270 likes | 563 Views
SAZINON Ziekenhuisapotheek. Wat is de plaats van farmacogenetica?. J.G. Maring , ziekenhuisapotheker. 50 !!. Nature 1953…. Oorzaken van interindividuele verschillen in farmacologie. Leeftijd Orgaanfunctie Geneesmiddelinteracties Ziekte Genetische aanleg.
E N D
SAZINON Ziekenhuisapotheek Wat is de plaats vanfarmacogenetica? J.G. Maring,ziekenhuisapotheker
Oorzaken van interindividuele verschillen in farmacologie • Leeftijd • Orgaanfunctie • Geneesmiddelinteracties • Ziekte • Genetische aanleg
Eiwitten die een rol spelen in PK/PD • Transporters • Metaboliserende enzymen • Target eiwitten • Eiwitten geassocieerd met co-factoren • Eiwitten geassocieerd met competitieve substraten
efflux pump anabolic enzyme " active drug repair enzym catabolic enzyme drug - cofactor complex effect on target inactivated drug competitive agent prodrug influx
Genetische verschillen door • germ line mutaties • Single Nucleotide Polymorphisms • tandem repeats • microsatellites • somatische mutaties
Human Genome Project (HUGO) • 1.4 miljoen single-nucleotide polymorphisms • 60.000 in gene coding regions
Genetica en geneesmiddelen • Klassiek: Pharmacogenetics • verband tussen een of enkele SNP’s en PK/PD gedrag • Modern: Pharmacogenomics • wisselwerking van diverse genprodukten in relatie tot PK en PD
Klinisch relevante germ line polymorfismen in de oncologie • Metabolisme • DPD 5-FU • UGT1A irinotecan • TPMT thiopurines • Targets • TS 5-FU / TomudexR • DNA repair • XRCC1 platina verbindingen
Klinisch relevante germ line polymorfismen in de oncologie • Metabolisme • DPD 5-FU • UGT1A irinotecan • TPMT thiopurines • Targets • TS 5-FU / TomudexR • DNA repair • XRCC1 platina verbindingen
Farmacologie van 5-fluorouracil 5-FU Katabolisme Anabolisme DPD Nucleotiden/Nucleosiden DHFU FdUMP FUPA FBAL Binding Thymidylate Synthase dUMP dTMP
Impact van IVS14+1G>A mutatie op farmacokinetiek 5-FU Br J cancer 2002;86:1028-1033
Klinisch relevante germ line polymorfismen in de oncologie • Metabolisme • DPD 5-FU • UGT1A irinotecan • TPMT thiopurines • Targets • TS 5-FU / Tomudex • DNA repair • XRCC1 platina verbindingen
Farmacologie van irinotecan CPT-11 carboxyl esterase (lever) SN-38 intestinale absorptie UGT1A1 SN-38 SN-38 glucuronide bacteriën gal urine
UDP-glucuronosyltransferase • 30 UGT isovormen • UGT1A1 verantwoordelijke voor bilirubine glucuronidering • UGT1A1 deficiëntie leidt tot syndroom van Gilbert: ongeconjugeerde hyperbilirubinemie • Meest voorkomend polymorfisme is TA dinucleotide insertie in promotor
Klinisch relevante germ line polymorfismen in de oncologie • Metabolisme • DPD 5-FU • UGT1A irinotecan • TPMT thiopurines • Targets • TS 5-FU / Tomudex • DNA repair • XRCC1 platina verbindingen
Farmacologie van 6-MP azathioprine 6-mercaptopurine xanthine oxidase TPMT HGPRT Me-MP thiourinezuur tIMP urine TPMT Me-tIMP thioguanine nucleotiden
Thiopurine S-methyltransferase • 9 TMPT allelen bekend • Caucasians: • 89% normaal • 11% verlaagd • 0.3 % deficiënt • Lage TMPT activiteit gerelateerd aan vergrote kans op beenmergtoxiciteit bij 6-MP behandeling
Klinisch relevante germ line polymorfismen in de oncologie • Metabolisme • DPD 5-FU • UGT1A irinotecan • TPMT thiopurines • Targets • TS 5-FU / Tomudex • DNA repair • XRCC1 platina verbindingen
Xray cross complementing group 1 (XRCC1) • Reparatie DNA schade • enkelstrengs breuken • base excisies • non-bulky adducten • XRCC1 mutatie in verband gebracht met resistentie tegen oxaliplatin
Pharmacogenomics • Polygenetische benadering • op basis van kennis van farmacologie/werkingsmechanisme • random search in SNP maps • Statistisch complex • Grote onderzoekspopulatie vereist • Uniforme behandeling
Polygenetische determinanten van respons PK auc = 100 auc = 200 auc = 400 effect toxiciteit toxiciteit toxiciteit PD effect effect N Engl J Med 2003;348:538-549
Polygenetische varianten PK PD Effect Toxiciteit 20 % 0 % 8 % 0 % 3 % 0 % 85 % 5 % 40 % 5 % 19 % 5 % 99 % 65 % 49 % 65 % 25 % 65 % N Engl J Med 2003;348:538-549
Farmacogenetica in de praktijk • Wees bewust van bestaan polymorfismen • Overweeg aanvullend onderzoek bij onbegrepen overmatige toxiciteit • DPD activiteit en/of 5-FU bloedspiegel • TPMT activiteit