510 likes | 772 Views
Verwijzen naar de kinderarts. Gert Jan van der Burg. Astma monitoring. Indeling - leerdoelen. Casus astma Behandeldoelen bij astma Monitoring van astma Verwijzen Themapoli’s. Casus Larissa 10 jaar. Anamnese. Sinds paar maanden progressief benauwd, met name bij inspanning
E N D
Verwijzen naar de kinderarts Gert Jan van der Burg Astma monitoring
Indeling - leerdoelen • Casus astma • Behandeldoelen bij astma • Monitoring van astma • Verwijzen • Themapoli’s
Anamnese • Sinds paar maanden progressief benauwd, • met name bij inspanning • Hoest veel, tot brakens toe • Benauwdheid staat op de voorgrond • Geen koorts • Altijd verstopte neus, jeukende ogen • Thuis: 2 katten • er wordt niet gerookt • niet gesaneerd, kleden, kussens, stoffen gordijnen etc • Medicatie: • Fluticason 2 dd 250 ug dosisaerosol + Volumatic • Salbutamol z.n. • Cetirizine 1 dd 10 mg • Budesonide neusspray • Overige (zie brief huisarts)
Uw mening Werkhypothese: omdat: Astma • Allergie • Anamnestisch Reversibele luchtwegobstructie • Tot enige weken geleden goede reactie op behandeling
Behandeldoelen Werkhypothese: Astma Wat zijn de behandeldoelen bij astma? Aan welke behandeldoelen voldoet Larissa wel of niet?
Behandeldoelen • geen of minimale symptomen overdag en ’s nachts • geen exacerbaties • geen/minimale behoefte kortwerkende luchtwegverwijders • geen beperkingen in het dagelijks leven of bij inspanning • (bijna) normale longfunctie • geen of minimale bijwerkingen van de medicatie Behandeldoelen worden niet bereikt
Verschuiving van focus ERNST MATE van CONTROLE
Hoe kun je de astmacontrole vaststellen? • Anamnese (Klachten en gebruik van luchtwegverwijders) • Longfunctie onderzoek • Bronchoprovocatie testen • Meten van luchtwegontsteking Geschikt instrument? Wat/ welke precies? Effect op behandeling/ prognose?
Anamnese ACQ (asthma control questionnaire) vanaf 11 jaar • 5 items betreffende klachten • 1 item gebruik van extra luchtwegverwijders • 1 item FEV1 • ACT (asthma control test) vanaf 12 jaar • Invloed van astma op dagelijkse activiteiten • Kortademigheid • Nachtelijke klachten • Gebruik van extra luchtwegverwijders • Ingeschatte controle door de patiënt zelf • Kinderversie 4 items door het kind ingevuld (VAS) en 3 door ouders/verzorgers (vanaf 4 jaar) Development and cross-sectional validation of the Childhood Asthma Control Test.Liu AH, Zeiger R, Sorkness C, Mahr T, Ostrom N, Burgess S, Rosenzweig JC, Manjunath R.J Allergy Clin Immunol. 2007 Apr;119(4):817-25. Epub 2007 Mar 13
5 5 5 0 0 4 4 4 1 1 3 3 3 2 2 2 2 2 1 1 1 0 3 3 0 0 0 1 2 3 1. Hoe is het vandaag met je astma? 0 1 2 3 2. Hoeveel last heb je van astma als je rent, traint of sport? 3. Moet je hoesten door je astma? 4. Word je 's nachts wakker door je astma? 5. Hoeveel dagen had uw kind de afgelopen 4 weken overdag astmaklachten? 6. Hoeveel dagen had uw kind de laatste 4 weken overdag last van piepende ademhaling door de astma? 7. Hoe vaak werd uw kind de afgelopen 4 weken 's nachts wakker door de astma? ACT (Astma Control Test) Maximaal = 27 < 20 = onvoldoende controle www.astmatest.nl
Factoren die leiden tot verminderde controle • Aanhoudende blootstelling aan aspecifieke of allergische prikkels • Onvoldoende therapietrouw • Onvoldoende inhalatietechniek • Allergische rhinitis • KNO-infecties • Andere of bijkomende aandoening, zoals tracheomalacie, gastro-oesophageale reflux, recidiverende infecties
Conclusie • Toetsen aan behandeldoelen • Mate van astmacontrole vaststellen • Factoren die leiden tot verminderde controle
Pieter Meijers polikliniek ROUTEWIJZER KINDERGENEESKUNDE GV
HERKENNEN VAN PROBLEEMGEDRAG 1ste milieu 50% ouders onderkent probleemgedrag 15% gaat hiermee naar de huisarts veel worden “gestuurd” ouders/verzorgers leerkrachten sportclub/trainers/vrienden 2de milieu 3de milieu
afname symptomen bij: structuur interessante activiteit 1:1 beloning toename symptomen bij: ongestructureerde omgeving saaie activiteit geen toezicht geen beloning omgevingsfactoren kunnen “probleemgedrag” als bijvoorbeeld ADHD beïnvloeden
Casus 1 : Betül 10 jaar • groep 7 • aangemeld bij de DVC • “emotie eetster” • veel te dik , verder gezond, BMI 31 • dyslectisch • (leer) problemen op school • normaal niveau • dyslexie • ADD
Casus 2 : Rüya 10 jaar • was bekend op de obstipatie poli • veel buikpijn en verzuim op school • weinig compliance in de behandeling • gaat niet graag naar school • heeft weinig vriendinnen • wordt dromerig, slordig en nonchalant gevonden • normaal niveau • ADD
Casus 3 : Bert 9 jaar • groep 6 ; zit altijd achterste voren • wordt er vaak uitgestuurd • vaak betrokken bij ruzie op het schoolplein • mag bijna nooit op verjaardagen komen • IQ 78 (VIQ 86 ; PIQ 76) • wordt (structureel ernstig) overvraagd • met Speciaal Onderwijs gaat het prima
WAT MAAKT ADHD EEN LASTIGE DIAGNOSE ? • geen scherp afgrensbare stoornis/dimensioneel • symptomen dienen afgezet te worden tegen wat normaal is voor de leeftijd • symptomen variëren naar gelang de setting • vaak co-morbiditeit • voldoende informatie uit verschillende milieu’s? • kijk uit voor wachtkamer observatie
Symptomen ADHD 3 kernsymptomen • aandachtstekort • impulsiviteit • hyperactiviteit • executive functies 18multidisciplinaire richtlijn adhd, 2005
Symptomen ADHD • hyperactiviteit: • wiebelen, draaien, niet kunnen blijven zitten, excessief rennen of klimmen, niet rustig kunnen spelen of werken, excessief praten, ‘on the go’ • impulsiviteit: • onderbreekt anderen, gooit antwoorden er zo uit, niet op de beurt kunnen wachten • aandachtstekort: • concentratieproblemen, moeilijk aandacht bij taak houden, niet luisteren, taken niet afmaken, slecht in organiseren, steeds dingen kwijt, snel afgeleid, vergeetachtig
ADHD in de levensloop Studieproblemen Moeite met sociale interacties Negatief zelfbeeld Baldadig gedrag, verwondingen/ ongelukken Verslavingsproblematiek (roken/alcohol/drugs) Cave: crimineel gedrag Problemen op het werk Laag zelfbeeld Middelenmisbruik Verwondingen/ongevallen Relatieproblemen Gedrags- problemen Voor-school Adolescent Volwassen Schoolgaand Studerend Gedragsproblemen Geringe leerprestaties Moeite in de omgang met anderen (leeftijdgenoten, sibs) Laag zelfbeeld/faalangst Cognitief onderpresteren Moeite met vinden van werk Faalangst Middelenmisbruik Verwondingen/ongevallen 7Mannuzza et al, 1997. 6Barkley et al, 1990. 8Biederman et al, 1997. 14Swensen et al, 2003
AD(H)D heb je al vanaf je geboorte? • klachten moeten begonnen zijn voor het 7de jaar • pas vanaf 5 jaar te beoordelen of AD(H)D aanwezig is • vaak pas diagnose AD(H)D tussen 7 en 9 jaar • vroege aanwijzingen kunnen zijn • erg beweeglijk • veel huilen • overgevoelig • dwars • klagende leerkrachten • problemen vanaf groep 3
leeftijdgerelateerde vragenPEUTERS en KLEUTERS • perinatale problemen? • mijlpalen ontwikkeling, niveau? • slaapritmestoornissen? • contactproblemen/sociale problemen? • consequente opvoeding, grenzen? • ouders op 1 lijn? • erfelijkheid?
Leeftijdgerelateerde vragenSCHOOLLEEFTIJD • hoe lang bestaat het al? • prestaties op school, niveau? • gedragsproblemen school, thuis, op straat? • grenzen en duidelijkheid? • slaapproblemen? • alleen concentratieproblemen? • erfelijkheid
CONCENTRATIE • kunnen kinderen zich nog wel concentreren? • wat is concentratie? • soorten concentratie • concentratiebelemmering • concentratiestoornissen leerling leerstof leerkracht omgeving inefficiënt werken aandachtsduur afleidbaarheid vrijwillige concentratie onvrijwillige concentratie 6 jaar : 10 min 10 jaar : 20 min 13 jaar : 30 min
Leeftijdgerelateerde vragenADOLESCENTEN • schoolcarriére? • middelengebruik? • motivatie, organisatie, vergeetachtigheid? • vroeger druk, gedragsproblemen? • chaos in hoofd? • erfelijkheid?
ADHD – Co-morbiditeit (1) ADHD alléén 31% 31% ODD 60% Tic 11% n = 579 14% 40% Gedragsstoornis Angst/stemmingsstoornis ODD=Oppositioneel Opstandig Gedrag MTA study 1999
ADHD – Co-morbiditeit (2) ADHD Mentale retardatie Lees/schrijf stoornis 13% 40% 50% coördinatie stoornis DAMP 50% ASS Kadesjö & Gillberg 2001 Comorbidity
AD(H)D is erfelijk? • 80 % genetisch bepaald (2-ling- en adoptie onderzoek) • 50 % ouders met AD(H)D heeft ook AD(H)D kind • 30 % AD(H)D-ers heeft een familielid met AD(H)D • 5 – 10 % AD(H)D kinderen genetische afwijkingen
3 typen AD(H)D kinderen • ADHD met aandachts- en concentratiestoornissen(ADD) ( 30 %) • ADHD met hyperactiviteit en impulsiviteit ( 10 %) • ADHD met een combinatie ( 60 %)
VRAGEN OUDERS : • 1) welke problemen signaleert u bij uw kind? Hulpvraag? • 2) Is dit een probleem dat uzelf ervaart of is het de school die dit probleem ervaart? • Voorgeschiedenis (ontwikkelingsanamnese) • Motorische ontwikkeling • Spraak/taalontwikkeling • Slaapgewoonten en slaapproblemen • Schoolse functioneren • Persoonlijk (of actuele) functioneren • Hulpervaringen/opnamen • Familiaire (persoonlijke) omstandigheden
VRAGEN SCHOOL : welke zorg hebt u over deze leerling?: waarover bent u tevreden?: krijgt deze leerling op uw school extra hulp of ondersteuning, zo ja door wie?: hoe zijn de leerprestaties?: is dit kind eerder getest op intelligentie, zo ja door wie, datum en uitslag:
Uitkomsten 2009/ deel 2010: In totaal 219 patienten gezien
TAKE HOME • herkennen van probleemgedrag niet gemakkelijk • presentatie ADHD divers ; “dimensionele aandoening” • vraag zo breed mogelijk in verschillende milieus • ken je sociale kaart • label minder belangrijk dan de oplossing • medicatie, psycho-educatie, got en ? • let op comorbiditeit