روش های پرداخت در بازرگانی خارجی Methods of Payment In International Trade

روش های پرداخت در بازرگانی خارجی Methods of Payment In International Trade مدرس : افشین خانی

مقدمه • معرفي و شناسايي ارز ارز عبارت است از كليه وسايل پرداخت كه در تجارت بين المللي بكار مي رود و شاخصي است براي پرداخت بهاء كالا و خدمات .

مقدمه ارز تنها منحصر به اسكناس منتشر شده توسط بانك هاي مركزي كشورها نيست بلكه اين اصطلاح شامل اسنادي از قبيل چك ، سفته و برات را هم كه براي پرداخت هاي بين المللي بكار برده مي شوند نيز مي باشد كه در اصطلاح آنها را وسايل پرداخت مي نامند.

انواع ارز مقدمه • 1- ارز بازرگاني • 2- ارز غير بازرگاني

مقدمه ارز بازرگاني : منظور از ارز بازرگاني ارزي است كه نتيجه مبادلات تجاري و دادوستد است . مثل ارز حاصل از صادرات يا ارزي كه به مصرف واردات كالا مي رسد .

مقدمه ارز غیر بازرگاني : • ارزي است كه از منابع غير بازرگاني تحصيل مي شود . • مثل ارزي كه از انتقال سرمايه یا مسافران خارجي ، استقراض ، كمك هاي جانبي و ... بدست مي آيد .

مقدمه حواله هاي ا رزي Foreign Exchange Currency Remittances دستور پرداخت و يا انتقال وجهي است كه براي بانك كارگزار ارسال و توسط آن به ذينفع پرداخت مي گردد.

مقدمه • برات ارزی • Bill of Exchage • برات نوشته اي است كه به موجب آن براتكش (Drawer) از براتگير (Drawee) مي خواهد تا در سررسيد مشخص به صورت عندالمطالبه (ديداري) مبلغ تعيين شده در برات را به حواله كرد يا فرد ديگري بپردازد . به عبارت ديگر برات : درخواست پرداخت وجه مي باشد .

مقدمه • مقایسه سفته و برات برات : (Draft) سفته : (Promisrsoy Not) • 1- توسط طلبكار صادر مي شود . • 2- بين دو يا سه نفر است. • (Drawer , Drawee , Payee) • 3- از زمان قبولي نويسي معتبر است . • 4- داراي فرمت يكساني نيست . • 1- توسط بدهكار صادر مي گردد . • 2- بين دو نفر است . • (داین و مدیون) • 3- از لحظه صدور معتبر است . • 4- تنها فرمتي است كه در تمام دنيا به شكل استاندارد بوده و جزو اوراق بهادار است.

انواع روش هاي پرداخت در فروش كالا ، روش هاي مختلفي براي وصول وجه معامله وجود دارد كه فروشنده با توجه به ميزان اعتمادي كه نسبت به طرف معامله خود يعني خريدار و وضعيت سياسي – اقتصادي كشور او دارد مي تواند روش هاي مختلفي را براي انجام معاملات خود انتخاب كند .

انواع روش هاي پرداخت • به ترتيب بيشترين ريسک براي فروشنده: • 1. تجارت براساس حساب باز : Open Account Trade • 2. بروات وصولي ساده : Clean Collection • 3. بروات وصولي اسنادي : Documentary Collection • 4. اعتبار اسنادي : Documentary Letter Of Credit • 5. صد درصد پیش پرداخت : Full Advance Payment

تجارت براساس حساب باز : Open Account Trade • اين روش در عرف بازرگاني خارجي كشورمان با عنوان روش اماني معروف است. • در مقايسه با ساير روش ها صد در صد به نفع و سود خريدار است. • در اين روش فروشنده كالا را بدون دريافت وجه براي خريدار ارسال مي دارد. • خريدار طبق قرارداد ممکن است وجه را در پايان هر ماه يا سه ماه يكبار و يا هر قرار ديگر بپردازد.

تجارت براساس حساب باز : Open Account Trade مطلوبترين روش پرداخت از نظر خريدار و پر ريسك ترين شيوه براي فروشنده ؟

تجارت براساس حساب باز : Open Account Trade • چنانچه خريدار از پرداخت وجه كالاي دريافتي امتناع نمايد ، فروشنده مدركي و سندي براي اقامه دعوي بر عليه خريدار در اختيار ندارد. • چنانچه خريدار از ترخيص كالا و تحويل آن از گمرك امتناع ورزد ، كالا يا متروکه خواهد گرديد يا در نهايت با هزينه فروشنده به انبار فروشنده مرجوع خواهد شد .

تجارت براساس حساب باز : Open Account Trade • نکات اساسي در عقد قرارداد: • فروشنده ، اطمينان و اعتماد كامل و صد در صد به خريدار داشته باشد . • فروشنده مطمئن شود كه دولت كشور خريدار ، قانوني وضع نمي نمايد كه بر اساس آن ، انتقال ارز مربوطه را لغو يا به تاخير اندازد . • فروشنده بايد داراي نقدينگي كافي باشد كه بتواند كالاي مورد معامله را تهيه و در اختيار خريدار قرار دهد .

تجارت براساس حساب باز : Open Account Trade حدود %60 تجارت انگليس و كشورهاي عضو بازار مشترك اروپا بدين طريق انجام مي پذيرد .

بروات وصولي ساده :Clean Collection • در اين روش (كه به آن برات ساده يا وصول ساده نيز مي گويند) براساس توافقي كه بين فروشنده و خريدار صورت مي گيرد ، فروشنده كالا را براي خريدار حمل نموده و اسناد حمل را مستقيماً براي وي مي فرستد. • سپس بر مبناي اسناد حمل ، برات ساده اي را عهده خريدار كشيده و يا از طريق بانك خود يا مستقيماً براي بانك خريدار جهت وصول ارسال مي دارد تا خريدار بر اساس شرايط آن برات (ديداري يا مدت دار) نسبت به واريز آن اقدام نمايند .

بروات وصولي ساده :Clean Collection • توجه: • نظر به اين كه اسناد حمل به نام خريدار است خريدار مي تواند كالا را از گمرك ترخيص نمايد. • خريدار پس از دريافت آگهي براتگير از بانك خود مبني بر پرداخت وجه برات ، نسبت به كارسازي آن اقدام مي نمايد . • اين روش از بسياري لحاظ ، شبيه روش حساب باز مي باشد.

بروات وصولي ساده :Clean Collection • توجه: • ميزان ريسك اين روش براي فروشنده ، اندكي كمتر از روش قبلي مي باشد. • ؟ • فروشنده از طريق بانك كارگزار خود تا حدودي مي تواند دريافت وجه را پيگيري كند و تا حدودي نيز از نظر حقوقي اين مطلب قابل پيگيري است .

بروات وصولي اسنادی :Documentary Collection در اين روش ، فروشنده پس از حمل كالا ، اقدام به تهيه اسناد حمل نموده و به همراه آن براتي صادر و تسليم بانك خود مي نمايد و دستور مي دهد اسناد و برات را جهت بانك خريدار ارسال و پس از قبولي نويسي برات توسط خريدار ، اسناد حمل در اختيار وي قرار گيرد .

بروات وصولي اسنادی :Documentary Collection • اين روش از نقطه نظر خريدار نسبت به دو روش قبل از مطلوبيت كمتري برخوردار است. • ؟ • چون براساس دستور فروشنده به بانك كارگزار ، خريدار تنها در صورتي اسناد حمل را دريافت خواهد نمود كه قبولي خود را اعلام نمايد.

پیش پرداخت کامل: Full Advance Payment • در اين روش ، قبل از صدور كالا ، وجه آن از طرف خريدار به فروشنده پرداخت مي گردد . • دقيقاً نقطه مقابل روش حساب باز است . • اين روش كمترين مطلوبيت و بيشترين ريسك را براي خريدار در بردارد. • بهترين و مطمئن ترين حالت فروش براي فروشنده كالا خواهد بود.

پیش پرداخت کامل: Full Advance Payment پیشنهاد می شود جهت پوشش ریسک خریدار: پرداخت وجه به فروشنده منوط و موكول به دريافت ضمانتنامه بانكي معتبر بدون قيد و شرط شود .

اعتبار اسنادی: Documentary Letter Of Credit در اين روش فروشنده ، اقدام به صدور پيشنهاد فروش (P/I) مي نمايد كه بر اين اساس ، خريدار موظف است به بانك خود مراجعه و جهت خريد كالا اقدام به گشايش اعتبار نمايد و بانك خريدار ، اعتبار مربوطه را به بانك فروشنده ابلاغ ، و او هم به فروشنده اطلاع خواهد داد .

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 1 Applicant Beneficiary Customs 2 4 5 8 6 3 Opening Bank Nominated Bank 7

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 1- خريدار و فروشنده نسبت به عقد قراردادي كه براساس آن بايد اعتبار اسنادی گشايش شود اقدام می نمايند. 1 Applicant Beneficiary

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 2- خريدار از بانك خود درخواست می كند كه اعتبار اسنادی براساس شرايط مورد درخواست به نفع فروشنده گشايش نمايد. 1 Applicant Beneficiary 2 Opening Bank

مراحل انجام كار در يك اعتبار اسنادي (ديداري) مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 3- بانك گشاينده نسبت به گشايش اعتبار اقدام نموده و پیام گشایش اعتبار را براي بانك کارگزارش كه به آن بانك تعیین شده(منتخب) گويند ارسال مي دارد. 1 Applicant Beneficiary 2 3 Opening Bank Nominated Bank

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 4- بانك منتخب پس از پذیرش دخواست بانك گشايش كننده و احراز اصالت پیام رسيده نسبت به ابلاغ آن به فروشنده اقدام مي نمايد. 1 Applicant Beneficiary 2 4 3 Issuing Bank Nominated Bank

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: ذينفع اعتبار پس از دريافت اعتبار و مطابقت آن با قرارداد نسبت به تهيه يا توليد كالاي مورد سفارش اقدام مي نمايد. 1 Applicant Beneficiary 2 4 3 Issuing Bank Nominated Bank

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 5- فروشنده بعد از تهيه يا توليد كالا اقدام به حمل كالا نموده و اسناد حمل را به بانك منتخب ارائه مي دهد. 1 Applicant Beneficiary Customs 2 4 5 3 Issuing Bank Advising Bank Nominated Bank

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 1 Applicant Beneficiary Customs 2 4 5 3 Issuing Bank Advising Bank Nominated Bank

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 6- بانك منتخب (N.B)اقدام به بررسي اسناد نموده و در صورتي كه فروشنده شرايط اعتبـار را رعايـت نـمـوده باشـد نسـبت بـه معامـله اسنـاد و پرداخت وجه آن اقدام مي نمايد. 1 Applicant Beneficiary Customs 2 4 5 6 3 Issuing Bank Advising Bank Nominated Bank

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 7- بانك تعیین شده(N.B)پس از معامله اسناد آن را براي بانك گشايش كننده اعتبار ارسال مي دارد و بر طبق توافق بين دو بانك نسبت به دريافت وجهي كه پرداخت نموده اقدام مي نمايد. 1 Applicant Beneficiary Customs 2 4 5 6 3 Issuing Bank Advising Bank Nominated Bank 7

مراحل انجام کار در اعتبار اسنادی: 8- بانك گشايش كننده پس از بررسي اسناد نسبت به ظهرنويسي و تحويل آنها به خريدار در قبال دريافت وجه اعتبار اقدام نموده و خریدار نیز به تبع آن نسبت به ترخیص کالا اقدام می نماید. 1 Applicant Beneficiary Customs 2 4 5 8 6 3 Issuing Bank Advising Bank Nominated Bank 7

تعریف قانونی: اعتبار اسنادي ، تعهد مشروط بانك گشاينده به ايفاي تعهد در مقابل صادر كننده (ذينفع اعتبار) است. بدين معنا كه چنانچه در موعد مقرر (تا سررسيد اعتبار اسنادي) صادر كننده (ذينفع) ، شرايط مقرر در متن اعتبار اسنادي را رعايت نمايد (يعني اسناد مطابق با شرايط اعتبار را ارائه دهد) بانك گشاينده (بانك خريدار) ملزم به ايفاي تعهد (نقداً يا در سررسيد) مي باشد.

محاسن اعتبار اسنادی: • از نظر خریدار: • فروشنده موقعي وجه اعتباررا از بانک كارگزار دريافت مي دارد كه اسناد حمل مطابق شرايطمندرج در اعتبار را ارائه نمايد .

محاسن اعتبار اسنادی: • از نظر خریدار: • اطمينان از اينكه پرداخت وجه اعتبار به فروشنده ، فقط پس از انتقال مالكيت كالا از او ، صورت مي گيرد. • (يعني ديگر كالا در تملك و اختيار فروشنده نخواهد بود)

محاسن اعتبار اسنادی: • از نظر خریدار: • امكان نظارت بر تاريخ حمل كالا(با مشخص نمودن آخرين تاريخ مجاز حمل كالا در شرايط اعتبار 44c: Latest Date of Shipment) و همچنين تاريخ سررسید نهایی اعتبار (31D: Date and Place of Expiry) .

محاسن اعتبار اسنادی: • از نظر فروشنده: • اطمينان حاصل مي نمايد كه با رعايت و انجام شرايط و دستورات مندرج در اعتبار ، پس از حمل كالا و ارائه اسناد مطابق با شرايط، حتماً وجه آن را دريافت مي نمايد.

محاسن اعتبار اسنادی: • از نظر فروشنده: • صادر كننده (فروشنده) براي وصول ارز حاصل از صادرات خويش ، با بانك بجاي خريدار طرف مي باشد .

محاسن اعتبار اسنادی: از نظر فروشنده: صادرکننده مي تواند با وثيقه قراردادن اعتبار اسنادي، نسبت به اخذ تسهيلات مالي از بانك ها اقدام كند .

مهمترين ويژگي ها و مزاياي عمومي اعتبار اسنادي • اتاق تجارت بين الملل(International Chamber of Commerce) • مقررات جهان شمولي در مورد اين روش تدوين و منتشر نموده است كه دو نمونه آن عبارتند از: • الف) مقررات متحد الشكل اعتبارات اسنادي تجاري (UCP) • ب) رویه های استاندارد بانکداری بین المللی(ISBP)

مهمترين ويژگي ها و مزاياي عمومي اعتبار اسنادي • دومين ويژگي عمومي اعتبار اسنادي اين است كه هم در مورد كالا و هم در مورد خدمات كاربرد دارد . • در كشورهايي كه نظام كنترل ارزيحاكم مي شود ، دولت (بانك مركزي) از طريق مكانيسم اعتبار اسنادي راحت تر مي تواند سياست هاي ارزي خويش را به اجرا بگذارد .

مهمترين ويژگي ها و مزاياي عمومي اعتبار اسنادي • دريافت ها و پرداخت هاي ارزي براساس سررسيد (Expiry date) اعتبارات اسنادي ، قابل تخمين است . اين امر به بانك ها ، كمك لازم را براي تنظيم جدول گردش نقدينگي (Cash Flow) مي نماييد . • از ديگر ويژگي هاي اعتبار اسنادي اين است كه پس از گشايش ، يك معامله مستقل تلقي شدهو از ديگر قراردادها به ويژه قرارداد بين فروشنده و خريدار منفك و جدا مي باشد . (ماده 4 UCP 600)

محدوديت هاي اعتبار اسنادي: • عامل اول : • هزينه بيشتر اعتبار اسناديدر مقايسه با ساير روش ها مي باشد. • عامل دوم: • عدم وجود وحدت رويه بين بانك هاي درگيردر عمليات اعتبارات اسنادي در كشورهاي مختلف (در كنترل اسناد ، اعمال سليقه و ...) مي باشد .

نتیجه گیری: با توجه به مطالب فوق و ويژگي ها و مزاياي گفته شده به اين نتيجه خواهيم رسيد كه : سيستم پرداخت در اعتبار اسنادي در مقايسه با روش هاي ديگر، به گونه اي است كه عليرغم وجود نقاط ضعف ، تقريباً موازنه منافع طرفین را برقرار نموده و مي تواند منافع هر دو طرف معامله را حفظ نمايد .

از توجه شما سپاسگزارم Khani_ed@yahoo.com 0912 427 58 70

روش های پرداخت در بازرگانی خارجی Methods of Payment In International Trade