Mindfulness Based Cognitive Therapy

1. Mindfulness Based Cognitive Therapy Björn Prins Psycholoog – Psychotherapeut

2. Inhoud • Deel I • Wat is mindfulness • Werkingsmechanisme • Wat is het niet • Toepassingen • Deel II • Wetenschappelijk onderzoek • Klinische populatie • Algemene populatie • Bronnen wetenschappelijk onderzoek

3. Deel I Wat is mindfulness

4. 1.1 Wat is MBCT/SR • Mindfulness • Integratie van Oost & West • Westers denken • Oplossingsgericht • Meer & Beter • Economie draaiend op verlangen • Rationeel • Cognitieve therapie • Communicatieve vaardigheden • Oosters denken • Zijn met dingen zoals ze zijn • Diepte inzicht / “Psychologie” door introspectie • De werkelijkheid zien

5. 1.1 Wat is MBCT/SR • Oorsprong van Mindfulness • Boeddhisme • Ong. 2570 jaar oud • Siddhartha • Nobele waarheden • Lijden • Oorzaak • Antwoord • Achtvoudige pad • Vipassana / Mindfulness • MBCT & MBSR • Boeddhisme • Spiritualiteit

6. 1.1 Wat is MBCT/SR • Wat is mindfulness-meditatie • Initieel Jon Kabat-Zinn; pijnkliniek : MBSR • Later Marc Williams, Seagal e.a. : MBCT • Beoefening staat centraal • Formele beoefening (1u / dag) • Zitmeditatie • Stapmeditatie • Meditatieve Yoga • Ligmeditatie (Bodyscan) • Drie minuten ademruimte • Informele beoefening (?)

7. 1.1 Wat is MBCT/SR • Het aanleren van Mindfulness • Programma 8 weken • Groepstraining (#>) • Doggy mind • Focus op • Adem • Lichaam • Geluiden en lichamelijke sensaties • Gedachten en emoties • Keuzeloos gewaarzijn CONCENTRATIE MEDITATIE MINDFULNESS

8. 1.1 Wat • “Evolutionair accident” • Fight-flight system • HPA-as (hypothalamus, hypofyse en bijnieren) • Cortisol, HS>, BD>, spijsvertering<, immuniteit< • Uitzonderlijke frontale ontwikkeling • “Het konijn en de vos” vs. “De mens en zijn trauma” • The goal of no goal • DOEN naar ZIJN • Je hoeft niets te bereiken • Alles is meditatie-object • Niet-oordelende / accepterende attitude

9. Neurotische doemodus vs. MFN zijnsmodus • Vermijden (ook activiteiten die ‘herbronnen’, wegvallen) • Focust op discrepantie* en oordeelt (*gelukkig willen zijn en dit niet ervaren) • Verleden & toekomst • Gedachten = reflectie van de realiteit • Herbeleven & ‘Pre’beleven • Automatisch • Toenadering (versus vermijden) • Toelaten en laten zijn (versus oordelen) • Directe ervaring • Gedachten = mentale gebeurtenissen • Huidig moment • Intentioneel, doelbewust Antwoorden op situatie Reageren op situatie

10. 1.2 Werkingsmechanisme MFN • Wat doet MBCT • DOEN => ZIJN • Realiteit observeren zoals ze is • Het lichaam als barometer (A-B-C)

11. 1.2 Werkingsmechanisme MFN AFFECT COGNITION SENSATION BEHAVIOR

12. 1.2 Werkingsmechanisme MFN • Wat doet MBCT • Nieuwe relatie met NAG • Geen vijand want oorzaak van ruminatie > (cognitieve therapie) • “Welkom” heten van wat is • Dwingende impact van gedachten wordt minder • geen realiteit • niet dwingend “Het is opvallend hoe bevrijdend het voelt om te kunnen zien dat je gedachten alleen maar gedachten zijn en niet “jij” of “de realiteit”… De eenvoudige daad van het herkennen van je gedachten als gedachten kunnen je bevrijden van de verwrongen realiteit die ze vaak creeëren. Dit brengt meer inzicht en helderheid en een groter gevoel van controle over je leven” Kabat Zinn (1990 )

13. 1.2 Werkingsmechanisme MFN • Het zitten op een kussen met een jeukende neus... • Of iemand die jouw frustratiegrens opdrijft • Het stappen in een ruimte met visuele prikkels • Of je moeten concentreren op een taak • Mindfulness yoga waar spanning ontspanning wordt • Of leren dat ‘niets doen’ soms de beste strategie is • ...

14. 1.3 Wat mindfulness NIET is • Quick fix • Tovermiddel • Esoterie / spiritualiteit / new-age / sekte • ‘Romantisch’ mediteren • Commercieel product Het is wel een klinische toepassing die wetenschappelijk onderbouwd is.

15. 1.4 Toepassingen van mindfulness • De impact van MBCT op… • Stress • Angst • PTSD (! Basis met CM) • (Spannings)hoofdpijn • Pijnklachten • Obsessief-Compulsieve stoornissen • Levenstevredenheid – algemeen welbevinden • Empathie • Stemmingsstoornissen

16. Voorbeeld • Toepassing van mindfulness op • Stress • Depressie

17. Depressie STRESS Uitputting Cortisolsysteem Hopeloosheid, negatief affect, impulsiviteit DOEN => ZIJN Reductie serotonine activiteit met invloed op 5-HT receptoren Gereduceerde frontaal cognitieve functies: geheugen & aandacht Gereduceerde frontale activiteit Dr. K. AudenaertUZ Gent

19. STROOP : 1ste kaart • t-toets, tweezijdig gepaard: 0,262894 (nt. Sign.)

21. STROOP : 2de kaart • t-toets, tweezijdig gepaard: 0,262894 (nt. Sign.)

23. STROOP : 3de kaart • t-toets, tweezijdig gepaard: 0,006397 (Sign.)

24. STROOP: Interferentiescore • t-test, eenzijdig gepaard, p. 0,001167 • t-test, tweezijdig gepaard, p. 0,002335

25. Inhoud • Deel I • Wat is mindfulness • Werkingsmechanisme • Wat is het niet • Toepassingen • Deel II • Wetenschappelijk onderzoek • Klinische populatie • Algemene populatie • Bronnen wetenschappelijk onderzoek

26. Deel II Wetenschappelijk onderzoek

27. Algemeenheden • > 3000 publicaties over meditatiesoorten heen • Tegenwoordig : booming MFN research • Meer en meer goede studies, voldoende subjecten, vergelijking met controlegroep, ...

28. Klinische studies • Angst (n=24), Kabat-Zinn • Significante daling pre vs. post gemeten met Beck en Hamilton • Follow-up : na 3 jaar blijven de effecten behouden • Depressie (n=149), Williams • Significante daling van relaps • Effect > bij mensen met 3 episodes depressie • Pijn (n=51), Kabat-Zinn • 65% heeft reductie van minsten 33% van pijnklachten • Fybromyalgie • 50% heeft 25% verbetering (n=59) • 67% meldt verbetering van symptomen (n=121) • Eetstoornissen, Kankerpatiënten,Psoriasis, Heterogene populatie, Vrijwilligers...

29. Niet-klinische populatie • Stress-reductie (n=103) • West Virginia University Wellness Program • 24% daling van spanningen / conflicten • 44% daling van ongemakken (distress) • 46% daling van medische symptomen • Wellness program (n=48) • Stijging van linker frontale activiteit (indicatie voor aangepaste reactie op stress) • Stijging van immuniteit (aanmaak antilichamen naar aanleiding van griepvaccin) • Correlatie tussen frontale activiteit & immuniteit

30. Bronnen wetenschappelijk onderzoek • Davidson, R. J., Kabat-Zinn, J., et al. Alterations in brain and immune function produced by mindfulness meditation. Psychosomatic Medicine, (2003) 65, 564-570. Shapiro, SL and Schwartz, GE. Mindfulness in medical education: Fostering the health of physicians and medical practice.Integrative Med (1998) 1:93-94. Shapiro, SL, Schwartz, GE, and Bonner, G. Effects of mindfulness-based stress reduction on medical and premedical students.J Behav Med (1998) 21:581-599.Kabat-Zinn, J., Wheeler, E., Light, T., Skillings, A., Scharf, M., Cropley, T.G., Hosmer, D., and Bernhard, J. Influence of a mindfulness-based stress reduction intervention on rates of skin clearing in patients with moderate to severe psoriasis undergoing phototherapy (UVB) and photochemotherapy (PUVA).Psychosom Med (1998) 60:625-632.Kabat-Zinn, J. Chapman, A, and Salmon, P. The relationship of cognitive and somatic components of anxiety to patient preference for alternative relaxation techniques.Mind/ Body Medicine (1997) 2:101-109.Miller, J., Fletcher, K. and Kabat-Zinn, J. Three-year follow-up and clinical implications of a mindfulness-based stress reduction intervention in the treatment of anxiety disorders.Gen. Hosp. Psychiatry (1995) 17:192-200.Massion, A.O., Teas, J., Hebert, J.R., Wertheimer, M.D., and Kabat-Zinn, J. Meditation, melatonin, and breast/prostate cancer: Hypothesis and preliminary data.Medical Hypotheses (1995) 44:39-46..

31. Bronnen wetenschappelijk onderzoek • Goldenberg, DL, Kaplin, KH, Nadeau, MG, et al. A controlled study of a stress reduction, cognitive-behavioral treatment program in fibromyalgia.Musculoskeletal Pain (1994) 2:53-66.Kaplin, KH, Goldenberg, DL, and Galvin-Nadeau, M. The impact of a meditation-based stress reduction program on fibromyalgia.Gen. Hosp Psychiatry (1993) 15:284-289.Kabat-Zinn, J., Massion, A.O., Kristeller, J., Peterson, L.G., Fletcher, K., Pbert, L., Linderking, W., Santorelli, S.F. Effectiveness of a meditation-based stress reduction program in the treatment of anxiety disorders.Am. J Psychiatry (1992) 149:936-943.Santorelli, S.F. A qualitative case analysis of mindfulness meditation training in an outpatient Stress Reduction Program, and its implications for self-knowledge. Doctoral Dissertation, University of Massachusetts School of Education. University Microfilms International, Kalamazoo, MI (1992).Bernhard, J., Kristeller, J. and Kabat-Zinn, J. Effectiveness of relaxation and visualization techniques as an adjunct to phototherapy and photochemotherapy of psoriasis.J. Am. Acad. Dermatol. (1988) 19:572-573.Kabat-Zinn, J. and Chapman-Waldrop, A. Compliance with an outpatient stress reduction program: rates and predictors of completion.J.Behav. Med. (1988) 11:333-352.Kabat-Zinn, J., Lipworth, L., Burney, R. and Sellers, W. Four year follow-up of a meditation-based program for the self-regulation of chronic pain: Treatment outcomes and compliance.Clin.J.Pain (1986) 2:159-173. Kabat-Zinn, J., Lipworth, L. and Burney, R. The clinical use of mindfulness meditation for the self-regulation of chronic pain.J. Behav. Med. (1985) 8:163-190. Kabat-Zinn, J. An out-patient program in Behavioral Medicine for chronic pain patients based on the practice of mindfulness meditation: Theoretical considerations and preliminary results.Gen. Hosp. Psychiatry (1982) 4:33-47

32. Bronnen wetenschappelijk onderzoek • Teasdale, JD, Segal, ZV, and Williams, JMC. How does cognitive therapy prevent depressive relapse and why should attentional control (mindfulness) help?Behav Res Ther (1995) 33:25-39. Teasdale, JD. Metacognition, mindfulness and the modification of mood disorders.Clin Psychol Psychother (1999) 6:146-155.Williams JMG, Teasdale JD, Segal ZV, and Soulsby J. Mindfulness-based cognitive therapy reduces overgeneral autobiographical memory in formerly depressed patients.J Abnorm Psychol (in press). .