ZTO , Toprak Bilgisi

1. ZTO, Toprak Bilgisi

2. TOPRAKLARIN SINIFLANDIRILMASI Toprak Bilgisi Dersi2010 – 2011Tarımsal Yapılar ve Sulama Prof. Dr. GünayErpulerpul@agri.ankara.edu.tr

4. Toprak Serisi Toprak Sınıflandırması İnce, karışık, aktif, termikprofilde ani değişen Durixeralfs

5. Horizon ve katmanlar alt ayırımları g:kuvvetli gleyleşme: indirgenmiş demirin varlığını ve toprak oluşumu sırasında demirin (Fe) ortamdan uzaklaştırıldığını gösterir t:silikat killerinin birikimi (argillic): horizonda oluşmuş ya da illuviyasyonla (birikme) horizona hareket ettirilmiş silikat killerinin birikimini göstermek için kullanılır k:karbonatların birikimi: kalsiyum karbonattan veya alkalin karbonatların birikimini göstermek için kullanılır p:sürüm ve diğer karışımlar: yüzey katmanının mekaniksel olarak (sürüm, ekim-dikim) bozulduğunu göstermek için kullanılır w:renk ve yapı gelişimi (cambic): pek az veya hiç illuviyal materyal birikimi görülmemesine karşın renk veya toprak yapı gelişimini veya her ikisinin birlikte gelişimini göstermek için kullanılır q:ikincilsilika birikimi

6. Horizon ve katmanlar alt ayırımları h:organik maddenin iluviyal birikimi (yerinde değil taşınarak birikimi): amorf ve ayrışabilir organik maddenin taşınarak birikimini göstermek için kullanılır s:seskioksit ve organik maddenin iluviyal birikimidir: amorf ve dağılabilir organik madde – seskioksit bileşiklerinin taşınarak birikimini göstermek için kullanılır m: çimentolaşma veya sertleşme b: örtülü genetik horizon a: iyi ayrışmış organik madde e: orta-derecede ayrışmış organik madde i: az ayrışmış organik madde

7. Horizon ve katmanlar alt ayırımları ss: (slikensides): kayma yüzeyleri o:seski-oksitlerin yerinde birikim: seski-oksitlerin oluştuğu yerde birikimini göstermek için kullanılır (Fe2O3, Al2O3) a’: iyi ayrışmış organik madde katmanının profilde tekrarlandığını gösterir; ama aynı zamanda, bu iki katman arasına başka bir katmanın girdiğinin de işaretidir. x:fragipan karekteri: genetik olarak gelişmiş sıkı, gevrek, kırılgan veya yüksek yoğunluğu göstermek için kullanılır. v:Plinthite: humusça fakir, demirce zengin kırmızı materyalin varlığını göstermek için kullanılır. f:donmuş toprak: bir horizon veya katmanın devamlı buz içerdiğini göstermek için kullanılmaktadır. y: jips birikimi z: jips’den daha fazla eriyebilen tuzların birikimi

8. Vertisol %30’dan fazla killi; yüksek su ve besin elementi tutma özelliği; dönemsel olarak açılıp, kapanan derin çatlaklar; yatayla 10 ve 60 derece açı yapan kama şekilli agregatlar içeren; smektit kilince zengin; kötü zemin özellikli topraklar. Smektit Toprak Cangir, C, Boyraz D, Haktanır K. Toprak Kaynakları ve Kullanımı. Yılın bazı zamanlarında killi topraklar büzülür ve derin çatlaklar oluşur, ayırıcı pedon morfolojisi ve yüzey topoğrafyasına sahiptirler. Bayramin İ. 2007. Toprak Genesisi ve Sınıflandırılması. Ders Notları

9. fine, smectitic, frigid Xeric Epiaquert Aqu: water - Aquic conditions Aqu: su - Aquic koşullar Epi: above - Implying a perched water table Epi: üst – belirli bir yüksekliğe kadar çıkıp-inen su tablasını belirtir Xeric: Borderline Xeric moisture regime Xeric: kuru - Xeric nem rejimi sınırında fine (ince): tane büyüklük (bünye) sınıfı smectitic (smektit kil minerali): mineraloji sınıfı frigid: sıcaklık rejimi

10. Vertisol Bazalt gibi ferro- magnezyen minerallerce zengin kayaçlar ve ağır tekstürlü çökeller üzerinde her yerde görülür. Güneydoğu; Çukurova; Antalya, Burdur; Isparta (Akdağ); İzmir, Bornova, Menemen (Ege);Bafra (Kirazdağ); Muşova (Doğu Anadolu); Ergene Havzası (Trakya) bölgelerinde yaygındır. Cangir, C, Boyraz D, Haktanır K. Toprak Kaynakları ve Kullanımı.

11. Vertisol’lerde yüzey çatlakları

12. Kayma yüzeyleri

13. Kayma yüzeyleri

14. Yüzeyde gilgai (tümsek) micro topoğrafyası

15. fine, smectitic, thermic Udic Haplustert Ust: burnt - Ustic moisture regime Ust: yanık - Ustic nem rejimi Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Ud: humid - Intergrade to udic moisture regime Ud: nemli – Udic nem rejimine de benzer özellikleri var fine (ince): tane büyüklük (bünye) sınıfı smectitic (smektit kil minerali): mineraloji sınıfı thermic: sıcaklık rejimi

16. fine, smectitic, hyperthermic Typic Hapludert Ud: humid – Udicmoisture regime Ud: nemli – Udic nem rejimi fine (ince): tane büyüklük (bünye) sınıfı smectitic (smektit kil minerali): mineraloji sınıfı hyperthermic: sıcaklık rejimi Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Typic: To typify, tipik örneği olmak

17. Udic Haplustert Ust: burnt - Ustic moisture regime Ust: yanık - Ustic nem rejimi Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Udic: humid - Intergrade to udic moisture regime Udic: nemli – Udic nem rejimine de benzer özellikleri var

18. Vertisol üzerinde inşa edilen bir yapı duvarındaki çatlaklar Vertisols, genişleme-büzülme özelliklerinden dolayı birçok yapısal soruna neden olabilirler. Bu yüzden, inşaatlar ve yollarda özel mühendislik koruma dizaynları gerektiriler.

19. Çok koyu renkli bazlarca zengin topraklar İklim: yarı ılıman yarı kurak bölgeler Bitki örtüsü: çayır Ülkemizde kıyı şeridi ve geçit bölgelerindeki ağır kil bünyeli olmayan, devamlı çayır veya orman bitki örtüsü altında bulunan pleyistosen ve holosen yaşlı erozyondan korunmuş yüzeylerde Mollisol’ler yaygın olarak yer almaktadır (Dinç vd., 1987) Dinç U, Kapur S, Özbek H, Şenol, S. 1987. Toprak Genesisi ve Sınıflandırılması. Çukurova Üniversitesi Yayınları Ders Kitabı: 7. 1. 3. Mollisol

20. Typic Endoaquoll Aqu: water - Aquic conditions Aqu: su - Aquic koşullar Endo: within - Implying a ground water table Endo: içinde - taban suyu varlığını belirtir Typic: To typify, tipik örneği olmak

21. Argiaquic Argialboll Alb: white - presence of an albic horizon Alb: beyaz - albic horizon varlığı Argi,arg: white clay - presence of an argillic horizon Argi,arg: beyaz kil = argillic horizonun varlığı Argiaquic: Intergrade to great group Argiaquolls Argiaquic: Büyük grup Argiaquolls’e benzer

22. fine-silty, mixed, superactive, mesic Typic Argiudoll Ud: humid - Udic moisture regime Ud: nemli – Udic nem rejimi Argi,arg: white clay - presence of an argillic horizon Argi,arg: beyaz kil = argillic horizonun varlığı Typic: To typify, tipik örneği olmak fine-silty (ince siltli): tane büyüklük (bünye) sınıfı mixed (karışık): mineraloji sınıfı superactive (aşırı-etkin): katyon değişim kapasitesi (KDK) sınıfı mesic: sıcaklık rejimi

23. Rendoll Rend: Modified from Rendzina - High carbonate content Rend: Rendzina topraktan uyarlanmıştır – Yüksek karbonat içeriği

24. fine-loamy, mixed, superactive Pachic Argicryoll Cry: icy cold – cold Cry: buz gibi soğuk - soğuk Argi,arg: white clay - presence of an argillic horizon Argi,arg: beyaz kil = argillic horizonun varlığı Pachic: thick - A thick epipedon Pachic: kalın – kalın bir epipedon fine-loamy (ince tınlı): tane büyüklük (bünye) sınıfı mixed (karışık): mineraloji sınıfı superactive (aşırı-etkin): katyon değişim kapasitesi (KDK) sınıfı

25. loamy-skeletal, mixed, superactive, mesic Lithic Argixeroll Xeric: dry - Xeric moisture regime Xeric: kuru - Xeric nem rejimi Argi,arg: white clay, beyaz kil- presence of an argillic horizon = argillic horizonun varlığı Lithic: stone - Presence of a shallow lithic contact (top 50 cm) Lithic: taş – sığ bir lithic değinimin varlığı (üst 50 cm) loamy-skeletal (tınlı iskelet): tane büyüklük (bünye) sınıfı mixed (karışık): mineraloji sınıfı superactive (aşırı-etkin): katyon değişim kapasitesi (KDK) sınıfı mesic: sıcaklık rejimi

26. coarse-silty, mixed, superactive, frigid Calcic Haploxeroll Xeric: dry - Xeric moisture regime Xeric: kuru - Xeric nem rejimi Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Calcic: lime - Presence of a calcic horizon Calcic: kireç – Bir calcic horizonun varlığı coarse-silty (kaba siltli): tane büyüklük (bünye) sınıfı mixed (karışık): mineraloji sınıfı superactive (aşırı-etkin): katyon değişim kapasitesi (KDK) sınıfı frigid: sıcaklık rejimi

27. fine-silty, mixed, superactive, mesic Pachic Ultic Haploxeroll Xeric: dry - Xeric moisture regime Xeric: kuru - Xeric nem rejimi Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Ultic: Intergrade to order Ultisols Ultic: Ultisols’e benzer özellikler gösteren Mollisols Pachic: thick - A thick epipedon Pachic: kalın – kalın bir epipedon fine-silty (ince siltli): tane büyüklük (bünye) sınıfı mixed (karışık): mineraloji sınıfı superactive (aşırı-etkin): katyon değişim kapasitesi (KDK) sınıfı mesic: sıcaklık rejimi

28. fine-silty, mixed, superactive, mesic Oxyaquic Argixeroll Xeric: dry - Xeric moisture regime Xeric: kuru - Xeric nem rejimi Argi,arg: white clay - presence of an argillic horizon Argi,arg: beyaz kil = argillic horizonun varlığı Oxyaquic: oxygen and aquic - Aerated (no redox depletions) but wet Oxyaquic: oksijen ve yaş (su) – Havadar (redoks benekleri yoktur) ama ıslak fine-silty (ince siltli): tane büyüklük (bünye) sınıfı mixed (karışık): mineraloji sınıfı superactive (aşırı-etkin): katyon değişim kapasitesi (KDK) sınıfı mesic: sıcaklık rejimi

29. Typic Argiustoll Ust: burnt - Ustic moisture regime Ust: yanık - Ustic nem rejimi Argi,arg: white clay - presence of an argillic horizon Argi,arg: beyaz kil = argillic horizonun varlığı Typic: To typify, tipik örneği olmak

30. Mollisol • Doğal otlak ve çayır bitki örtüsü altında toprak oluşumu • Çayır, otlak arazilerde veya ıslak alanlarda oluşmuştur ve genelde yüksek Ca sağlarlar. OM, Ca’un durağan olmasını sağlar veya sudan dolayı OM oksidasyona uğramaz ve birikir. Bayramin İ. 2007. Toprak Genesisi ve Sınıflandırılması. Ders Notları

31. Özellikle yağışlı ve dağlık yerlerde humusun, karbonatlar ile karışabildiği ortamlarda yaygındır. Orta ve Batı Karadeniz; Yıldız Dağı (Trakya) eteklerinde; Marmara’da; Muğla- Adana arasında makilik alanlarda ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde yüksek alanlarda yer alır (Cangir vd.) Cangir, C, Boyraz D, Haktanır K. Toprak Kaynakları ve Kullanımı.

32. Spodosol Yüzeyaltı horizonlarda amorf OM, Al ve genellikle Fe birikimi olan topraklar. Genelde iğne yapraklı orman örtüsü altında, kaba bünyeli (kumlu) materyaller üzerinde oluşur. Fe ve Al bileşikleri E horizonunda kompleksler halindedir ve aşağıya doğru yer değiştirirler. Nemli iklim koşulları olmalıdır. Farklı arazi şekilleri veya drenaj koşullarında oluşabilirler (Bayramin, 2007). Spodosol Bayramin İ. 2007. Toprak Genesisi ve Sınıflandırılması. Ders Notları

33. Yıkanma ve Birikme Horizonları Spodosols – Yüzey altı horizonlarında metal – humus komplekslerini içeren asit topraklar Spodosol

34. sandy, mixed, frigid, ortstein Typic Durorthod Orth: true - The common ones Orth: gerçek – Yaygın olanlar Dur: hard - Presence of a duripan Dur: sert – bir duripan varlığı Typic: To typify, tipik örneği olmak sandy (kumlu): tane büyüklük (bünye) sınıfı mixed (karışık): mineraloji sınıfı frigid: sıcaklık rejimi ortstein: kırılma direnci sınıfı

35. sandy, siliceous, thermic Aeric Alaquod Aqu: water - Aquic conditions Aqu: su - Aquic koşullar Al: aluminum - High aluminum, low iron Al: aluminyum – Yüksek aluminyum, düşük demir Aeric: air – Aeration Aeric: hava – Havalanma sandy (kumlu): tane büyüklük (bünye) sınıfı siliceous (silisli): mineraloji sınıfı thermic: sıcaklık rejimi, (15°C - 22°C)

36. Typic Endoaquod Aqu: water - Aquic conditions Aqu: su - Aquic koşullar Endo: within - Implying a ground water table Endo: içinde - taban suyu varlığını belirtir Typic: To typify, tipik örneği olmak

37. medial over loamy, amorphic over mixed, active Andic Haplocryod Cry: icy cold – cold Cry: buz gibi soğuk - soğuk Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Andic: Intergrade to Andisols Andic: Andisols’e benzer özellikler medial over loamy (tın üzerinde kaya parçaçıkları): tane büyüklük (bünye) sınıfı amorphic over mixed: karışık bir mineraloji üzerinde amorf (belirgin bir şekli yok)mineraloji : mineraloji sınıfı active (etkin): katyon değişim kapasitesi (KDK) sınıfı

38. sandy, mixed Aquic Haplocryod Cry: icy cold – cold Cry: buz gibi soğuk - soğuk Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Aquic: water - Evidence redox depletions Aquic: su – Redox benekleri varlığı - kanıtı sandy (kumlu): tane büyüklük (bünye) sınıfı mixed (karışık): mineraloji sınıfı

39. Yıldız (Istranca), Trakya; Uludağ, Bursa; Karagöl-Şavşat, Artvin; Taşkesti-Mudurnu, Bolu dağlarında bulunur (Cangir, vd.). Cangir, C, Boyraz D, Haktanır K. Toprak Kaynakları ve Kullanımı.

40. Tropik Toprakları Oxisol- Tropik ve yarı-tropik bölgelerin aşırı derecede ayrışmış toprakları Genelde Fe, Al oksitleri ve kaolin, gibsit, kuvars veya diğer dayanıklı mineralleri içeren, yüksek derecede ayrışmış topraklar; toprak yüzeyinden 150 cm içinde oxic horizon içeren topraklar. Bayramin İ. 2007. Toprak Genesisi ve Sınıflandırılması. Ders Notları Fe ve Al-oksitçe Zengin Toprak Oxisol

41. Dünyada Tropik ve subtropik bölgelerde, en yüksek düzeyde ayrışmış; çoğu kez derin bitki besin elementlerini düşük düzeyde tutan; yüksek oranlarda gübreleme programı isteyen topraklar. Ülkemizde bu Ordo’ya giren topraklar yer almamaktadır. Cangir, C, Boyraz D, Haktanır K. Toprak Kaynakları ve Kullanımı.

42. very-fine, kaolinitic, isohyperthermic Rhodic Eutrustox Ust: burnt - Ustic moisture regime Ust: yanık - Ustic nem rejimi Eutr: fertile - High base saturation Eutr: verimli – Yüksek baz doygunluğu Rhodic: rose - Dark red color Rhodic: gül – Koyu kırmızı renk very fine (çok ince): tane büyüklük (bünye) sınıfı kaolinitic (kaolinli): mineraloji sınıfı isohyperthermic: sıcaklık rejimi, 22°C ve daha fazla.

43. Inceptic Hapludox Ud: humid - Udic moisture regime Ud: nemli – Udic nem rejimi Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Inceptic: Intergrade to order Inceptisols Inceptic: Inceptisols’e benzer özellikler

44. Humic Rhodic Eutrustox Ust: burnt - Ustic moisture regime Ust: yanık - Ustic nem rejimi Eutr: fertile - High base saturation Eutr: verimli – Yüksek baz doygunluğu Rhodic: rose - Dark red color Rhodic: gül – Koyu kırmızı renk Humic: earth - Presence of organic matter or a Humic epipedon Humic: yeryüzü – organik madde veya bir Humic epipedonun varlığı

45. Histosol Bataklık veya ıslak alanlar toprakları Genellikle 40 cm’den daha derin, kilsiz ise %20’den; kil %60’dan fazla ise %30’dan fazla humus içeren; çoğu kez doygun konumdaki organik horizonlara sahip topraklar Cangir, C, Boyraz D, Haktanır K. Toprak Kaynakları ve Kullanımı. Histosol

46. Histosol Organik toprak • Organik madde yüksek derecede ayrışmıştır ve bitki lifleri ve dokularına sahiptirler.

47. Büyüklüklerine göre: Gavurgölü (K.maraş); Doğubeyazıt (Ağrı); Sazlıkbaşı (Muş); Karasaz (Kayseri); Nasa (Kütahya); Adabağ (Konya); Yeniçağa (Bolu); Gölbaşı (Adıyaman); Amik (Hatay); Mizmilli (Gaziantep)’debulunur. Ayrıca Kaş, Elmalı, Korkuteli, Kemerağzı (Antalya); Sincanlı, Çay (Afyon); Buldan, Acıpayam (Denizli); Orhangazi (Bursa); Silivri (İstanbul) ve Söke (Aydın)’de de mevcuttur.

48. euic, frigid Typic Haplosaprist Sapr: rotten - Most decomposed stage Sapr: çürük – Ayrışmanın en son aşaması Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Typic: To typify, tipik örneği olmak euic: reaksiyon (pH) sınıfı frigid: sıcaklık rejimi,8°C’den daha düşük.

49. marly, euic, mesic Limnic Haplosaprist Sapr: rotten - Most decomposed stage Sapr: çürük – Ayrışmanın en son aşaması Hapl,hap: simple - Minimum horizon development Hapl,hap: basit - Minimum horizon gelişimi Limnic: lake - Presence of a limnic layer Limnic: göl - Presence of a bir limnic (göl malzemesi) katmanının varlığı marly (marnlı): tane büyüklük (bünye) sınıfı euic: reaksiyon (pH) sınıfı mesic: sıcaklık rejimi,8°C - 15°C. Lma: 76 cm’de yumuşak kireçli kil katmanı (marn)

50. Inceptisol Genç Topraklar Yüksek derecede ayrışma olayları görülmeyen; alt katmanlarında strüktürün iyi geliştiği; kil yıkanması olmayan; kurak toprak nem rejiminde yer almayan; yarı ılıman/ılıman ilkim koşullarının toprakları. Entisol’lerden sonra, Orta Anadolu’nun dışında, değişen oranlarda en çok alan kaplayan topraklardır. Cangir, C, Boyraz D, Haktanır K. Toprak Kaynakları ve Kullanımı. Inceptisol