLI TÜMLEÇ • Yüklemi; yer, yön, bakımından tamamlayan öğedir. • Yükleme sorulan ‘kime, kimde, kimden, nereye, nerede, nereden, neye, neyde, neyden’ sorularının cevabı olur. • Dolaylı tümleç olan öğe ‘-e, -de, -den’ durum eklerinden birini alır. • Ancak bu eklerden birini alan her sözcük dolaylı tümleç değildir.
Bu akşam deniz kenarında biraz dolaşacağım. • Karlı dağdan yolum ayrıldı bahar ülkesinde. • Çocuk, bugün yaşadıklarını annesine anlattı. • Bu gece teyzesinde kalacakmış. • Sağ taraftan ses geliyordu.
ZARF TÜMLECİ • Yüklemi; durum, zaman, miktar, yer-yön ve sebep gibi yönlerden tamamlayan öğelerdir. • Yükleme sorulan ‘nasıl, ne zaman, ne kadar, nere(ye), neden, niçin, niye, ne’ sorularıyla bulunur. • Söylediğim filmi akşam izleyebildin mi? • Güneş doğmadan yola çıkacağız. • Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.
İLGEÇ (EDAT TÜMLECİ) • Yüklemi; amaç, araç, birliktelik, neden yönlerinden tamamlayan ‘ne ile, kiminle, kimin için, ne için’ sorularıyla bulunur. • Çocuk elini bıçakla kesmiş. • Arkadaşlarıyla iyi anlaşırdı. • Yarın benimle okula gelirsin. • Buraya konuşmak için geldim. • Bu hediyeyi senin için aldım. www.edebiyatogretmeni.net
