Maidenhair Ferns: Care Tips and Varieties

1. Cvećarstvo 2 vežbe

2. Paprati

3. Rod Adiantum (Pteridaceae) Engleski naziv - Maidenhair ferns (devojačka kosa) - ''adiantos'' - ne može se pokvasiti - domaći naziv - postoje legende - narodna medicina - oboljenja kože, astma - narodna kozmetka - alkalna svojstva, pravljenje sapuna. Česte vrste - u enterijeru i eksterijeru. Rod - oko 150 do 200 vrsta rasprostranjenih širom sveta, na različitim staništima.

4. Listovi - sjajne, lomljive stabljike, nijanse crne, plave ili smeđe boje, Listići - tanki, zeleni, režnjeviti, režnjevi - klinasti ili pravougaoni Adiantum raddiannum

5. Uslovi - svetao položaj, nikako direktno sunce povremeno okrenuti posudu sa biljkom - pravilan razvoj izdanaka i oblik bokora - Zaštititi od promaje, klima uređaja - Presađivanje - u posudu malo veću od prethodne (2 cm novog supstrata oko starog busena). Adiantum pedatum

6. Prihranjivanje - oprezno, dosta razblažen rastvorom đubriva, u malim količinama, u periodu vegetacije. Prihranu obustaviti ukoliko se ne razvijaju novi listovi, u periodu mirovanja biljke, Ne treba koristiti spororazlažuća đubriva. Zalivanje - pažljivo i umereno. Prekomernog zalivanje - propadaju! Zadržavanje vode povećava kiselost supstrata, - treba zalivati kada je površina zemljišta suva - pustiti da se višak vode ocedi - ne zalivati hladnom vodom (t. približna sobnoj t.)

7. - Stare listove uklanjati, - najbolje - kompletno orezati celu biljku u proleće, - postepeno uklanjanje - više vremena i pažnje, (novi listovi se razvijaju u međuvremenu).

8. Adiantum capilus veneris Engleski naziv: Southern maidenhair,Venus-hair fern Etimologija: ''venerina kosa'' - listopadna - visine oko 30 cm - rizom kratak, puzeći - lisne drške - uspravne, crne, žljebaste čine trećinu ukupne dužine lista - list - trouglastog oblika - perasto složen - listići - povijeni, klinastog oblika. - biljka stvara bočne izdanke.

9. Rasprostranjenje - Dosta rasprostranjena - tropska i umereno topla područja - krečnjačka podloga, - pored vode. Gajenje - polusenka - dodati malo usitnjenog krečnjaka u supstrat Adiantum capillus veneris

11. Kultivari ‘Fimbriatum’ (''končast'') - visina do 45 cm. - lisne drške - sjajne, crne - listići - široki, duboko usečeni i kovrdžavi - dosta osetljiva na mraz - uspeva na neutralnim zemljištima ‘Imbricatum’ (''preklapajući'') - svetlozeleni listovi koji se kaskadno preklapaju. - pri zalivanju ne kvasiti listove. ‘Scintilla’ (''blistav'') - liske duboko usečene, kao iseckane. - traži dosta vlage, ali ne prskati listove vodom.

12. Adiantum hispidulum Engleski naziv: Rosy maidenhair, rough maidenhair Etimologija: ''bodljikav, nakostrešen'' - listopadna, - visina 30-60 cm - kratak rizom - lisne drške - crne, duže od polovine ukupne dužine lista prekrivene oštrim dlakama (protrlja se stabljika). - listovi - prstasto složeni - sastavljeni iz gustih perastih segmenata - liske - tamnozelene boje, - mladi listovi - crveni

13. Adiantum hispidulum

14. Rasprostranjenje - u Australiji, na Novom Zelandu i Pacifičkim ostrvima, u Indiji, Kini i Africi. - naturalizovala se u SAD. - U prirodnim uslovima - skromna

15. Gajenje - česta sobna biljka - jedna od najmanje zahtevnih iz roda Adiantum. - osvetljeno mesto - dovoljno relativne vlage u vazduhu - zaštititi od isušivanja. - ne saditi u suviše veliku posudu - ne preterati sa zalivanjem, samo kada je supstrat na površini suv pod prstima posuda sa biljkom lagana Kultivari ‘Whitei’ - listovi su prekriveni belim dlakama, - uspravne stabljike - potiče iz Australije.

16. Adiantum raddianum (syn. A. cuneatum) Engleski naziv: Delta maidenhair Etimologija: ''zrakasto se prostirati'' - zimzelena - visine 30-60 cm - rizom - kratak, horizontalan -lisne drške - sjajne, crne čine oko jedne četvrtine ukupne dužine lista. - listovi - trouglasti, dvostruko perasto složeni. A. raddianum 'Gracillimum'

17. Razlika između A. capillus-veneris i A. raddianum: A. capillus-veneris - obod lista duboko usečen - nervi se završavaju u vrhovima režnjeva, - sorusi izduženi A. raddianum - obod lista plitak, - nervi se završavaju između režnjeva, - sorusi bubrežastog oblika.

18. Rasprostranjenje - tropska područja južne hemisfere. Gajenje Jedna je od najčešće gajenih vrsta roda Adiantum. Uslovi - slični kao kod ostalih vrsta ovog roda.

19. ‘Cluster Glory’ - listovi višestruko složeni, - liske sitne, zelene - lep kontrast sa crnom stabljikom - dužina lista manja od 30 cm. ‘Fragrans’ (divan, mirišljav) - popularna biljka, - česta u trgovinama - može se naći kao ‘Fragrantissimum’ - visina 60 cm, - žbunast habitus - liske široko klinastog oblika - odlično podnosi sobne uslove, ‘Gracillimum’ (malen, dražestan) - listovi su višestruko složeni, - sitni, nežni listići - dugi i povijeni na dole, - pogodni za viseće korpe Zahteva povećanu vlažnost vazduha.

20. ‘Ocean Spray’ - tamnozeleni listovi lepezastog oblika. ‘Variegated Tessellate’ - listovi gusti, panaširani i nazubljeni - traži dosta toplote i vlage. ‘Variegatum’ - listovi su kompaktni, - dužine do 30 cm, - sa sitnim mrljama žućkasto bele boje.

21. Adiantum venustum Engleski naziv: Himalayan maidenhair Etimologija: ''lep, dražestan'' - zimzelena - visina 30-45 cm - rizom - razgranat, horizontalan - lisne drške - crne, sjajne - čine polovinu ukupne dužine lista - listovi - široko trouglasti, dvostruko složeni, - u proleće crvenkasti -listovi drugog reda - naizmenično raspoređeni duž ''cik-cak'' stabljike - listići - na tankim, tamnim drškama, blago asimetrični, sa ravnim ivicama i okruglastim i nazubljenim središnjim delom.

23. Rasprostranjenje - šumovita planinska područja Azije - može da prezimljava u uslovima umereno kontinentalne klime. Gajenje - U našim uslovima - perena, dobar je pokrivač tla. - U uslovima enterijera - rezano zelenilo. Trajnost listova - preko 2 nedelje.

25. Rod Asplenium - obuhvata oko 800 vrsta i kultivara. - Ime grčkog porekla - ''bez melanholije'' vezano za lekovita svojstva koja su stari Grci (Plinije), oko 60 god. p.n.e. pripisivali ovim papratima. - lečenje depresije. - rizom uspravan - lisne drške - crne spolja, zelene na unutrašnjoj strani ili su cele crne boje. - listovi - zimzeleni - prosti do dvostruko ili trostruko složeni. - sorusi - linearni, na naličju lista, duž nerava.

26. - Neke vrste - umerena klima, na planinama, na kamenitoj podlozi pogodne za alpinetume sadnja u kontejnerima - supstrat sa dodatkom krečnjaka - Tropskim vrste - u enterijeru - povećana vlažnost vazduha, - sade se u male posude, - polusenka - smanjeno zalivanje. U prošlosti - sastojak različitih biljnih, lekovitih mešavina. Osim za depresiju, obloga za ozlede biljni tonik za ćelavost itd.

27. Asplenium nidus avis Engleski naziv: Bird’s nest fern Etimologija: ''gnezdo'' - zimzelena biljka - visina 1 - 1.75 m (u sobnim uslovima obično oko 0.5 m) - listovi - celog oboda, gotovo sedeći, tanki, čvrsti, formiraju rozetu Spoljašnji listovi odumiru - iseći ih.

28. Asplenium nidus avis

29. Gajenje - Na prirodnom staništu - epifita, - u kulturi - saksijska vrsta, supstrat - dobro aerisan, ocedit - polusenka Slabiji porast u prostorijama sa centralnim grejanjem. Obezbediti dovoljno prostora za nesmetan razvoj - listovi se lako mogu oštetiti.

30. Asplenium antiquum - potiče sa Tajvana i iz Japana. - slična prethodnoj, - listovi manji, talasasti po obodu, čvršći, pa samim tim i manje osetljivi.

32. Rod Cyrtomium Engleski naziv: Holly ferns Etimologija: ''lučni, izbočen'' - naziv - grčka reč ''kyrtoma'' - lučno savijen odnosi se na splet nerava na listu - engleski naziv - sličnost listića ove paprati i listova božikovine (Ilex, holly plant).

34. Cyrtomium falcatum Engleski naziv: Japanese holly fern, Asian holly fern Etimologija: ''srpastog oblika'' - zimzelena, - visina 30 - 60 cm - rizom - uspravan rizom - lisne drške - boje slame, gusto pokrivene žućkasto mrkim ljuspama - čine jednu trećinu ukupne dužine lista - listovi - perasti, sa 5-18 parova listića - listići - zašiljeni, sjajni, blago talasasti na obodu.

36. Rasprostranjenje - Potiče iz Japana, Kine, Indije i Vijetnama, - odomaćila se u SAD-u, Južnoj Americi, Australiji i Novom Zelandu. Gajenje - relativno otporna na uslove enterijera - odlično podnosi nedostatak svetlosti, - uspeva i u polusenci, - zaštititi od direktnog sunca (ožegotine na listovima). - podnosi topao i suv vazduh, - relativna vlažnost ne ispod 50 % - tokom zime - najbolje u prohladnoj prostoriji, uz veoma smanjeno zalivanje. Listovi ove paprati se mogu koristiti u aranžiranju.

37. Kultivari - razmnožavanje setvom spora - ostaju osobine sorte. ‘Butterfieldii’ - listići su nazubljeni po obodu ‘Eco Korean Jade’ - patuljasta forma, visina do 30 cm. Listovi - do 5 pari izduženih listića.

38. Rod Davallia - oko 30-ak vrsta - tropske oblasti Tahitija i Afrike, Japan, Koreja, Australija, Himalaji. - Ime roda - u čast švajcarskog botaničara - Edmond Davall (1763–1798). - rizomi - dugi, vunasto dlakavi, - puze po površini zemljišta, - lisne drške - duge, fino režnjevite, - listići - čvrsti, trouglasti

40. - Pogodne za primenu u visećim korpama. - Efektno - u posudama sa dovoljno prostora za razvoj rizoma

41. Rod Dryopteris Engleski naziv: Wood ferns, buckler ferns Etimologija: ''šumska paprat'' - 225 vrsta sa velikim brojem kultivara - ime - grčki ''drys'' - hrast ili šuma i ''pteris'' - paprat. - šumske nimfe koje su živele u hrastovim stablima u grčkoj mitologiji - ''drijade''. - Zemljišta - bogata, kisela - nemaju velike zahteve za negom, - podnose sušu i nešto suvlja zemljišta.

43. Dryopteris erythrosora Engleski naziv: Autumn fern Etimologija: ''crveni sorusi'' - zimzelena - visina 60-90 cm - rizom - kratak, puzeći - u proleće izbijaju crvenkasti listovi - listovi - dvostruko perasti, široki, sjajni, trouglastog oblika, sa preko deset pari listića. - menjaju boju od bakarno crvene u proleće do intenzivno zelene tokom leta + mladi listovi crvenkaste boje leti.

47. Rasprostranjenje - autohtona u Japanu, Kini, Koreji i na Filipinima. Gajenje - dekorativna, skromnih zahteva - uzgajaju je početnici. - podnosi nedostatak vlage i suv vazduh, - bolje prezimljava u prostoriji koja se ne greje. Kultivari ‘Brilliance’ - mladi listovi narandžasti dugo zadržavaju ovu boju tokom vegetacije.

48. Rod Nephrolepis - oko 30 -40 vrsta - Ime - grčki ''nephros'' - bubreg i lepis - ljuspa, odnosi se na oblik sorusa. - Listovi - perasti, sastavljeni iz velikog broja listića. - Obrazuju stolone koje se lako ukorenjuju. Stare listove - uklanjati, jednostavnije - orezati celu biljku jednom godišnje ubrzo izbiju novi listovi.

49. Nephrolepis exaltata Engleski naziv: Boston fern; sword fern Etimologija: ''visok'' - zimzelen - rizom - puzeći - obrazuje brojne ljuspaste stolone - drške listova - kratke, - listovi - perasto složeni do 50 parova listića.

50. Nephrolepis - ‘Fluffy Ruffles’