Causes of Persistent Dizziness in Elderly Patients in Primary Care

1. Causes of Persistent Dizziness in ElderlyPatientsin PrimaryCare Dr. Gülümser KIR DOĞRU Aile Hekimliği AD.

2. Giriş • Yaşlı hastalarda baş dönmesi sık görülen bir durumdur. 65 yaş üstünde %30 oranında görülürken, 85 yaş üstü hastalarda bu rakam %50 oranına çıkmaktadır. • Baş dönmesinin benign yada ciddi çok sayıda nedeni olmakla birlikte %20-40 hastada altta yatan bir neden bulunamamaktadır.

3. Giriş • Baş dönmesi birinci basamakta geniş olarak ele alınabilir. Öyleki 1985-95 yılları arasında Hollandalı aile hekimleri sadece %3 hastayı ilgili branşa yönlendirmiştir. • Hastalar özellikle ikinci, üçüncü basamaklar ve acil servislerde tetkik edilmektedir. • Bu durum birinci basamağa göre efektif incelenme durumunu engellemektedir.

4. Giriş • Bu çalışmanın amacı;birinci basamakta yaşlı hastalarda baş dönmesi tiplerini ve katkıda bulunan nedenleri belirlemektir.

5. Metod • Çalışmaya 45 aile hekiminin hastaları alınmıştır, haziran 2006 ve ocak 2008 arasında yapılmıştır. • 65 yaş üstü ve baş dönmesi olan kişiler seçilmiştir. • Çalışmadan görme ,işitme , ileri kognitif bozukluğu olan, tekerlekli sandalye kullanan ve İngilizce bilmeyen hastalar çıkarılmıştır.

6. Metod • Baş dönmesi; dönme hissi, denge kaybı, bayılma hissi, sersemlik, instabilite ve dengesizlik, düşme eğilimi ve göz kararması olarak tanımlanmıştır. • Katılımcıların sosyodemografik özellikleri, alkol- sigara alışkanlıkları, kullandığı ilaçlar, tıbbi geçmişleri, ve baş dönmesinin özellikleri sorgulanmıştır. • Mental değerlendirme, yaşam kalitesi ve baş dönmesinin özelliklerini değerlendiren anketler yapılmıştır.(PRIME-MD, PHO, IHI) • Tetkikler uluslarasıDelphi prosedürüne göre yapıldı.

7. Metod • Kardiovasküler değerlendirme; nabız, kan basıncı ölçümü, ortostotik hipotansiyon testi, oskültasyon yapılmıştır. • Presenkop , çarpıntı, ve eforla baş dönmesi tarifleyen hastalara ekg çekildi. • Lokomotor sistem değerlendirmesinde; ön kol, her iki ayak görüntülemesi ve mobilite testi uygulandı.

8. Metod • Nörolojik değerlendirmede; refleks muayenesi, periferalnöropati, Semmes-weinsteinmonofilament testi yapıldı. • Vestibüler değerlendirme; otoskop muayenesi, odiometri ve dix-hall manevrası yapıldı. • Ayrıca görme alanı muayenesi yapıldı. • Laboratuar olarak hemoglobin ve açlık glukozu değerlendirildi.

9. Metod • Standardize edilmiş bir form oluşturmak üzere aile hekimi, geriatrist, evde bakım hekiminden oluşan ekibin görüşleri alındı. • İki aşamalı değerlendirildi. İlk olarak baş dönmesi alt gruplara sınıflandırıldı. İkinci olarak ise baş dönmesi nedenlere göre sınıflandırıldı. • Nedenler; ilaç yan etkisi, kvc, iskelet s,metabolik, endokrin, nörolojik, psikiyatrik, vestibüler, görme ve diğer olmak üzere 9 kategoride incelendi. • İstatiksel olarak Cohen’s k ,ICC , Landis ve Koch yöntemleri kullanılmıştır.

10. Sonuç • 19 aylık çalışmada 417 katılımcı mevcuttu. • Baş dönmesinin günlük yaşama etkisi DizzinessHandicapInventory skalasına göre yapıldı; 36,3 (SD±19.9)

12. Sonuç • Presenkop en sık görülen tiptir.(%69) • Vertigo %41, dengesizlik %40 görülmüştür. • %44 hastada 2 ve daha fazla baş dönmesi tipi birden görülmüştür.

14. Sonuç • En sık kardiovasküler nedenlere bağlı baş dönmesi görülmüştür. (%57) • Periferalvestibüler hastalıklar (%14), psikiyatrik nedenler(%23) sıklıkta görülmüştür. • İlaç yan etkisi ise en sık görülen minor baş dönmesi nedenlerindendir.(%23)

16. Sonuç • %62 hastada 2 ve daha fazla baş dönmesi nedeni bulunmuştur. • Kardiovasküler hastalık tanısında; %63 evde bakım hekimi, %35 aile hekimi, %44 geriatrist) • İlaç yan etkisi; geriatrist %16, aile hekimi %12, evde bakım hekimi %5 • Psikiyatrik hastalık tanısında ; aile hekimi%14, geriatrist %9, evde bakım hekimi %8

19. Tartışma • Baş dönmesi birinci basamakta çok sık görülmesine rağmen tanı amaçlı az miktarda tetkik yapılmaktadır. • Diğer çalışmalarda vertigo en sık baş dönmesi tipi olarak bulunmuştur.

20. Tartışma • Birçok çalışmada kvc hastalıklar en sık neden bulunurken bazı çalışmalarda vestibüler sistem hastalıkları en sık neden olarak bulunmuştur. • Çalışmada ilaç kullanan hasta sayısı ve kullanılan ilaç miktarı yüksekti, bu durum diğer çalışmalarla sonuç farklılıklarına neden olmaktadır. • Tüm bu farklılıklar hasta popülasyonuna bağlı olarak bulunmuştur.

21. Tartışma • Tanı amaçlı sınırlı tetkik imkanı olması çalışmayı kısıtlamıştır. • Ayrıca hastalıklarla ilgili branşların katılması uygunmuş gibi görülse de çalışmada özellikle genel yaklaşımda bulunan disiplinler tercih edilmiştir.

22. Sonuç • Baş dönmesinin ve nedenlerinin populasyonda sıklığının bilinmesi yaklaşımda önemlidir. • Vestibüler hastalıklar ikinci ve üçüncü basamakta en sık görülen neden olarak görülürken çalışmada da görüldüğü gibi birinci basamakta yaşlılarda kvc hastalıkları en sık baş dönmesi nedenidir.

23. Sonuç • Günlük pratikte baş dönmesi bir çok açıdan değerlendirilmelidir. • Birçok neden birinci basamakta tedavi edilebilir; ilaç yan etkisi, depresyon, vb. • Nedeni bulunamamış nedenlere yönelik ise ilgili branşlara yönlendirilmelidir.

24. Kaynak • Annals of FamilyMedicinevol.8, no.3 may/june 2010

25. Teşekkürler...