Bekkjarstjórnun

1. Bekkjarstjórnun „Besta ráðið til að mæta hegðunarvandkvæðum er að koma í veg fyrir að þau eigi sér stað“

2. Bekkjarstjórnun má skilgreina sem … a) undirbúning og áætlanir (fyrirfram skipulag) kennarans um vinnu bekkjarins / nemendahópsins, b) athafnir kennarans í kennslustundinni og viðbrögð hans við aðstæðum sem þar koma upp, c) íhugun og mat á því sem gerist í kennslustundinni bæði jafnóðum og eftirá (reflection in action; reflection on action).

3. Framhald skilgreiningarinnar • Framangreindir þrír þættir ráða framvindu kennslustundarinnar, virkni og hegðun nemenda og miða að því að í hverri kennslustund geti allir nemendur • unnið ótruflaðir, ásamt kennaranum, að viðfangsefnum kennslustundarinnar, • tekið virkan þátt í viðfangsefnunum, • náð árangri í þeim. Rúnar Sigþórsson o.fl. (1999) Jón Baldvin Hannesson o.fl. (2002)

4. Er góð bekkjarstjórnun .... • Náðargáfa („að vera fæddur kennari“)? • eða tækni sem má læra?

5. Stóru spurningarnar ... • Við hvaða aðstæður læra nemendur vel og hegða sér vel? • Nemendur læra vel og hegða sér vel þegar ...

6. Þeir eru virtir að verðleikum • Þeir finna til eignarhalds á náminu • Þeir eru hvattir til að skipuleggja og meta nám sitt • Þeir fá að gera og snerta • Þeir upplifa öryggi og hvatningu • Námið felur í sér tilfinningar ekki síður en þekkingaröflun • Þeir fá tækifæri til samskipta við aðra nemendur • Mismunur þeirra er virtur og viðurkenndur • Væntingar til þeirra eru miklar en þó raunsæjar

7. Stóru spurningarnar ... • Hvernig sköpum við þessar aðstæður í skóla? • Við getum skapað nemendum skilyrði til að læra og hegða sér vel með því að ...

8. Skólinn og bekkjarstjórnun – heildarstefna skóla um bekkjarstjórnun og félagslega mótun • Það eina sem skilar varanlegum árangri er aðferð bóndans: Að undirbúa jarðveginn, sá, hlúa að, vökva, bera á og stuðla þannig að hægfara en stöðugum þroska. Það eru engar skyndilausnir til Stephen Covey

9. Stefna skóla • Mikilvægt er að hver skóli móti heildarstefnu um bekkjarstjórnun, hegðun nemenda og vinnubrögð kennara og viðmið sem segja til um hvort farið hafi verið eftir stefnunni. • Að markmið séu skýr og samræmi sé milli þeirra og framkomu allra starfsmanna. • Stefnan stuðlar að samræmingu og er bakhjarl og stuðningur kennara í starfi. • Framkoma segir meira um gildismat okkar en það sem við segjum.

10. Tilgangur heildarstefnu • Að skapa jákvætt, en um leið agað, andrúmsloft þar sem áhersla er lögð á að skapa nemendum jafnt sem starfsmönnum • góð uppeldisskilyrði og kjöraðstæður til náms og kennslu, • aðstæður sem er öruggar, auðskiljanlegar og sanngjarnar og réttindi sem skyldur fara ekki milli mála, • aðstæður sem styrkja sjálfsmynd nemenda ásamt því að hvetja til sjálfsaga og ábyrgðar á eigin hegðun.

11. Heildarstefna skóla I • Setur stefnumið um uppeldi / ögun, tengd sýn. • Tengist öðrum þáttum í stefnu skólans, s.s. um sérkennslu, einelti, jafnrétti o.s.frv. • Setur reglur um helstu/mikilvægustu þætti í skólalífinu. • Lýsir réttindum og skyldum allra í skólasamfélaginu. • Skilgreinir æskilega hegðun og skýrir væntingar til nemenda og starfsmanna. • Lýsir því hvernig skólinn stuðlar að góðri hegðun.

12. Heildarstefna skóla II • Flokkar óæskilega hegðun eftir alvarleika og tiltekur samsvarandi viðbrögð. • Lýsir því hvernig nemendum er gert mögulegt að hafa áhrif á nám sitt og umhverfi. • Setur stefnu um kennsluaðferðir sem stuðla að virku námi, styðjandi samskiptum og góðri hegðun. • Stuðlar að samræmi í kröfum og viðbrögðum • Stefna Menntaskólans við SundStefna FV • Stefna HvassaleitisskólaStefna Austurbæjarskóla Ein af forsendum fyrir góðri hegðun og ástundun nemenda er gott fordæmi kennara; samræmi og samkvæmni í viðbrögðum og kröfum, samskipti byggð á sanngirni, virðingu og umhyggju og samkomulag um réttindi og skyldur bæði kennara og nemenda.

13. Uppeldi til ábyrgðar – (Restitution - Self Discipline) • Uppbyggingarstefna í skólastarfi er hugmyndakerfi sem í felst bæði aðferð og stefnumörkun skóla til bættra samskipta. Höfundur stefnunnar er Diane Chelsom Gossen frá Saskatoon í Kanada. • Vefur Álftanesskóla um stefnuna

14. Uppbygging miðar að því að finna leiðir til lausna á ágreiningsmálum, skoða hvernig við viljum vera, hver hlutverk okkar eru og hvaða þarfir liggja að baki hegðun okkar. Ef vel tekst til skapast aðstæður fyrir einstaklinginn til að leiðrétta og bæta fyrir mistök sín, gera betur og snúa síðan aftur til hópsins með aukið sjálfstraust. • Uppbygging leggur áherslu á samskipti fremur en reglur, ábyrgð fremur en blinda hlýðni og virðingu fremur en ytri umbun. • Uppbygging eflir hæfileikann til sjálfstjórnar og hvernig brugðist er rétt við aðstæðum. Nemendum er kennt að taka ábyrgð á eigin orðum og gerðum. Markmiðið er að lifa við öryggi.

15. SMT-skólafærni • útfærsla á bandarísku aðferðinni Positive Behavior Support/PBS og er SMT hliðstæð aðferð og PMT – foreldrafærni (Parent management training).

16. Markmið SMT • Markmið SMT- skólafærni er að skapa gott andrúmsloft í skólum og tryggja öryggi og velferð nemenda og starfsfólks. Aðferðin leggur áherslu á leiðir til að koma í veg fyrir og draga úr hegðunarvanda með því að kenna og þjálfa félagsfærni, umbuna fyrir æskilega hegðun og samræma viðbrögð starfsfólks gagnvart nemendum sem sýna óæskilega hegðun. Nemendur sem hafa góða félagsfærni sýna síður óæskilega hegðun, eiga auðveldara með að eignast vini og leysa farsællega úr vandamálum og ágreiningsefnum. Þessi nálgun byggir á margra ára rannsóknum sérfræðinga, í Oregon í Bandaríkjunum, og er framkvæmd í samráði við þá.

17. Hvað er agi? • Stjórnun sem miðar að því að ná fram tiltekinni hegðun. • Viðbrögð við hegðun sem ekki er viðurkennd. • Það að styrkja tilteknar umgengnis /-bekkjarreglur sem hafa að markmiði að útrýma truflun og skapa góðar aðstæður til náms. • Að hjálpa nemendum að sjá tilgang þess að hegða sér á tiltekinn hátt. Sjálfsagi er það vald sem einstaklingurinnhefur yfir sjálfum sér, ábyrgðartilfinning hans, meðvitund um rétt og rangt,staðfesta hans til að framfylgja því sem hann telur rétt og hafna því sem hann telur rangt

18. Einkenni „agaðra“ skóla • Almenn skuldbinding starfsmanna við að stuðla góðri hegðun nemenda og líta á hana sem grundvallarforsendu náms • samræmd áhersla á að nám sé mikilvægt og aðstæður sem hindra það séu ekki liðnar. • Miklar jákvæðar væntingar um hegðun sem er stöðugt miðlað til nemenda. • Reglur um hegðun og viðbrögð við brotum á þeim sem • nemendur hafa tekið þátt í að móta, • eru skýrar og afdráttarlausar, • eru öllum ljósar og byggðar á sameiginlegum skilningi nemenda og starfsmanna (Cotton).

19. Einkenni „agaðra“ skóla (frh.) • Hlýlegt andrúmsloft sem einkennist af umhyggju fyrir nemendum sem einstaklingum. • Sýnilegur og „aðgengilegur“ skólastjóri. • MBWA • Ábyrgð kennara á agamálum í bekknum, • en skýr viðmið um hvenær / hvers konar málum er vísað áfram og skýrar boðleiðir um hvernig það er gert. • Sterk tengsl við umhverfi – þ.m.t. foreldra.

20. Refsing er ekki í fyrsta sæti Rannsóknir á „öguðum“ skólum hafa sýnt að eftirfarandi þættir draga frekar úr hegðunarvandamálum en refsingar: • nemendanvænt umhverfi, • samvinna nemenda og kennara við að leysa verkefni, • sjálfsmat nemenda og • eignarhald nemenda á náminu (Short, 1988, hér tekið eftir Cotton).

21. Grein Cotton • http://www.nwrel.org/scpd/sirs/5/cu9.html • Duke (1989) ...what is known about the organization of orderly schools is that they are characterized by commitment to appropriate student behavior and clear behavior expectations for students. Rules, sanctions, and procedures are discussed, debated, and frequently formalized into school discipline and classroom management plans. To balance this emphasis on formal procedure, the climate in these organizations conveys concern for students as individuals. This concern manifests itself in a variety of ways, including efforts to involve students in school decision-making, school goals that recognize multiple forms of student achievement, and de-emphasis on homogeneous grouping (p. 47).

22. Grein Cotton • Short (1988): Research on well-disciplined schools indicates that a student-centered environment, incorporating teacher-student problem solving activities, as well as activities to promote student self-esteem and belongingness is more effective in reducing behavior problems than punishment (p. 3). • Wayson and Lasley (1984). In well disciplined schools: ... rather than rely on power and enforce punitive models of behavior control, [staff] share decision making power widely and so maintain a school climate in which everyone wants to achieve self-discipline (p. 421).

23. Kennarinn er haldreipi skólastarfsins. Hann er ekki fyrst og fremst fræðari og heyrari, heldur verkstjóri, ráðgjafi og leiðsögumaður […] tengsl nemenda og kennara eru líftaug uppeldisstarfsins -af þeim tekur daglegt skólastarf svip og einkenni. (Jónas Pálsson 1978; Borgaraskóli Alþýðuskóli) Kennarinn og bekkjarstjórnun

24. Viðmið um framsögn og framsetningu Eggen og Kauchak (2001) • Stendur eðlilega • Nær og heldur eðlilegu augnsambandi • Notar bendingar / hreyfingar til áherslu (gesture) markvisst • Notar skýrt málfar • Heldur eðlilegum raddstyrk • Talar á eðlilegum hraða • Skipuleggur umræðuefnin vel • Heldur athygli áheyrenda Sjá einnig: Fas, framkoma og verklag kennara í Litrófi kennsluaðferðanna

25. Kennarar • Stjórnunaraðferðir árangursríks kennara líkjast mjög uppeldisháttum leiðandi foreldra. Þeir hafa miklar væntingar til nemenda sinna en eru samtímis hlýir og styðjandi, eru sjálfum sér samkvæmir og sína virðingu(Doyle 1086; Eggen o.fl. 2001; Kristín Aðalsteinsdóttir 2002).

26. Einkenni góðra kennara • Þeir eru rólegir og tala lágt • Þeir eru eftirtektarsamir • Þeir eru hlýir í viðmóti • Þeir sýna tilfinningar sínar • Þeir beita virkri hlustun á nemendur sína • Þeir taka tillit til mismunandi námsþarfa • Þeir skapa áreynslulausan aga með samræðum • Þeir virkja nemendur í náminu (Kristín Aðalsteinsdóttir 2002)

27. Rannsókn K.A. Í bekkjum þessara kennara var góður agi; aginn virtist búa innra með nemendum en í flestum viðtölunum við þessa kennara kom fram að agastjórnun fer fram með samræðum við nemendur

28. Að bregðast við og fyrirbyggja Aðfyrirbyggjavanda Aðbregðastviðvanda

29. Skilgreining Jacobs Kounins (1970) • Rannsókn Kounins náði frá leikskóla til háskóla – byggði á athugunum í miklum fjölda kennslustofa /-stunda. • Skilgreinin Kounin’s á góðum bekkjarstjórnendum: • Gott almennt skipulag. • Óæskileg hegðun nemenda (student misbehaviour) í lágmarki. • Góð nýting tíma (high levels of time on task). Það sem skilur að góða og slaka bekkjarstjórnendur er ekki endilega það hvernig brugðist er við vandamálum sem tengjast framangreindum þáttum heldur fyrst og fremst það hvernig tekst að fyrirbyggja vandamál.

30. Að fyrirbyggja vandamál (frh) • „Withitness“: • Að gera nemendum stöðugt ljóst með látbragði sínu að hann fylgist með og hafi gát á því sem fram fer í kennslustofunni. • Overlapping: • Að sinna mismunandi atvikum samtímis. • Smoothness and momentum: • Hreyfanleiki og röskleg en áreynslulaus framvinda. • Group alerting: • Reyna stöðugt að virkja alla og draga þá óvirku með í viðfangsefni hópa. • Stimulating seatwork: • Viðfangsefni sem eru fjölbreytt og ögrandi (Cotton 1990 og Brophy og Good 2003).

31. Nýrri rannsóknir styðja það sama • Miklar væntingar til nemenda – sem nemendum eru gerðar ljósar. • Skýrar vinnu- og umgengnisreglur sem nemendum eru kenndar. • Skýr ákvæði um afleiðingar óæskilegrar hegðunar. • Framfylgja bekkjarreglum samstundis (promptly), af samkvæmni (consistently) og sanngirni (equitably). • Gera nemendur samábyrga fyrir bekkjarstjórnun (empowerment og forysta nemenda).

32. Nýrri rannsóknir (frh.) • Röskleg framvinda kennstunda, viðfangsefni sem virkja nemendur og áreynslulaus skipting milli viðfangsefna. • Skýr fyrirmæli • Virkja nemendur í áhugaverðum viðfangsefnum sem vinna með hugsun, merkingu, tilfinningar og sköpun. Verkefni við hæfi. • Stöðug vöktun (monitoring) þess sem fram fer og endurgjöf til nemenda – líka jákvæð! • Rannsóknir benda til að samvinnunám sé öflug leið til koma á skilvirkri bekkjarstjórnun og samskiptum. • Góð bekkjarstjórnun og fyrirbyggjandi starfshættir kennarans þurfa að vera til staðar frá fyrsta degi. • Húmor er mikilvægur! (Cotton 1990 og Brophy og Good 2003)

33. Frá kennaranema í vettvangsnámi: • „Við höfum einnig setið í tímum hjá kennara 4. bekkjar og þar hef ég einna helst tekið eftir því hve mikilvægt er að kynna vel fyrir nemendum hvað eigi að gera í hverjum tíma og hve skipulag kennara er mikilvægt. Þessi kennari hefur kynnt efnið illa og mætt að því er virðist frekar illa skipulögð og það bitnar á kennslunni og nemendur eru órólegir vegna þess að þeir vita ekki hvað ætlast er til af þeim“.

34. Skipulagi kennarans má skipta í flokka: • Bæði þarf að undirbúa skólastarfið í heild sinni og svo einstakar kennslustundir.

35. Undirbúningur skólastarfsins: • Kynna sér skólaumhverfið (stefnu, sýn , reglur, o.s.frv.) • Skoða og ákveða námsefni og önnur kennslugögn (viðbótarefni... landakort, spil, ýmis tæki og tól) • Gera námsefnið klárt í hendur nemenda • gilda t.d. sérstakar reglur um bókaúthlutun í skólanum? • Ákveða og skilgreina umgengnisreglur um hina ýmsu hluti (hvenær má ydda..fara á klósett .o.s.frv). • Útbúa allskonar nemendalista (yfir hópaskiptingu o.fl) • Hvað með afmæli og afmælisboð (yngri nemendur)? • hefur skólinn sérstakar reglur um það? • Skipulagning kennslustofunnar og niðurröðun í sæti • Búa til áætlanir (annaráætlun, vikuáætlun, dagsáætlun)

36. Undirbúningur – framh. • Hvernig verður heimavinnu háttað? • Viðfangsefni –„Neyðarpakki“  (back-up) • Efni fyrir forfallakennara • Bekkjarreglur • Hvernig á að taka á agabrotum sem upp koma?

37. Skipulag kennslustunda – þetta segja fræðingarnir: • Ralph W. Tyler (1949) Basic Principles og Curriculum and Instruction • skilgreining markmiða • hvaða viðfangsefni nemenda leiða til markmiðsins • hvernig má haga þessum viðfangsefnum svo að þau verði sem skilvirkust • hvernig verður úr því skorið að markmiðinu hafi verið náð (námsmat)

38. Skipulagning kennslustundar • Skipuleggja þarf framvindu hverrar kennslustundar fyrir sig. • Hvert er markmið kennslustundarinnar? • Efni og inntak • Hvaða kennsluhætti á að nota? Eiga að vera fyrirlestrar, hópvinna, umræður o.s.frv.? • Þrjár gerðir hópa • Samvinnunámshópar • Getuskiptir hópar • Jafningjahópar (jafningjahjálp) (Peer tutoring) • Mat á framvindu og árangri

39. Upphaf kennslustundar • Ná athygli nemenda • gott að nota merkjamál • ekki byrja fyrr en allir hafa þagnað og eru að fylgjast með • rifja upp lærdóm síðustu kennslustundar • Vekja áhuga: kveikjur (starter, opener) Sjá Litróf kennsluaðferðanna e. Ingvar Sigurgeirsson , Æskan 1999 • Gefa skýr og hnitmiðuð fyrirmæli um vinnuna, útskýra hvert þrep í réttri röð, og vera viss um að nemendur hafi skilið fyrirmælin

40. Miðbik kennslustundar – rennslið • Skipuleggja stofuna þannig að auðvelt sé að ferðast um • Hafa fjölbreytt viðfangsefni og fjölbreytta framsetningu á kennslunni • Hafa fyrirmæli(verkáætlun) kennslustundar sýnileg í stofunni • Allt efni sem nota á í kennslustundinni sé tilbúið • gefa skýr og sundurliðuð fyrirmæli og tryggja að vinna hefjist ekki fyrr en fyrirmæli eru ljós

41. Miðbik kennslustundar – framhald • Skipta viðfangsefnum upp í minni einingar • Vera hreyfanleg/ur um stofuna og fylgjast með hvort nemendur ráða við viðfangsefnið eða hvort það er of létt • Passa að stoppa ekki flæðið með því að vaða úr einu í annað (Jerkiness) • Dvelja ekki of lengi við útskýringar eða festast í smáatriðum (overdwelling) • Gott að taka kennsluna sína upp á myndband

42. Lok kennslustundar • Passa að enda kennslustundina áður en bjallan hringir • Enda formlega og ætla til þess tíma • samantekt á helstu atriðum, • ábendingar um hvað tekur við í framhaldinu • ábendingar um heimaverkefni

43. Verkefnavinna í tímum • Til að þjálfa það sem kennt hefur verið, ekki til að læra eitthvað nýtt • Skýr fyrirmæli – gott að taka dæmi til útskýringar á töflu • Má ræða saman og hjálpast að? • Ganga á milli nemenda og fylgjast með vinnu þeirra • Hvernig biðja nemendur um aðstoð? • Hvaða reglur gilda um „stofuráp“? • Hvað eiga nemendur að gera er þeir hafa lokið vinnu sinni? • Skipuleggja sætaskipan þannig að það auðveldi kennaranum yfirsýn

44. Virkni og sjálfstæði nemenda • Virkt nám vísar til allra viðfangefna þar sem nemendum er gefið töluvert vald yfir skipulagningu og framkvæmd vinnu sinnar og stjórna og stýra að verulegu leyti eigin námsferli. Oftast felast viðfangsefni nemenda í lausnarleit og rannsóknartengdum verkefnum, sem annað hvort eru byggð á einstaklingsverkefnum eða sem samvinna hópa eða para (Chris Kyriacou)

45. Námskrá við hæfi nemenda • Námsaðlögun felur í sér að laga kennslu og viðfangsefni að ólíkum eiginleikum og þörfum nemenda með það fyrir augum að þarfir allra séu uppfylltar og allir nemendur geti náð árangri. • Aðlögun getur m.a. tekið til markmiða, framsetningar kennara, námsgagna, vinnubragða, vinnuskila nemenda, námsmats. • Mismunandi þarfir m.a. námsgeta, mismunandi færni (t.d. við lestur), áhugi, námshættir og greindir. • Draga úr kröfum vs. skapa ólíkum nemendum möguleika.

46. Fjölbreytt og hvetjandi námsumhverfi • Nær til allra þátta sem varða skipulag, umgengni, innra skipulag og útlit í kennslustofu. • Uppröðun verður að taka mið af þeim starfsháttum sem eiga að ríkja. • Einstaklingsnámi og samvinnu hentar ólík uppröðun • What to look for in classrooms: http://www.alfiekohn.org/teaching/wtlfiacchart.htm

47. Bekkjarstjórnun og samskipti við nemendur They may forget what you said, but they will never forget how you made them feel (Carl W. Buechner)

48. Jákvæður bekkjarandi – forsenda náms • Hegðun batnar og ástundun vex þegar kennarar sýna nemendum gott fordæmi með eigin hegðun; eru sjálfum sér samkvæmir, sýna nemendum sanngirni, virðingu og umhyggju og leitast við að byggja upp styðjandi samskipti þar sem báðir aðilar hafa réttindi jafnt sem skyldur. • Hrós og umbun.

49. Aðdragandi – hegðun - afleiðingar • Öll hegðun – æskileg sem óæskileg - á sér aðdraganda og hún hefur afleiðingar. • Hver er aðdragandinn – hvað hvetur til hegðunarinnar? • Hverjar eru afleiðingarnar? • Hefur æskileg hegðun alltaf góðar afleiðingar? • Hefur óæskileg – eða jafnvel ótæk – hegðun stundum æskilegar afleiðingar?

50. Aðdragandi – hegðun – afleiðingar (frh.) • Til eru rannsóknir sem benda til að við séum mjög fljót að bregðast við óæskilegri hegðun – en við bregðumst sjaldnar á jákvæðan hátt við góðri hegðun. • Hvað styrkir okkur í að leggja okkur fram ef það hefur engar jákvæðar afleiðingar fyrir okkur?