ATEŞ ARTIKLARI

1. ATEŞ ARTIKLARI

2. GFAAS DEZAVANTAJLARI • Svaptaki toplam metal konsantrasyonları tayin edilir. Tayin edilen metallerin orijinini (nereden kaynaklandığını) belirlemek mümkün değildir • Yüksek oranda negatif sonuç verir(ateş edildiği halde edilmemiş olarak).

3. Canlı kişilerde olay anından sonra örnek alınması geciktikçe ellerdeki artıkların kaybolma ihtimali artar. Bunun nedeni sadece ellerin yıkanması değil bir yüzeye sürülmesi bile olabilir. • Canlı şahıslarda olay anından sonra aradan geçen süre 2-3 saaten fazla olduğunda analiz sonucu çoğunlukla negatiftir.

4. Yapılan bir araştırmada centerfire (merkezi ateşlemeli) tabancalarların kullanıldığı intihar vakalarının sadece %50 sinde svaptan alınan ateş artıkları pozitif sonuç vermiştir. • Yarı-otomatik tabancaların kullanıldığı vakalarda bu oran %32 ye ; 22 lik rimfire (yandan ateşlemeli) tabancalarda ise %23 düşmüştür. • BÜTÜN BU VERİLER ATEŞ ARTIKLARI İÇİN • NEGATİF TEST SONUÇLARININ ANLAMSIZ • OLDUĞUNU ORTAYA KOYMUŞTUR.

5. SEM-EDX • SEM-EDX ile ateş artığı analizlerinde önce yapışkan bantlarla ateş artıkları toplanır. Bunlar genellikle kendine özgü karakteristik şekilleri olan mikron boyutundaki belirgin partiküller olup SEM ile bazı karakteristik özellikleri bakımından örneğin (boyut) taranır. Sonra bu partiküllerin her birindeki elementler X-Işınları Analizi ile tayin edilir.

6. Kurşun-Antimon-Baryum veya Antimon-Baryum bileşimlerini içeren partiküller ateş artığı bakımından anlamlıdır. Bu elementlerin değişik kompozisyonlarını içeren partiküller ise yine uygun olabilir ama özgün değildir. Test sonuçlarına göre tabanca ile ateş etmiş şahısların %90 da artıklar tespit edilirken bu oran tüfek ve çifte kullananlarda %50 dir. Kurşunsuz Sintox mühimmatlarda ateş artığı partiküller küresel olup başlıca titanyum ve çinko içerir.

7. Partiküllerin ateş artığı olup olmadığı SEM-EDX ile kesin olarak belirlendiğinden bu teknik örnek aldıktan sonra geçen zamana ETAAS ve NAA kadar bağlı değildir. Eldeki atış artıkları SEM ile silahın kullanılmasından 12 saate kadar sonra bile belirlenebilmiştir.

8. SEM DEZAVANTAJLARI • Analizi yapan kişi ateş artığının varlığını kesinlikle söyleyebilir fakat kantitatif analiz ETAAS ye göre yetersizdir dolayısıyla partiküllerin varlığı ellerin savunma amacı ile kullanılıp kullanılmadığını değil sadece ateş edilip edilmediği konusunda bilgi verir.

9. Otomatik analiz yöntemi sayesinde birçok örnek aynı anda analiz edilir. Bu durum SEM-EDX ile yorucu ve yoğun çalışmanın handikaplarını elimine eder. • Eğer analizci deneysel şartları ve her svaptaki taranacak alanı standardize ederse birim alandaki atış artıklarının sayısını tanımlayabilir ve böylece elin farklı yerlerindeki (iç ve dış yüzeyleri) partikül konsantrasyonlarını karşılaştırabilir. Böylece artıkların dağılımının bir silahın ateşlenmesi ile uyumlu olup olmadığı söylemek mümkün olabilir.

10. Sonuç olarak ETAAS den çok daha pahalı olan SEM-EDX intihar olayları hakkında karar verme bakımından önemli bir avantaj sağlamamaktadır. 100 intihar dosyası ile ilgili olarak SEM-EDX ile yapılan analizler sonucu 38 lik Magnumların kullanıldığı vakaların %47 sinde ; 38 lik Special lerin %47 sinde ; 22 lik lerin % 85 inde ; 9 mm liklerin % 25 inde spesifik partiküller tespit edilememiştir. • Spesifik partiküllerin varlığı ve onların ellerdeki dağılım ve sayısına göre pozitif olarak karar verilen vakalardan 38 lik Magnum’ların sadece %27-33 ü ; 38 lik Special lerin %33-37 i; 22 liklerin % 5 i ve 9 mm liklerin %8-25i gerçek ateş eden el ile uyumludur.

11. ESER METAL TAYİN TEKNİĞİ( TMDT) • Bu testler silah ile temas etmiş elde kalan eser metal tayinlerine dayanır. Metaller ele spray olarak sıkılan bir reaktifle karakteristik renklere sahip kompleksler oluştururlar. Farklı metaller farklı renkler oluştururlar. Oluşan renk ve desen silahın metal içeriğine ve şekline bağlıdır.

12. Desen ve renk oluşumunun meydana gelip gelmemesi silahın ne kadar süre elde tutulduğu ve şahsın terlemesi ile yakından ilgilidir. • Terleme arttıkça renk ve desen oluşumu daha belirginleşir.

13. Önceleri TMDT de %0.2 lik 8-hidroksikinolin çözeltisi kullanılmaktaydı ve renk desenlerine ultraviyole ışın altında bakılıyordu. Metalin tutulmasından 36-48 saat sonra bile pozitif sonuçlar elde ediliyordu. Daha sonraları kullanılan 2-nitroso-1-naftol ultraviole ışın altında inceleme gerektirmediğinden daha pratiktir.

14. Bu reaktifi kullanarak elde edilen desenler sadece 4 saat veya daha az dayanır. • TMDT spesifik değildir. Silahın karakteristik deseni(örneğin amblem veya şekli) ancak çok nadiren elde tespit edilebilir. • Buna karşılık bir renk oluşumu çoğunlukla çok zor olarak belirlenebilmektedir. • Bu renk oluşumuna neden olan eser metal sadece silahtan değil başka kaynaklardan (örneğin demir parmaklık) gelebilir. Şahıs silah dışındaki bir metal eşyayı en az 1-2 gün önce kullanmış olmalıdır. • Bu nedenle bu test gerçekte objektif değil subjektiftir.

15. ATEŞ ARTIKLARININ KUMAŞTAKİ İZLERİ • Ateş artıklarının incelenmesinde vücut kadar kumaşlarda önemlidir. Namlu ile deri arasında kalan kumaş nedeniyle yakın atış ateş artıklarının vücuttaki görünümü değişir. Kumaş is veya barut tozunun deriye ulaşmasını kısmen veya tamamen önler veya bunların dağılımını tamamen değiştirir.

16. Vücuda şiddetli temas sonucu oluşan yaralarda normalde is ve barut yara izinin içine girerken, kumaş is ve barutun kumaşın tabakaları arasında veya yaranın etrafındaki derinin üzerinde dağılımına ve böylece yaranın görünümünün kuvvetli temas yaralamasından hafif temas görünümüne dönüşmesine neden olur. • Yakın temas yaralarda normalde deri üzerinde biriken is kumaş tarafından absorplanarak derinin sıcak gazlarla yanıp kavrulması kısmen veya tamamen önlenir. Sonuç olarak deride barut lekesinin olmaması uzaktan yaralama görünümlü orta menzilli yara görüntüsü verir.

17. Barutun kumaşta delikler oluşturarak deride iz bırakması kumaşın malzemesine, tabaka sayısına ve barutun fiziksel formuna bağlıdır. Küre şekilli barut bir ve hatta iki kat kumaşı kolayca delerek alttaki deride leke bırakır. Bazı istisnai durumlarda 3 kat giyeceği bile delerek geçer. 4 kat pek delinmez. Pul pul plakamsı (flake) barut ise atış mesafesi çok aşırı yakın değilse bir kat kumaşı bile delemez.

18. Küresel Barut şekli nedeniyle kolayca kumaş örgüsünden geçerek deride iz oluşturur. Çıplak gözle gömlek üzerinde barut görülmediği halde, mikroskopla yapılan inceleme malzemenin örgüsü içinde gelişigüzel dağılmış barut küreciklerini tespit edebilir. Eğer herhangi bir nedenle giysi kişiden çıkarılmış ise ve beden ve giysi ayrı ayrı kişiler tarafından inceleniyorsa şahsın vurulma menzili hakkında farklı yorumlar yapılabilir.

19. Barut gazları hem bedendeki yaraların hem de kumaştaki mermi deliklerinin görünümünü değiştirir. Kumaşın cinsine ve oluşan gazın miktarına bağlı olarak kumaşta yırtılma ve/veya erime olabilir. Pamuklu veya pamuk içeren kumaşa temas eden yaralarda eğer büyük kalibreli silahlar kullanılmışsa(38 lik Special ve üzeri) çapraz görünümlü yırtıklar oluşurken; %100 sentetik kumaşlar yırtılmaz ama yanık delikleri oluşur. Gazların ısısı malzemenin erimesine neden olarak kenarları tırtıklı büyük delikler oluşturur.

20. Bazı eski literatürlerde yakın ateş sonucu kumaşın tutuştuğundan bahsedilir. Bu kara barutun kullanıldığı fişeklerde geçerli olabilir. Namludan çıkan kara barut genellikle yanmakta olduğundan kumaşa üzerinde kaldığında hala yanmaya devam ederek onu tutuşturabilir. Ancak bu durum dumansız barutlarda meydana gelmez.

21. Ara sıra silah sesini azaltmak için yastık kullanılır. Eğer silah olarak tabanca kullanılmışsa, kararmış yanık mermi giriş deliğine ilave olarak silah namlusunu saran yastık üzerinde düz çizgi veya L veya V harfi şeklinde kararmış yanık izi gözlenir. Bu izler silah namlusunun aralığından çıkan is ve sıcak gazlar nedeniyledir. Bu izle giriş deliği arasındaki mesafenin ölçülmesi silahın namlu uzunluğu hakkında fikir verebilir. Eğer silahı çevreleyen malzeme %100 sentetik ise gazlar malzemenin tamamen yanmasına neden olabilir.

22. KUMAŞLARIN ANALİTİK İNCELEMESİ Çoğunlukla yakın menzilli atış nedeniyle is ve barut tanecikleri kumaş üstünde kolayca gözle görülebildiği halde bazen çıplak gözle ve hatta mikroskopla yapılan inceleme yetersiz olabilir. Barut kumaştan düşmüş veya sıçramış olabilir veya kumaşa gömülebilir. Bu gibi durumlarda, “yakın menzilli ateş” konusunda kesin konuşmak yerine ayrıntılı bir analitik çalışma gerekebilir. Bu amaçla nitritler için Modifiye Griess testi;kurşun artıklar için sodyum Rodizonat testi uygulanır.

23. Modifiye Greiss Testi • Bu testte inceleme yapan oluşan desenin aynısını oluşturmak için aynı silahla ve aynı cephane ile bilinen mesafeden ateş edilir. Böylece ateş etme menzili hakkında kabaca fikir edinilir.

24. Deney için parlak bir fotoğraf kağıdı ön banyodan geçirilerek hassasiyeti yok edilir; yıkanır; kurutulur; %5 lik sulfanilik asit çözeltisine daldırılır, sonra % 0.5 lik alfa-naftilaminin metanol deki çözeltisine daldırılıp çıkarılır; kağıt kurutulur ve incelenen kumaş kağıt üzerine üzerine yerleştirilir; başka bir kumaş %20 lik asetik asitle ıslatılarak incelenen kumaşın üstüne konur ve sıcak ütü ile 5-10 dakika baskı uygulanır. Kağıt alınarak sıcak su ve metil alkolle yıkanır. Kumaştaki nitritler kağıt üzerinde kırmızımsı-turuncu benekler (spotlar) oluştururlar. Bu kağıt nitrit bileşiklerinin varlığı ve dağılımı konusunda kalıcı kanıt teşkil etmek üzere saklanır.

25. Alfa-naftilamin kanserojen olduğu için bunun yerine alfa-naftol veya naftoresorsinol kullanılmıştır. Alfa naftol nitritlerin turuncu; naftoresorsinol ise sarı renkli olarak gözlenmesine neden olur. Alfa naftol daha parlak turuncu renk oluşturduğu için son zamanlarda bu amaçla en çok kullanılan kimyasaldır. • Bu test nitritler için spesifiktir; bu nedenle teoride yanmamış barut tanecikleri için kullanılamaz. Ancak bu tanecikler genellikle yanmış diğer barut taneciklerinden kaynaklanan nitrit bileşikleri ile kaplı olduğundan bu görüş sadece gerçek durumdan uzak yani teoriktir.

26. Sodyum Rodizonat Testi • Bu test hem ellerdeki kurşun ve baryum için hem de giriş deliği etrafındaki kurşunun teşhisi için bir spot testtir. Test edilecek materyal %10 luk asetik asitle ön-ısıtılır. Bu testin hassasiyetini arttıran bir işlemdir. Malzeme daha sonra sodyum rodizonat ve pH 2.8 tartarik asit tamponu spraylenir. Kurşun parlak pembe baryum ise turuncu renk oluşturur.

27. Daha önceki nitrit için geliştirilen Greiss testinden farklı olarak, oluşan kurşun deseni menzil tayini için kullanılmaz. Sadece silahın incelenen malzeme üzerine tayin edilebilir kurşun bulaştıracak kadar yakın olduğu söylenebilir. Kurşunun tayin edilebilir miktarda olabilmesi için maksimum menzil saptanabilir.

28. Eğer bir deliğin mermiden kaynaklanıp kaynaklanmadığı bilinmiyorsa, oluşumun kenarlarında kurşunun varlığını tespit etmek için Sodyum Rodizonat testi yapılır. Komple metal-ceketli mermilerle bile pozitif sonuçlar alınabilir; çünkü bu mermiler fişekten veya merminin kurşun çekirdeğinden veya namluda kalmış artıklardan dolayı kurşun içerebilir.

29. Sodyum Rodizonat Testi daima Greiss testinden sonra uygulanmalıdır aksi halde Greiss testi girişimlerden etkilenir. Tersi olmaz. • Negatif çıkan Sodyum Rodizonat veya Griess testleri mutlaka yakın mesafeden ateş edilmemiş demek değildir.Ateş artıkları test öncesi yok olmuş olabilir.

30. Giyeceklerin EDX ile Analizi • Menzil tayini için giysilerin EDX ile tetkiki seyrek te olsa kullanılmaktadır. Giriş deliğinin kenarındaki antimon, kurşun, baryum ve bakır miktarları tayin edilir. Bu delikten değişen uzaklıklarda çok sayıda ölçüm alınır. Deliğin saat 12 pozisyonundan 1,2,3,…vb inç uzaklıktaki mesafelerde ve ayrıca saat 3,6,9 pozisyonlarında ölçümler yapılır.

31. x • x • x • x x • x

32. Giriş deliğinin etrafında metalik artıkların yarı kantitatif haritası çıkarılır. Aynı tür giyside aynı silah ve mühimat (cephane) kullanılarak bu modelin (desenin) aynısı elde edilebilir. Bu işlem yaranın oluştuğu menzil hakkında yaklaşık bilgi verir. Kumaşlardaki farklılıklar metallerin birikiminde farklılıklara neden olduğundan aynı tür kumaşın kullanılması gerekir.

33. EDX kullanımın avantajı analiz sırasında malzemeyi yok etmemesi ve giysinin hazırlanması için hazırlık yapmaya gerek olmadığından çok hızlı olmasıdır. Gerekirse, EDX analizinden sonra giysi Griess ve/veya Sodyum Rodizonat testi ile analiz için gönderilebilir.