Szwedzki system gospodarki odpadami

1. Szwedzki system gospodarki odpadami

2. Część 1 Szwecja Organizacja Avfall Sverige – Swedish WasteManagement

3. Szwecja • 9,4 mln mieszkańców • 450 000 km2

4. Avfall Sverige – Swedish Waste Management • Organizacja działająca w sektorze gospodarki odpadami i recyklingu • 400 członków, głównie sektor publiczny, lecz również przedsiębiorstwa prywatne • Reprezentujemy 99,9% ludności Szwecji poprzez naszych członków • Nasze główne zadanie to reprezentowanie i wspomaganie rozwoju naszych członków poprzez • tworzenie sieci • informowanie i szkolenie • oraz wywieranie wpływu na decydentów • Członek CEWEP, ECN, ISWA iMunicipal Waste Europe

5. Avfall Sverige – Swedish Waste Management • Nasi członkowie • odpowiadają za gminną gospodarkę odpadami • wykonują usługi, związane z innymi kategoriami odpadów • reprezentują ważną część infrastruktury w społeczeństwie • Naszym – wspólnym - celem jest zrównoważona, prawidłowa pod względem ekologicznym gospodarka odpadami dla dobra społeczeństwa.

6. Część 2 Odpady – to zasoby Rozwój Zakres odpowiedzialności Realizacja

7. Odpady – to zasoby

8. Hierarchia postępowania z odpadami

9. Wyjątkowe wyniki

10. Rozwój

11. Ważne etapy rozwoju • Późny wiek XIX:Epidemia cholery – początek gospodarki odpadami komunalnymi • Lata 50-te XX wieku: • Powstały systemy centralnego ogrzewania • Lata 70-te i 80-te XX wieku:Kryzysy naftowe – odpady wykorzystywane do produkcji ciepła sieciowego

12. Ważne etapy rozwoju Odpady komunalne składowane rocznie na wysypiskach (w tonach) Wprowadzenie podatku wysypiskowego Zakaz składowania odpadów palnych na wysypisku Wprowadzenie odpowiedzialności producenta Obowiązek gminnych planów gospodarki odpadami Zakaz składowania odpadów organicznych na wysypisku i krajowy cel, dotyczący odpadów żywnościowych Municipal waste planning compulsory Obecnie trwający przegląd sytuacji w całym kraju

13. Jasny podział obowiązków Producenci: • Odbiór i przetwarzanie odpadów w ramach odpowiedzialności producenta • Samorządy lokalne • Odbiór i przetwarzanie odpadów komunalnych • Informowanie gospodarstwa domowych • Parlament/Rząd • Urzędy nadzorujące Wytwórca odpadów: • Obywatele/gospodarstwa domowe: Segregowanie i oddawanie/dostarczenie odpadów do wyznaczonych miejsc zbiórki. • Przedsiębiorstwa/Zakłady przemysłowe: Obsługawytworzonych przez siebie odpadów.

14. Organy władzy i urzędy Poziom krajowy • Parlament • Krajowe cele ekologiczne • Szwedzka Agencja ds. Ochrony Środowiska (Urząd Ochrony Przyrody) • Krajowy plan gospodarki odpadami • Opracowuje przepisy i wytyczne krajowe • Krajowy sąd ochrony środowiska (5 sądów i jeden odwoławczy): • Wydaje pozwolenia dla większych zakładów przetwarzania odpadów Poziom regionalny • Urząd Wojewódzki – administracja rządowa (21 województw): • Regionalne cele ekologiczne • Pozwolenia i nadzór nad większością zakładów przetwarzania odpadów • Nadzór na regionalnym potencjałem przetwarzania odpadów Poziom gminny • Władze gminne: • Gminne cele ekologiczne • Gminne plany gospodarki odpadami i gminne przepisy • Pozwolenia i kontrola mniejszych zakładów przetwarzania odpadów

15. Realizacja Gminy realizują swoje obowiązki w różny sposób, tworząc własną organizację gospodarki odpadami Administracja: • Prawie 50% gmin utworzyło gminne spółki gospodarki odpadami Odbiór odpadów komunalnych: • 30% obsługa we własnym zakresie • 70% umowa z prywatnymi operatorami Przetwarzanie odpadów komunalnych • 35% obsługa we własnym zakresie • 65% umowa z innymi operatorami, będącymi przeważnie własnością gmin

16. Współpraca Współpraca – to rozwiązanie dla coraz bardziej złożonej gospodarki odpadami: • Optymalizacja korzyści ekologicznych i społecznych • Efektywne ekonomicznie zagospodarowanie odpadów • Zapewnienie właściwych kompetencji

17. Część 3 Model ogólny systemu Infrastruktura Odbiór odpadów Odzysk i recykling

18. Model ogólny systemu

19. Świadomość społeczna – czynnik sukcesu Kluczowe informacjei narzędzia motywujące oraz ułatwiające współpracę: • Komunikacja • Opracowanie zrozumiałych systemów, ułatwiających właściwe postępowanie • Informacja zwrotna o rezultatach oraz jasny przekaz, że „to co ja robię, ma znaczenie” • Podkreślanie odpowiedzialności i znaczenia zaangażowania wytwórców odpadów

20. Zapobieganie powstawaniu odpadów w Szwecji • Obecnie 99% odpadów to odzysk materiałowy lub energetyczny  większy nacisk na zapobieganie powstawaniu odpadów • Informacja, wiedza i postępowanie to czynniki sukcesu • Długa tradycja ponownego używania – pchli targ, sklepy z używanymi rzeczami, zbiórka w centralach recyklingu, itp. • Największe wyzwanie: przerwanie powiązania między wytwarzaniem odpadów i wzrostem gospodarczym Przewiduje się podwojenie ilości wytwarzanych odpadów komunalnych w Szwecji w latach 2010-2030 (szwedzki Urząd ds. ochrony środowiska) Przewiduje się wzrost ilości odpadów na świecie o 72 % w latach 2010-2025 (What a Waste-A global review of Solid Waste Management, marzec 2012, Grupa Banku Światowego)

21. Infrastruktura Odbiór posegregowanych u źródła odpadów z gospodarstw domowych • Odbiór z posesji • 630 central recyklingu z zpracownikami obsługi na miejscu • 5.800 bezobsługowych punktów selektywnej zbiórki odpadów Przetwarzanie i recykling odpadów w zależności od ich charakteru • 58 zakładów przetwarzania odpadów organicznych • 32 zakładów przetwarzających odpady na energię • 79 składowisk odpadów

22. Centrale recyklingu

23. Recykling i przetwarzanie Różne metody przetwarzania w zależności od charakteru odpadów umożliwiają wykorzystanie odpadów jako zasobu Odpady żywnościowe Materiały Odpady palne Nowe produkty Bionawóz Biogaz Centralne ogrzewanie Energia elektryczna

24. Produkcja biogazu i bionawozu • Obecnie najbardziej rozwijająca się metoda przetwarzania • Odzysk energii poprzez produkcję biogazu stosowanego jako paliwo do pojazdów • Zawracanie substancji pokarmowych na pola uprawne poprzez produkcję bionawozu • Segregowanie u źródła i gwarancja jakości to słowa kluczowe W 2011 wyprodukowano 322 GWh paliwa samochodowego z odpadów żywnościowych, zastępując ok.30 mln litrów benzyny. Corocznie w Szwecji 600.000 ton nawozów jest zastępowanych bionawozem.

25. Wytwarzanie ciepła sieciowego i energii elektrycznej • Produkcja ta zapewnia ok. 20% całego ciepła sieciowego w Szwecji, pokrywa zapotrzebowanie 900.000 domostw • Produkcja energii elektrycznej odpowiada potrzebom 250.000 gospodarstw domowych • Zaawansowany i bezpieczny system oczyszczania spalin • Większość pozostałości poprodukcyjnych może podlegać recyklingowi Całkowita produkcja energii w 2011: Ciepło sieciowe: 13,5 TWh Energia elektryczna: 2 TWh (łącznie z odpadami przemysłowymi)

26. Efektywne i czyste spalanie odpadów

27. Od wysypisk śmieci do nowoczesnych zakładów recyklingu (Illustrator: Per Josefsson)

28. Integralna część kompleksowego systemu Produkty Gospodarstwa rolne Gospodarstwa domowe Odzysk materiałowy Oczyszczanie ścieków Bionawozy Odpady Fermentacja beztlenowa Paliwo do pojazdów Składowisko odpadów Biogaz Produkcja ciepła/chłodu Spalanie Produkcja energii elektrycznej Inne paliwa

29. Część 4 Ekonomika gospodarki odpadowej Środki sterowania Czynniki sukcesu Wizja i cele długoterminowe

30. Ekonomika gospodarki odpadowej Odpady komunalne • Wszystkie koszty pokrywają gminne opłaty za wywóz śmieci (nie podatki) • O taryfach decyduje samodzielnie każdy zarząd gminy • Działalność niedochodowa • Opłaty mogą być zróżnicowane, aby zachęcić do segregowania u źródła na potrzeby recyklingu Odpady komunalne objęte odpowiedzialnością producenta: • Koszty pokrywa opłata, dodana do ceny każdego produktu

31. Opłata za wywóz odpadów • Średnia opłata roczna w 2011 • dla gospodarstwa domowego: • Domy jednorodzinne: 240 EUR • Mieszkania: 150 EUR Średnia opłata dzienna dla gospodarstwa domowego

32. Koszty gospodarki odpadami komunalnymi Koszty gospodarki odpadami komunalnymi w 2010 r., średnio

33. Środki sterowania • Cele ekologiczne • Rozporządzenia rządowe, zakazy i podatki, np.: • Podatek wysypiskowy (od 2000) • Zakaz składowania odpadów palnych na wysypisku od 2002 • Zakaz składowania odpadów organicznych na wysypisku od 2005 • Zróżnicowane taryfy za odpady komunalne • Gminne plany i przepisy dotyczące gospodarki odpadami • Informacja i komunikacja

34. Ważne czynniki sukcesu • Gospodarka odpadami to usługa publiczna • Jasny podział ról i odpowiedzialności umożliwia niezbędne inwestycje • Jasne krajowe cele ekologiczne wskazujące kierunek działania. • Długoterminowe regulacje prawne i ekonomiczne instrumenty sterowania • Współpraca pomiędzy gminami • Współpraca wewnątrz gminy (wydziały zajmujące się odpadami, energią, gospodarką wodno-ściekową, planowaniem przestrzennym, itp.) • Współpraca między sektorem publicznym i prywatnym • Skupienie uwagi na komunikacji i zaangażowaniu społeczeństwa

35. Wizja organizacji AvfallSverige Zero odpadów! Cele długoterminowe do roku 2020: • Przerwanie powiązania między wytworzonymi odpadami i wzrostem gospodarczym • Zdecydowane przesunięcie w górę hierarchii postępowania z odpadami Wzrost gospodarczy BNP Wytworzone odpady

36. Część 5 Waste Management on Export (eksport rozwiązań gospodarki odpadami) – nowa szwedzka platforma

37. Cel nowej platformy Ułatwianie eksportu • szwedzkiej wiedzy na temat gospodarki odpadami, • produktów i usług w sektorze gospodarki odpadami, poprzez współpracę gmin, spółek gminnych i sektora prywatnego.

38. Strategia oparta na współpracy Gospodarka odpadami w Szwecji - gminy - gminne spółki - przedsiębiorstwa prywatne (dostawcy technologii i wiedzy) Jedna silna platforma z unikatowym połączeniem kompetencji

39. Co robimy • Opracowujemy oferty dla stworzenia katalogu produktów • Przeprowadzamy inwentaryzację zasobów, pasujących do ofert • Opracowujemy modele biznesowe dla współpracy pomiędzy gminami i przedsiębiorstwami, aby móc przygotować najlepszą ofertę • Przygotowujemy procedurę ukierunkowywania i oceny napływających zapytań • Uczestniczymy w projektach pilotażowych w różnych krajach w celu dalszego rozwijania naszych modeli i procedur

40. Oferty Zapytania Pasujące oferty Gospodarka na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym: Współpraca, organizacja, ekonomika gospodarki odpadami, struktura opłaty za wywóz odpadów, itp. Gospodarka odpadami w zrównoważonym rozwoju miast: Opracowanie systemu, plany gospodarki odpadami, rozwiązania dla systemów zbiórki i segregacji Udostępnienie mocy produkcyjnych dla zagospodarowania odpadów (wraz z rozwiązaniami logistycznymi) jako tymczasowe rozwiązanie • ”Jak dopasować formę/strukturę naszego systemu gospodarki odpadami do tego, co chcemy osiągnąć?” • ”Jak powinniśmy ukształtować ogólną strukturę naszego systemu gospodarki odpadami?” • ”Potrzebujemy mocy produkcyjnych dla zagospodarowania odpadów, ale nie mamy ani funduszy ani czasu, abyteraz od razu zbudować te zakłady.”

41. Oferty Zapytania Pasujące oferty Realizacja różnych zakładów zagospodarowania odpadówMożliwości finansowania, studia wykonalności, zamówienia publiczne, budowa, itp. Eksploatacja, pomoc techniczna i optymalizacja różnych zakładów utylizacji odpadów Komunikacja i kampanie informacyjne(podnoszenie świadomości) Szkolenia za granicą i w Szwecji, oferty stażu. • ”Wiemy, co chcemy zbudować, ale potrzebujemy pomocy przy realizacji zakładu/instalacji.” • ”Mamy zakład/instalację, ale chcemy poprawić jego funkcjonowanie i utrzymanie oraz jak najlepiej go wykorzystać .” • ”Chcemy dotrzeć z naszym przekazem do społeczeństwa, do decydentów lub innych zainteresowanych stron.” • ”Chcemy przeszkolić naszych pracowników”

42. Swedish Waste Management on Export Kontakt i informacje Kierownik projektu: Jenny Åström jenny.astrom@avfallsverige.se +46-70-5136612 Przewodniczący grupy roboczej: Thomas Nylund thomas.nylund@gastrikeatervinnare.se +46-26-178489 avfallsverige.se/in-english/waste-management-on-export/