KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND

1. KENNIS(SEN) MAAKT MACHT, MACHT MAAKT GEZOND HET BOOMMODEL Empowerment van vluchtelingen met gezondheidsklachten

2. Inleiding Dit is Mariam, een Somalische moeder van 6. - 7 jaar geleden volgde ze haar man die asiel kreeg in Nederland, met 1 kind. 2 andere bleven in Somalië achter. Ze kregen nog 3 kinderen. - ze kan niet echt lezen of schrijven - ze is vaak moe, heeft last van rug- en hoofdpijn, voelt zich depressief Vluchtelingen en migranten • hebben vaak een marginale positie in de samenleving • Hebben vaker gezondheidsklachten dit bemoeilijkt het vinden van werk of het volgen van aanvullend onderwijs • Netwerk met weinig of geen relevante kennis heeft negatieve invloed • een sterk sociaal netwerk heeft een positieve impact op gezondheid, integratie en sociale positie BOOMMODEL Mariam Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

3. Boommodel en Empowerment BOOMMODEL = Methode die vluchtelingen en migranten handvatten levert om ZELF hun sociale positie te verbeteren, op basis van EMPOWERMENT EMPOWERMENT : Uitgangspunt: - mensen moeten meer mogelijkheden krijgen om (zelf) hun eigen situatie te verbeteren - zowel individuen als maatschappelijke groepen 2 stromingen: Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

4. Empowerment: historische achtergrond - Braziliaans pedagoog en filosoof - Brazilië jaren 1960: enkel wie kon lezen, mocht stemmen. P. Freire zette alfabetiseringsprogramma op voor arme land- en fabrieksarbeiders, ging met hen in dialoog over hun leefomstandigheden en stelde de vanzelfsprekendheden in hun bestaan ter discussie. Werd voor opruiing gevangen gezet, ontsnapte en ontvluchtte het land. - Baseerde zich op FANON (marxistisch Algerijns psychiater, 1967) die onderzoek deed naar de psychische gevolgen van koloniale onderdrukking (cultuur van zwijgen waarin mensen hun situatie als vanzelfsprekend accepteren) PAOLO FREIRE Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

5. Paolo FREIRE Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

6. Empowerment is een cyclisch, repetitief proces • In dit proces zijn belangrijk: • Cliënt/onderzochte en hulpverlener streven naar wederzijds begrip, vertrouwensrelatie • Beide partijen leren uit de dialoog • Ideeën en handelswijzen worden continu al tijdens het proces geëvalueerd en bijgesteld. Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

7. Het BOOMMODEL: ontwikkeling en onderzoek i.o.v. GGZ Groningen (afd. preventie) en Humanitas Doel: Netwerkmethodiek voor vluchtelingen o.b.v. methode van Freire. Via actie-onderzoek: 1e onderzoeksfase: diepte-interviews “Hoe zou uw ideale plek in Nederland eruitzien? En wat zijn belemmeringen hierbij?” ! mensen willen werk en erkenning voor hun ervaring, geen nadruk op belemmeringen  concept aangepast van sociaal-emotioneel maatjesnetwerk naar loopbaanmodel met focus op leren netwerken 2e fase: analyses van interviews ter controle voorgelegd aan andere vluchtelingen+ vragenlijst. Bespreking resultaten in focusgroepen  Ontstaan conceptmethodiek, die getest wordt op 1 groep en enkele individuele vluchtelingen. Onderzoeker wordt COACH. Methodiek en bruikbare interventies worden continu bijgestuurd. 3e fase: de bijgestelde methodiek wordt opnieuw getest: 7 trajectbegeleiders (Humanitas) volgen samen 4 maanden lang 9 vluchtelingen (met wekelijks overleg van 2 onderzoekers en coaches). De methodiek wordt een laatste keer herzien en resulteert in het uiteindelijke BOOMMODEL. Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

8. Het BOOMMODEL: Methodiek 3 fasen: WORTELS - STAM – KRUIN (flexibel hanteren, kansen grijpen wanneer ze zich voordoen!) Wie ben ik, wat kan ik en wat wil ik? Cliënt zoekt samen met coach antwoord (narratieve methode, biografie)  cliënt wordt actiever en minder neerslachtig  verschillen tussen leven hier en in thuisland worden duidelijk  rol coach: onderzoeker, informatieverstrekker, motivator, luisterend oor Praktijkvoorbeeld: MARIAM - gaat niet naar school, Nederlands leren vlot niet - wil het liefst thuis blijven en voor de kinderen zorgen De coach laat haar vertellen over haar leven in Somalië. Ze verandert van een vermoeide vrouw in een levendige actrice. WORTELS Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL Mariam

9. Het BOOMMODEL: Methodiek Hoe kom ik waar ik wil? Netwerk-plan opmaken: interessante contacten m.b.t. werk, opleiding en hobby’s in kaart brengen Netwerkvaardigheden vergroten/aanleren (gesprekken voorbereiden, rollenspel, laagdrempelige praktijksituaties)  rol coach: intermediair en trainer MARIAM - haalt contacten met Somalische vrouwengroep weer aan - krijgt interesse in Nederlands eten (met coach naar bieb en en supermarkt) - is minder moe, heeft minder vaak hoofdpijn - legt contact met de benedenbuurvrouw (eerst in bijzijn coach, later kookt ze voor haar en past de buurvrouw op haar kinderen) STAM Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL Mariam

10. Het BOOMMODEL: Methodiek Netwerkplan uitvoeren gesprekken samen met coach voorbereiden en na afloop evalueren  cliënt gaat persoonlijk netwerk opbouwen, uitbreiden en onderhouden  rol coach: supervisor aan de zijlijn MARIAM - gaat naar school, maakt vriendinnen in de Nederlandse les en wil meer Nederlandse vrouwen ontmoeten - kreeg een taalstage in de zorg aangeboden (weigerde) - meldde zich aan als oppasouder op school en wil verder studeren - is niet langer schuchter en bang, gaat haar eigen weg. “Ik heb hier kansen die ik in mijn eigen land nooit had.” KRUIN Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL Mariam

11. Het BOOMMODEL: Types interventies die trajectbegeleiders en coaches vaak gebruiken: Belemmerende factoren voor coach bij netwerken: - Beroepscode maatschappelijk werk (empathie vs. afstand, privacy) coach zo nodig vervangen! - Wat is goede hulpverlening ?(zelfredzaam tot iedere prijs?, cliënt of organisatie centraal?) ervarener coach = betere - Cultuurverschillen in (in-)formeel netwerken balans tussen professionele - Persoonlijke factoren, karakter eisen en belangen cliënt Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL

12. Conclusie Na enige jaren praktijktoepassing blijkt: het BOOMMODEL werkt: • Veel vluchtelingen starten met een opleiding • Veel vluchtelingen vonden een baan of zinvolle dagbesteding • Psychologische en andere gezondheidsklachten namen af • Hoewel ontwikkeld met hoogopgeleide vluchtelingen, ook met succes bij laagopgeleiden toegepast (Mariam) • Intussen ook met succes gebruikt bij • Vluchtelingen met posttraumatische stress, en andere migrantengroepen • In activiteitenbegeleiding bij vluchtelingen met PTSS (GGZ Drenthe) Is de ideologische opvatting van empowerment in deze tijd nog relevant? JA! Kennis(sen) maakt macht, macht maakt gezond. HET BOOMMODEL