Hogeschool Leiden & Hu & UvA: prof.Dr. Geert- Jan Stams en dr.Peer van der Helm

1. presentatie NJI juni 2012Onderzoek gesloten Behandelmilieu/leefklimaat 2007-2013:leefklimaat in ontwikkeling Hogeschool Leiden & Hu & UvA: prof.Dr. Geert- Jan Stams en dr.Peer van der Helm FC Teylingereind: drs. Sarcar Aseib/Iris Boekee, Ma Contact? Peer van der Helm: Helm.vd.p@hsleiden.nl 0648133745

2. Niks werkt? Jo Hermanns RSJ conres maart 2012 • Over de effecten van opsluiting op jongeren (en pm’ers/samenleving/gezin) is nog betrekkelijk weinig bekend, systematic reviews spreken elkaar tegen (Garrido & Morales, 2007; Gatti, Tremblay & Vitaro, 2009; Huizinga & Henry, 2008; Parhar, Wormith, Derkzen & Beauregard, 2008; Pritikin, 2009, Loughran, 2009; Knorth, Harder, Kendrick and Zandberg, 2008; Lipsey, 2007).

3. Nieuw onderzoek naar cooperatie: Veenstra 2012 • Voorwaarden voor cooperatie: • Herhaald contact • Enige structuur

4. Meta-analyses of Evidence-Based Treatment (EBT) versus Usual Care (UC): vergeleken met psychotherapie werkt gesloten jeugdzorg een beetje beter!

5. Kok (1991): wat werkt? • Eerste graads strategie = leef (behandelmilieu) is basis voor algemene methode (YOUTURN) en dan specifieke behandeling (bv. ART) • Zie ook: Schubert et al. 2011: perceptie klimaat instelling relatie met recidive (bevestiging van Parhar et al. 2008)

6. Eigenschappen behandelmilieu (PGCI): wat helpt? • responsiviteit pm’er • Leren en zingeving (perspectief) • Minder repressiviteit (beheersing) • Sfeer en onderlinge verhoudingen op de groep Nieuw: gevalideerde vragenlijst (Prison Group Climate Inventory, van der Helm, Stams & van der Laan, 2011), 36 items

7. 2007 Onderzoek behandelmilieu (Veldzicht 2006; Teylingereind 2007) Vd Helm, Klapwijk, Stams & van der Laan 2009: • Kwaliteit leefmilieu bepaalt behandelmotivatie en interne locus of control • Responsiviteit pm’er belangrijk voor jongeren en patienten (RNR principes Andrews & Bonta 2010)

8. Onderzoek Teylingereind 2010: coping, empathie, agressie en YOUTURN! Een goed behandelmilieu stimuleert actieve coping en zelfgerapporteerde behandelmotivatie op korte termijn Een repressief milieu bevordert meer neuroticisme, stress gerelateerde stoornissen (angst en laag zelfgevoel) en daardoor meer zelfgerapporteerde agressie Maar ook: Een positief behandelmilieu bevordert ook empathie en minder denkfouten en criminele cognities (Meike Groeneweg): aantoonbaar werkingsmechanisme voor YOUTURN via eerste en tweedegraadsstrategie van KOK!

9. Belangrijk: iets werkt, een positief leefklimaat met voldoende responsieve mw, uitdaging en perspectief voor jongeren • Een positief leefklimaat blijkt aan pedagogische doelstellingen bij te dragen: interne locus of control, meer behandelmotivatie, meer empathie, actieve coping, minder boosheid en angst, minder agressie en minder denkfouten/criminele cognities • 2012 Inforsa: relatie leefklimaat en incidenten (Nienke Ros) • Maar: de wisselwerking tussen gl en jongeren verloopt soms in een negatieve spiraal, hoe kan dit?

10. Vervolgonderzoek 2009-2012 • 2009-2012 landelijk onderzoek (Raak Publiek, HSL, UvA, HU): op welke wijze beïnvloedt het behandelmilieu de voortgang in ontwikkelingsvaardigheden van jongeren? • Vergelijk JZ plus en open instellingen (itt. onderzoek van Dam et. al. 2010 Nieuw Zorgaanbod) • Toestemming DJI en VWS • Longitudinaal onderzoek (en interviews) n= 250, circa 26 instellingen open/ JZ+ en JJI. • Mmw van: nu in totaal 26 instellingen (JZ open en gesloten, JJI & TBS)

11. Eerste uitkomsten leefklimaatrapporten: • Geen zootje in JJI’s en Jeugdzorg Plus • Leefklimaat niet slecht (responsiviteit) maar wel voor verbetering vatbaar, verschillen tussen instellingen • Niveau repressie hoog: meer onderzoek nodig hoe pm’ers te ondersteunen • Diagnose/behandeling/zorg ps aandoeningen niet altijd acceptabel (mn. dwangmaatregelen) • Transactionele processen met medewerkers belangrijk!

12. Open Leefklimaat in de Gesloten Jeugdzorg, Relatie en Motivatie T2 T3 T1 Behandelmotivatie Behandelmotivatie Behandelmotivatie + + Open Klimaat + + (Relatie) Responsiviteit (Relatie) Responsiviteit (Relatie) Responsiviteit Van der Helm, 2011

13. Transactionele processen (Iris Boekee, 2009) • Mw en jongeren bepalen samen het leefklimaat • Maar: bij agressie gaan mw strakker optreden, dit maakt jongeren onzeker en angstig-gevolg agressie (behalve bij jongens met een antisociale persoonlijkheid-die buiten dit uit) • Negatieve feedback cyclus kan ook positieve feedback cyclus worden, nodig: support en groei! • Ook: teamprocessen- bij dreiging krijgt de harde lijn de overhand; soms communiceren mw niet met elkaar (‘goede en slechte mw’) en: denkfouten (YOUTURN) niet alleen bij jongeren maar ook bij mw: van het slechtste uitgaan, roddelen, ‘niks werkt gedachten’

14. 2008 onderzoek Teylingereind: ook de pm’ers meenemen • Black Box? Het gaat er om wat je met elkaar ziet en wat je daarmee doet: dat kan alleen als pm’ers goed zijn opgeleid. • Waar naar kijken? We moeten kijken naar de wisselwerking op de groep van jongeren onderling en pm’ers (Sameroff 2009; voortschrijdend inzicht: het veld zegt: ‘dat had ik je wel kunnen vertellen’). • Een van de moeilijkste taakopgaven is pedagogisch blijven handelen in weerwil van gebrek aan motivatie en agressie • Doel van het 2009 en 2010 onderzoek was te toetsen of de uitkomsten van het 2008 onderzoek klopten en nader de rol van de pm’ers te onderzoeken.

15. Professioneel handelen pm’er 2009, herhaald in 2010) • Het pedagogisch handelen van medewerkers is de basis van ‘wat werkt’ maar ook van wat helpt. • Maar ook meteen het meest lastige: een positief leefklimaat dat werkt is een balans tussen flexibiliteit en controle • Nodig: de persoon van de pm’er als middel:iemand met een sterke interne structuur die verstandig/responsief/wijs/tevreden kan zijn • kennis, intervisie, training en coaching: learning by doing & on the job/senior functies nodig (ook om goede mensen te houden): training ontwikkeld in Teylingereind

16. Uitkomsten onderzoek pm’ers (Teylingereind 2, 2009) Leiderschap en klimaat op de groep: • Angst • Meer angst betekent meer beheersing en minder innovatie en minder controlegevoel • Leiderschap • Passief leiderschap betekent minder innovatie en minder controle maar ook minder binding aan de organisatie (psychologisch contract, vd Helm 2011) • inspirerend leiderschap betekent meer innovatie en meer structuur • Dus meer invloed en meer beinvloeding! (Van der Helm, Boekee, Stams & van der Laan, 2011)

17. Training TOP pm’ers • Vraag Loek Dijkman: onderzoeksresultaten vertalen naar bruikbaar praktijkinstrument

18. Uitgangspunten training • Systematiek YOUTURN (Youturn voor medewerkers!) • Negatieve feedbackcyclussen ombuigen (PMTO) • Flexibiliteit en structuur • Operationeel leiderschap op de groep • Eigen verantwoordelijkheid mw!

19. Inhoud training • Operationeel leiderschap en gezag • Motiverende gespreksvoering • PMTO beginselen: • Structuur en ondersteuning • Emotieregulatie en lage EE • Gedrag bijhouden (observeren en rapporteren) • In contact blijven

20. Vorm training: eenvoudig • Seniors observeren een dienst van de pm’er en bespreken die met een trainer en de pm’er na: optimale transfer • Trainingen voor teamleiders en senior

21. 2010 eerste pilot ‘run’ positief • Succesfactoren: • ‘on the job’ • Wetenschap gecombineerd met praktijk • Hele organisatie (directie/ sectormanagement/teamleiders/seniors/pm’ers doen mee) Maar: verloop/wisselingen groot, noodzaak continue implementatie binnen de organisatie

22. Vervolg 2012 • Beschrijving en beschikbaarstelling DJI • Evaluatie en doorontwikkeling • Wetenschappelijk onderzoek naar effect!

23. Leefklimaatonderzoek in 2012 • 20 rapporten voor instellingen over leefklimaat in instellingen • Gezamenlijk congres over leefklimaat • Vernieuwd onderwijs en een leerboek leefklimaat voor 11 HBO instellingen (augustus 2011) • Wetenschappelijke artikelen die laten zien dat er iets werkt op de groep inmiddels 8 gepubliceerd!) • Concrete aanbevelingen voor professionals • Training voor pm’ers ism Teylingereind

24. Conclusie: iets werkt • Voorlopige uitkomsten longitudinaal onderzoek bevestigen eerder onderzoek • De pm’er is de sleutel naar een succesvolle behandeling: omgaan met relaties, vormgeven van leefklimaat, hanteren van situaties • Voorwaarden voor de pm’er: leiderschap en communicatie binnen het team en gedeelde doelen • Voortdurend afvragen: hoe verwerf en behoud je invloed bij de jongeren? • Voorwaarden voor de jongere is een therapeutische instelling (Lipsey, 2007): responsiviteit/groei/ atmosfeer en minder repressie

25. Boek voor 11 HBO opleidingen: van theorie naar praktijk

26. In 2012: onderzoek gaat door • Nieuwe instrumenten/trainingen • Samenwerking academische werkplaats en FORCA • Academisering vanuit de instellingen zelf, promotietrajecten voor medewerkers start 2012 (vanuit JJI’s inmiddels 4 kandidaten): onderzoekvraag komt UIT de instelling • Voorlopige onderwerpen: behandelmotivatie verbeteren/behandeling van zeden/medewerkers

27. Nieuwe ontwikkelingen 2011-2020: voortgaan op de weg van continue verbetering gecombineerd met onderzoek en praktijk Academisering vanuit de sector met als doel versterking van professionals en professionalisering van de sector en het HBO en WO samen met HL/UvA en Hu: een herhaalde uitnodiging aan de sector!