TÜRKİYE DE NÜFUSUN VE YERLEŞMENİN DAGILIŞINI ETKİYELEN FAKTÖRLER

1. TÜRKİYE DE NÜFUSUN VE YERLEŞMENİN DAGILIŞINI ETKİYELEN FAKTÖRLER

3. Türkiye de nüfus dağılışını gösteren bir harita incelendiğinde, nüfus dağılışının oldukça düzensiz olduğu görülür. Nüfus yoğunluğunun farklı olmasının sebebi Doğal faktörler (Fiziki faktörler) ve Beşeri faktörlerdir.

4. A-Doğal faktörler:1-)yeryüzü şekilleri:

5. Yükseltinin ve eğimin fazla olduğu dik bölgelerde tarım yapılabilecek arazi az ve dağınıktır.Ekonomik faaliyetlerin sınırlı olduğu bu yerlerde nüfus ve yerleşme seyrektir.

6. Bakı: Ülkemizde özellikle kırsal yerleşmelerde güney yamaçlar Güneş ışınlarını daha dik aldıkları için nüfus ve yerleşme açısından daha elverişlidirler.Fakat Karadeniz bölgesinde denizel etkiden dolayı istisnai bir durum söz konusu olup kuzeye bakan yamaçlar daha fazla nufüslanmıştır.

7. Gümüşhane

8. Ülkemizde nüfusun %85’in den fazlası kıyı ovaları iç ovaları ile alçak plato alanlarında toplanmıştır.Topoğrafya’nın ekonomik faaliyetlerin çeşitlenmesine müsaade ettiği bu sahalar nüfus ve yerleşmenin yoğun olarak toplandığı yerlerdir.

9. Sakarya(Adapazarı)

10. Karadeniz ve Akdeniz bölgesin de dağların denize paralel uzanmasından dolayı denizin etkisi iç kesimlere sokulamamıştır ve iç kesimle ulaşım zordur.Bundan dolayı nüfus ve yerleşmenin yoğunluğu kıyı kesiminde fazladır iç kesimlerde nüfus ve yerleşmeler seyrektir.

11. Artvin

12. Trabzon

13. Ege kıyılarında ise dağların denize dik uzanması kıyı ile iç kesimler arasında ulaşımı kolaylaştırmış ve denizel etkinin iç kesimlere sokulmasına olanak sağlamıştır.Bu nedenle Ege kıyılarında nüfus kıyıdan 150-200 km içerilere kadar sokulan çöküntü ovalarında yoğunlaşmıştır.

14. Manisa

15. 2-)İklim

16. Ülkemizde iklim elemanlarından özellikle sıcaklık ve yağış koşullarının uygun olduğu kıyı bölgeler ürün çeşitliliğinin fazla olması tarım alanlarının verimli olması sanayi bitkilerinin ekimine uygun olmasından dolayı yoğun nüfuslanmıştır.

17. Adana

18. Sıcaklık ve yağış şartlarının uygun olmadığı özellikle yazların kurak geçtiği ya da kışların uzun ve soğuk geçtiği yöreler ülkemiz de nüfus ve yerleşmenin seyrek olduğu yerlerdir.NOT:G.D.A da GAP sahasında sulamadan dolayı tarımda kuraklığın etkisi ortadan kalkmıştır.

19. Ardahan

20. 3-) Jeolojik yapı ve toprak çeşitleri

21. Ülkemizde akarsuların taşıdığı malzemenin birikmesiyle oluşan alüvyal toprakların bulunduğu sahalar verimli topraklar olduğu için nüfus ve yerleşme açısından elverişlidir. Örneğin; Gediz ve Çukurova deltaları.Toprak örtüsünün bulunmadığı yada toprağın verimsiz olduğu sahalarda (çok kireçli çok tuzlu) nüfus seyrektir. Örneğin; Taşeli platosu ve Menteşe yöresi ile Tuz Gölü Havzası

22. TUZ GÖLÜ

23. 4-)Su kaynakları • İçme ve kullanma suyu kaynaklarının bulunduğu alanlar nüfus ve yerleşme açısından uygundur.Ayrıca kara ve deniz dağılışı,jeolojik yapı ve bitki örtüsü de ülkemizde nüfus ve yerleşmenin dağılışını etkileyen doğal faktörlerdir.

24. B-)Beşeri faktörler1-)İÇ ve Dış göçler: ülkemizde sanayinin gelişmediği ve iş olanaklarının az olduğu bölgeler göç verirken ülkemizde sanayinin geliştiği ve iş olanaklarının fazla olduğu bölgeler göç alır.Siz de ülkemizden göç alan ve göç veren illere örnekler veriniz?

25. İSTANBUL

26. 2-) Ulaşım: İstanbul,İzmir,Antep,Ankara gibi illerde ticari faaliyetlerin gelişmesinde ulaşımın büyük rolü vardır.

27. 3-)EkonomiBir şehrin hakim ekonomik faaliyetine göre gelişmesini sağlayan orada bu faaliyet grubuna göre iş olanakları yaratan ve nüfusu buraya çeken faktörler ekonomik faktörlerdir.Bunlar;Turizm,sanayi, ticaret,tarım,hayvancılık,madencilik ormancılık,balıkçılıktır.

28. TÜRKİYE DE YERLEŞMELER

29. Türkiye dünyanın en eski yerleşim alanlarından biridir.Anadolu’nun coğrafi konumu, iklimi, su kaynakları, verimli tarım alanları, jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri tarih öncesi devirlerden günümüze çeşitli kültür ve medeniyetlerin kurulmasını sağlamıştır. Yerleşmeler görünümü, fonksiyonları, genişlikleri ve nüfus gibi özellikleri ile birbirinden ayrılırlar.

30. Kır yerleşmeleri:Genellikle ekim dikim ve hayvancılık faaliyetlerinin ön planda olduğu yerleşmelerdir. En büyük kır yerleşmesi köydür.Kır yerleşmeleri devamlı yerleşmeler ve geçici yerleşmeler olarak ikiye ayrılır.

31. Devamlı yerleşmeler:1-)Köy: Camii,okul,otlak,yayla,orman gibi ortak malları bulunan toplu yada dağınık olarak insanların oluşturdukları yerleşmelerdir.Köyü muhtar yönetir.İnsanlar çoğunlukla geçimlerini tarımsal faaliyetleriyle sürdürürler.

32. Dağınık köy Toplu köy • toplu yerleşme

33. Köy altı yerleşmelerinden devamlı olanlar; Mezraa:Genellikle D.Anadolu ve GDA bölgesinde yer alan hayvancılığın yanı sıra kendi ihtiyaçları kadar tarımın yapıldığı bir yada birkaç evden oluşan yerleşmelerdir.

34. Mezraa

35. Mahalle:Köy olabilme potansiyeline en yakın köy altı yerleşmesidir.Ev sayısı 5-35 arasında değişebilir.Batı Karadeniz Ege ve Marmara bölgelerinde bu yerleşmelere rastlanır.

37. Divan:Genellikle Kuzeybatı Anadolu’da Sinop, Bolu, Sakarya ve Kocaeli de rastlanan birbirinden uzakta kurulmuş olan ve birlikte bir köyü oluşturan mahallelerin her birine Divan denir.Her divan birkaç evden oluşur.Ekonomisi tarıma dayalıdır.

39. Çiftlik:Bir veya birkaç ev ile tarım arazisinden oluşan yerleşmedir.Başta Trakya olmak üzere Batı Anadolu Akdeniz ve İç Anadolu’da rastlanır. Çiftliklerin bazılarında hayvancılık bazılarında tarım yapılır. Her iki ekonomik faaliyetin de birlikte yürütüldüğü çiftliklerde vardır.

41. Geçici yerleşmeler:Bunlar yılın belli döneminde kullanılan belli döneminde boş bırakılan yerleşmelerdir. • Yayla:Köye bağlı geçici yerleşmeler içerisinde en yaygın olanıdır.Daha çok otların bol ve gür olduğu sahalarda, yaz aylarında köylüler tarafından hayvancılık faaliyetleri için kullanılır.En fazla Karadeniz Akdeniz ve D.Anadolu bölgesinde görülür.

43. Ağıl:Köyün yakınında koyun, keçi gibi küçük baş hayvan sürülerinin gecelemesi için hazırlanmış, etrafı çit ve taş duvarlarla çevrili yere ağıl denir.Yanında birde çoban kulübesi bulunur.

45. Kom:D.Anadolu’da Erzurum, Erzincan ve Tunceli de sıkça görülen bir yerleşmedir. Büyük çayırların olduğu sahalarda hayvan beslemek amacıyla kurulmuş taştan yapılmış ağılların bulunduğu yerleşmelerdir.

47. Dam:Küçük çaplı tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yapıldığı geçici yerleşmelerdir.Ege bölgesi ve Göller yöresinde rastlanır.

49. Oba:Esas geçim faaliyetinin hayvancılık olduğu birkaç çadırdan, bazen de birkaç evden oluşan geçici yerleşmelerdir.