System wyborczy a wyniki wyborów w Polsce

1. System wyborczy a wyniki wyborów w Polsce Maciej Jacyno-Onuszkiewicz, Urszula Kukołowicz, Martyna Mileszyk, Rafał Miśta, Elżbieta Spalitabaka

2. Plan prezentacji • System wyborczy - ujęcie teoretyczne • Pułapki proporcjonalności wyborów • Metoda proporcjonalna a Wybory Samorządowe 2006 • blokowanie • progi wyborcze • wielkość okręgów • Podsumowanie

3. System wyborczy - ujęcie teoretyczne

4. System wyborczy • System wyborczy – to procedura ustalania wyników wyborów poprzez przeliczanie liczby oddanych głosów na poszczególne partie (lub kandydatów) w uzyskane przez nie mandaty. • Wyróżnia się dwa podstawowe systemy wyborcze: • większościowy • proporcjonalny

5. System proporcjonalny • Stosowany w okręgach wielomandatowych • Podział mandatów między partie jest dokonywany odpowiednio (proporcjonalnie) do liczby głosów zebranych przez każdą z nich • Podział mandatów ustalany jest według różnorodnych metod matematycznych (np. d’Hondta, Sainte-Lague)

6. System większościowy • System większościowy – mandaty otrzymuje ten, kto uzyskał większość głosów w danym okręgu • W systemie tym okręgi wyborcze są najczęściej jednomandatowe • System większościowy występuje w dwóch postaciach: • system wyborczy większości bezwzględnej - warunkiem wyboru jest otrzymanie przez kandydata ponad połowy głosów w okręgu wyborczym. • system wyborczy większości względnej - mandat otrzymuje ten kandydat, który uzyskał większą liczbę głosów niż inni.

7. Metody liczenia głosów • Metoda d'Hondta • Metoda polega na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi przez kolejne liczby naturalne, a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów, wybieranych jest tyle, ile jest mandatów do obsadzenia • W Polsce stosowano ją m.in. w wyborach parlamentarnych (z wyłączeniem wyborów w 1991 r. oraz wyborów w 2001 r.) oraz przy podziale mandatów do Sejmu oraz w wyborach samorządowych (do rad gmin liczących powyżej 20 tys. mieszkańców, rad powiatów oraz sejmików województw)

8. Metoda Sainte-Lague • Metoda polega na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów z liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się, dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi wyborczemu przez kolejne liczby nieparzyste: 1, 3, 5, 7, itd., a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów wybieranych jest tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia • Zastosowano ją w wersji zmodyfikowanej w Polsce podczas wyborów parlamentarnych w 2001 roku oraz w wyborach do rad gmin (w gminach liczących powyżej 20 tys. mieszkańców) w 1990 i 1994 r.

9. Pułapki proporcjonalności wyborów

10. Metoda proporcjonalna a Wybory Samorządowe 2006

11. Blokowanie list

12. System wyborczy w wyborach do sejmików wojewódzkich w 2006 roku • proporcjonalność • blokowanie list Podobna instytucja w ordynacji do Sejmu zastosowanej w 1991 roku.

13. Blokowanie – na czym polega? Przydział dla partii/komitetów: • Progi: 5% dla partii, 15% dla bloków • Rozdział mandatów metodą d’Hondta • W obrębie bloków rozdział metodą Sainte-Lague dla partii z ponad 5% głosów • Porządek preferencji: głos najpierw na blok/koalicje, potem na partie, na końcu na kandydata

14. Kto na tym zyskał?

15. Rozdział głosów

16. Rozdział głosów

17. Problemy • Wyrażanie preferencji • Racjonalność • Monotoniczność • Proporcjonalność

18. Progi wyborcze • jeden z głównych elementów systemu wyborczego • minimalny procent poparcia wyborców uprawniający komitet wyborczy do uczestniczenia w rozdziale mandatów • stosowane w celu uniknięcia dużego rozdrobnienia sceny politycznej w kraju, gdzie ordynacja wyborcza wprowadza proporcjonalny system wyborczy • w Polsce na poziomie 5% dla samodzielnych list wyborczych

19. Znaczenie progów wyborczych w wyborach • Tabela porównująca zestawienie wyników wyborów dla obowiązującej w 2006 r. ordynacji wyborczej oraz dla dwóch wariantów ordynacji związanych z progiem 5% (I wariant: wyniki partii podprogowych nie są w ogóle uwzględniane; II wariant: bez progu 5%) Omówienie skutków dla poszczególnych partii

20. Wnioski • duże znaczenie progów wyborczych • przy zastosowaniu klauzul zaporowych wybory stają się bardziej partyjne; mniejsze szanse lokalnych list • progi wyborcze obniżają proporcjonalność rozdziału mandatów

21. Funkcje wyborów, które mają wpływ na wielkość okręgów wyborczych • Odzwierciedlenia poglądów wyborczych • Wyłonienia stabilnej większości • Legitymizująca Stabilna większość a odzwierciedlenie preferencji wyborczych  Zmiana ordynacji wyborczej w celu wyłonienia bardziej stabilnej większości łączy się z pogorszeniem odzwierciedlenia preferencji wyborczych. • Większe okręgi wyborcze oznaczają większą ilość mandatów do podziału w danym okręgu. • „Próg nadziei”

22. Przykład: wybory do sejmików województw w 2006r. (J. Raciborski) • Tabela porównująca podział mandatów w sytuacji zastosowanych wielkości okręgów w wyborach 2006r i w sytuacji mniejszej ilości większych okręgów. • Omówienie skutków dla poszczególnych partii

23. Wnioski podsumowujące kwestię wpływu wielkości okręgów wyborczych • Kto korzysta na powiększeniu/zmniejszeniu okręgów wyborczych (też zależy od metody przeliczania głosów na mandaty)?

24. Zniesienie progów wyborczych i zwiększenie okręgów wyborczych – skutki na przykładzie wyborów do sejmików województw 2006r (J. Raciborski) • Tabela z danymi podsumowującymi te dwie zmiany • Wnioski

25. Podsumowanie(podsumowanie całej tematyki omawianej w prezentacji)