110 likes | 308 Views
Føroyar vísindalig oyðimørk?. Kveikingarfundur á Fróðskaparsetrinum12.02.2008 GEL/NVD Hóraldur Joensen. Marin matvørugransking í Føroyum. Eingin menning og gransking í marinum matvørum Eingi tól at granska við
E N D
Føroyar vísindalig oyðimørk? Kveikingarfundur á Fróðskaparsetrinum12.02.2008 GEL/NVD Hóraldur Joensen
Marin matvørugransking í Føroyum • Eingin menning og gransking í marinum matvørum • Eingi tól at granska við • Studentarnir fáa ikki granskingar-grundaða undirvísing (kemi, biokemi, molekylerbiologi, genetik) • Universitetið fíggjarliga niðurpínt • Stór vanærilig skomm at luttaka í altjóða granskingarsamstarvum
Marin gransking í Føroyum • Skilið er vanlukkuligt. Vend má koma í. • Studentarnir virknan lut í vinnurelateraðum granskingar- og menningarætlanum • Sambandið: fróðskaparlig nýtslugransking og vinnulig vørumenning styrkjast: bachelor-, master- og PhD-verkætlanir. Vinnan sera áhuga. • Mild byrjan: 7 milliónir Dkr til tól.
Tól til NVD/GEL • Gaschromatorgrafi: GC-FID, GC-MS (lipidir og fitisýrur)
Tól til NVD/GEL • Veskuchromatografi: HPLC (proteinir, lipidir, aminosýrur)
Tól til NVD/GEL • Spectrophotometry: ICP-MS (mineral, makroelement, spormetal, tungmetal)
Umhvørvi og fiskur • Umhvørvið í aliringum (t.d. oxygen, ljós, ymisk mineral, spormetal) gjøgnum árstiðirnar, yvir fleiri ár • Botnumhvørvið undir og kring aliringarnar: metal-ionir (Cu, Zn, Cd, Hg, As), organisk dálkingarevni, alt árið og frá ári til árs. • Heilsustøðan hjá fiskinum: strongd, cortisol, immunskipan
Matvøru-granskingarøki • Lipidir i fiskagøgnum, flaki og skræðu fiskaenzymir, fiskaprotein, fiskacollagen • Livraúrdráttir, rognaúrdráttir • Fiskagelatin (skræðu- og beingelatin), proteinhydrolysat, bio-aktivar peptidir • Protaminsulfat í fiskasili, hávaúrdráttir (squalen), rækjuúrdráttir (chitin og chitosan),krabbaúrdráttir, taraúrdráttir • “Functional food” (heilsuvarðveitandi), “nutraceuticals” (heilsubøtandi), “medical food” (sjúkulekjandi), medicinskar verkætlanir.
Unga fróðarfólkið heimaftur • Fortreytir: • Tól, sýni, data, greinar, CV. • Alskyns verkætlanir: 10 milliónir Dkr/ár til GEL/NVD/FF • Fígging flytast frá einum roknskaparári til tað næsta. Eingin null-stilling við árslok. • Sabbatsár 5. hvørt ár við løn.
Hava vit ráð at granska? • Alivinnan fyri fellið: 50.000 tons • Útfutningsvirði: 1000.000.000 Dkr • Tørvandi vitan førdi til fiskafelli í fleiri ár (oxygen, sjógvrúmd, strongd, cortisol, immunverja, virus, bakteriur, soppar) • Fleiri milliardir í útflutningsvirði mistar • Føroyar hava ikki ráð til at lata vera við at granska Mynd úr greinini: Fernand Martin and Marc Trudeau (1998). The Economic Impact of University Research. Research File, March 1998, Volume 2, No. 3. http://www.aucc.ca/_pdf/english/publications/researchfile/1997-98/vol2n3_e.pdf Ja, Føroyar eru ein vísindalig oyðimørk við nøkrum fáum oasum
Takk fyri givið ljóð