TÜRKİYE ARAŞTIRMA ALANI

1. TÜRKİYE ARAŞTIRMA ALANI Fatoş T. Yarman Vural Orta Doğu Teknik Üniversitesi Haziran 2002 İstanbul Teknik Üniversitesi

2. AB’nin Gündemi • Avrupa Araştırma Alanı (ERA) • Avrupa İnovasyon Alanı • AB ülkelerinde bilgi tabanlı ekonomi ve toplum geliştirme • ABD ve Japonya karşısında rekabet gücünü artırma • Sadece araştırma ile sınırlı kalmayıp ortak bir inovasyon alanı ve politikası oluşturma

3. Türkiye’nin Gündemi (Futbolu saymazsak!!) Tehditlerimiz: • Terör, • Deprem, • Ekonomik Kriz Küçülme ARGE Kaynaklarının kısılması

4. Zayıf Yönümüz: AR-GE Kültürümüz ARGE etkinlikleri, bir bütünlük içerisinde toplumsal fayda, bilim ve teknoloji üretmek için değil, kişisel çabalarla yürüyen ve çoğu kez bir ürüne dönüşmeyen parça parça çalışmalardan ibaret kalmaktadır.

5. Fırsatlarımız • AB Entegrasyonu • Uluslararası İşbirliği Gücümüz: 170.000 kişilik genç ve dinamik araştırma ordusu (G. Sağlamer)

6. Türkiye ya bu fırsatı kullanacak ve bir sıçrama ile dünya pazarlarında kendisini rekabetçi yapacak bilim ve teknolojiyi üretecek, ya da teknoloji ithalatçısı konumunu sürdürecektir.

7. Türkiye Maaşlar Terfi ve atama Yetenek ve ürüne göre değil, sayılara dayalı performans Uluslararası Yayın 45 25 Teknoloji Kullanımı 40 70 6.Çerçeveden pay Avrupa Socrates/Erasmus COST, EUREKA, Çerçeve Programları, vb. Her 18 ayda bir ikiye katlanan bilim ve teknoloji üretimi Sürece ve kapasite/yetenek artırmaya odaklanma Yeni araştırma paradigmaları Üniversitelerin Gündemi

8. 1. Sosyal Organizasyon • Bireysel araştırmalarla, gittikçe karmaşıklaşan sistemlerde bilim ve teknoloji üretmemiz mümkün değildir. • Yeniliğe ve yaratıcılığa dayalı faaliyet etkileşimli faaliyettir ve sosyal organizasyon gerektirir. • Birimler arası, kurumlar arası, uluslararası örgütlenmeler ile bilgi birikimini sağlayıcı kalıcı ve üretken yapılar oluşturmalıyız. YENİ PARADİGMALAR

9. 2. Kaynak ve Zaman Optimizasyonu için Öncelik Saptama ve Planlama • Her birim, kurum ve ülke kendi önceliklerini saptamalı, bu alanlara odaklanmalı ve kendine dünya coğrafyasında bir rol biçmelidir. • Zira, kendileri için plan yapmayan toplumlar, başkalarının yaptıkları planlarda kendilerine biçilen rolü üstlenmek zorunda kalırlar. YENİ PARADİGMALAR

10. 3. Bilgi ve Beceriyi Paylaşarak Büyüme • “Bilgi güçtür, bu güç paylaşıldıkça artar” felsefesi bilgiyi kendine saklayarak yarışma felsefesini yıkmıştır. • Paylaşım ve iletişim sanal dünyaya taşınmış zaman ve mekan sınırlamaları en aza indirgenmiştir • Büyük projeler karmaşık organizasyonlar gerektirir. Örnek: CERN, Avrupa’da Havacılık ve Uzay Endüstrisinin Gelişimi YENİ PARADİGMALAR

11. Avrupa’da Havacılık ve Uzay Endüstrisinin Gelişimi Dassault Electro Thomson CSF Fransa Thomson CSF Alcatel Electro Dassault Aviation Dassault Aviation Aerospatiale İspanya Matra EADS CASA Dornier MTU MBB Almanya DASA MTU TST British Aeros. BAE Systems GEC Marconi Dowly İngiltere Plessey Ferranti 1990 1992 1994 1996 1998 2000

12. 4.Disiplinlerarası Yaklaşım • Üniversitelerde bölüm ve fakülte duvarları yıkılmalı • Sektörler arası birleşmelerle farklı yaklaşımlar harmanlanmalıdır. YENİ PARADİGMALAR

13. 21. Yüzyılda Türkiye varlığını sürdürebilmek için kendi AR-GE ve inovasyon sistemini kurmalı, dünya ile bütünleşmeyi bireysel katılımla değil, ülke çapında geliştireceği alt sistemi ile sağlamalıdır. 21. YÜZYILDA TÜRKİYE

14. Öncelikli Alanlara Odaklanma: Türkiye kalkınmasını ivmelendirecek öncelikli alanlarını dünya trendleri ile kesiştirmeli ve bu alanlarda rekabet gücü geliştirmelidir. • AR-GE yaklaşımında değişiklik: Toplumun her kesitinde bir AR-GE bilinci yaratılmalı ve politik kararlılık içinde AR-GE’yi öncelikleri içine almalıdır. 21. YÜZYILDA TÜRKİYE

15. İnsan kaynakları yönetimi: Sürece, tüm araştırmacılar etkin şekilde dahil edici araçlar geliştirmeli • Üretkenliğin artırılması: Ortak ve koordineli hareket edilerek üretilen bilgi toplumsal fayda ve ürüne dönüştürülmelidir. • Risk: Türkiye’de karar-vericiler risk almalı belirsizlikten korkmamalıdır 21. YÜZYILDA TÜRKİYE

16. Strength of the Weak Ties Amaç: Mevcut ARGE kapasitesini daha verimli kullanarak, bilgi birikimini sağlayan kalıcı yapılar oluşturmak, bu yapılar ile Türkiye’nin Avrupa ve dünya ile eklemlenmesini sağlamaktır. TÜRKİYE TEMATİK AĞLARI

17. Kapsam • Türkiye’de uzun vadede yapılacak araştırmalar için bir yol haritası çıkarılması • Ülke çapında AR-GE ve yetenek geliştirmede koordinasyon sağlanması • Araştırmaların sonuçlarına kolay ulaşımın sağlanması • Üretilen bilgi ve sonuçların paylaşımı için gerekli altyapının oluşturulması TÜRKİYE TEMATİK AĞLARI

18. Esnek yapıları nedeniyle, tematik ağlar klasik bütünleşmeden daha avantajlıdır. TÜRKİYE TEMATİK AĞLAR

19. Temel İlkeler 1. Türkiye’de AR-GE’de saptanmış öncelikli alanlara odaklanma 2. Evrensel normlarda bilim ve teknoloji üretme ve dünya ile bütünleşme 3. Ülke ve dünya sorunlarına duyarlılık 4. Bilgi paylaşımının esas alınması TÜRKİYE TEMATİK AĞLARI

20. 5. Kalıcı,kurumsal yapılar oluşturulması 6. Katılımcı ve otonom olması 7. Kaynak yaratmada çeşitlilik esasının benimsenmesi 8. Oluşturduğu yapı içinde özdeğerlendirme ve değişen iç ve dış dinamiklere göre yenilenebilmesi 9.Hedeflerin ve üretkenlik kıstaslarının belirlenmesi TÜRKİYE TEMATİK AĞLARI

21. Tematik Ağların Oluşturulması • Başlangıçta, 6. Çerçeve programının 7 öncelikli alanı temel alınmalı • Bu alanlar Türkiye için belirlenecek önceliklere göre güncellenmeli ve çeşitlendirilmeli (Vizyon 2023 projesi) • Temmuz 2002’de 7 adet ana tema çalıştayı düzenlenmeli TÜRKİYE TEMATİK AĞLARI

22. Ana Tema Çalıştayları • bilim insanları • ilgili sektör temsilcileri • ihtiyaç sahipleri TÜRKİYE TEMATİK AĞLARI biraraya getirmelidir

23. ODTÜ Bilkent Boğaziçi Ankara İTU Gen Bilim ve Sağlık Biyoteknolojisi Mesude İşcan Mehmet Öztürk Betül Kırdar Nejat Akar Candan Tamerler Benan Dinçtürk Bilişim Toplumunun Teknolojileri Ayşe Kiper Mübeccel Demirekler Erol Arkun Lale Akarun Ahmet Denker Nüzhet Dalfes Mine Kalkan Muhittin Gökmen Metin Demiralp Mutlu Dağdelen Nano Teknoloji ve Akıllı Malzemeler Sinan Bilikmen Gürkan Karakaş Muharrem Timuçin Salim Çıracı Öktem Vardar Yalçın Elerman Birgül T. Ersolmaz Ayşe Şenatalar Mustafa Ürgen Naciye Talınlı Ekrem Ekinci Okan Addemir Havacılık ve Uzay Nafiz Alemdaroğlu Cemal Yalabık Günay Anlaş Murat Efe Yurdanur Tolunay Alsan Meriç Okşan Çetiner Fırat Ediz Sürdürülebilir Gelişme ve Küresel kalkınma Murat Balamir Celal Gökçay Serdar Sayan Ahmet E. Aksoylu Can Hamamcı Mehmet Karaca Deniz Orhon Nüzhet Dalfes Birsen B. Baykal Besin Güvenliği ve Sağlık Riskleri Suat Ungan Hasan Erten ......................... Recai Ercan Nevzat Artık Onur Devres Artemis Karaali Dilek Boyacıoğlu Hikmet Boyacıoğlu Avrupa Bilgi Toplumunda Yurttaşlık ve Yönetişim Atilla Eralp Bahattin Akşit Feride Acar Korel Göymen Ahmet İçduygu Şevket Pamuk Yılmaz Esmer Cahit Emre Ali Dursun Ulusoy Kadriye Bakırcı Fatma Küskü Füsun Ülengin Lerzan Özkale ÖncelikliAlanKoordinatörleri

24. Dünyadaki gelişmeler ve ülke ihtiyaçlarına göre bir trend analizi alt alanlar (ihtisas gruplaşmaları) tematik ağlar ANA TEMA ÇALIŞTAYLARI

25. Tematik Ağ • Misyon • Çalışma alanı • Çalışma prensipleri • Çalışma grupları • İlgi ve görev alanına giren işleri ANA TEMA ÇALIŞTAYLARI tanımlanmalıdır

26. Ağ Organizasyonu • Koordinatör ve yönlendirme komiteleri katılımcı bir biçimde paydaşlarca belirlenir • Tanımlanmış görevler, yetki ve sorumluluklar paylaşılır • Web sitesi ve listeler aracılığıyla üyeler arasında iletişim sağlanır ANA TEMA ÇALIŞTAYLARI

27. Örnek Organizasyon Yapısı ANA TEMA ÇALIŞTAYLARI

28. Ağ Etkinlikleri • Uluslararası projeleri izleme, değerlendirme ve ülke öncelikleri ile kesişenlere katılım • Proje geliştirme • Kurumlar arası koordinasyon • Araştırmacıların değişimi • Kaynakların paylaşımı ve bütünleştirilmesi • AR-GE ve inovasyon kültüründe değişim: paylaşım, ortak hareket etme, büyük ve planlı projelerde çalışma disiplini ANA TEMA ÇALIŞTAYLARI

29. Ağ Etkinlikleri • İlgi grupları oluşturma • Eğitim ve yetenek geliştirme • Toplumsal farkındalık yaratma • Uluslararası bağlantılar • Web tabanlı forum ve rehber oluşturma • Seçilmiş alanlarda çalışma ve rapor üretimi • Ph.D. çalışma grupları kurma • Gerektiğinde stratejik nedenlerle yeni tematik alanlar oluşturma • Konferans, yayın • vb. ANA TEMA ÇALIŞTAYLARI

30. Üniversitelerde Yapılanma: Uluslararası AR-GE Destek Ofisi • Tematik Ağların kurulma aşamasında ve işleyişi boyunca destek • Ağ çalışmalarının kuruma entegrasyonu, yeniliklere öncülük • Ağ üyeleriyle çalışmaların paylaşılması • Tematik ağlardan gelen raporların değerlendirilmesi

31. MALİ KAYNAK Dikkat: Türkiye AB projelerinden fayda yaratabilmek için en az bire bir özkaynak ayırmalıdır. • TÜBİTAK - TTGV - TÜBA • Üniversite bütçelerinden destek • Ortak bir DPT projesi hazırlanmalı

32. Ana Tema Çalıştaylarının Çıktıları • Tematik Ağ Grupları: 2 - 3 Tema x 7 =14 - 21 ağ • Her ağ için • Misyon hedef ve iş planı • Üyeler ve Organizasyon • Yaklaşık bütçe ve olası kaynaklar

33. SONUÇ • Bugüne kadar hep ‘zero-sum game’ oynadık • Toplu halde yeterince iyi organize olamadık

34. Bunun üstesinden gelmek için ARGE ve inovasyona dayanan, bir yandan Avrupa kazanırken bizim de kazanacağımız ‘positive-sum game’ oynayan toplumu yaratmalıyız!!Hattı müdafaa yoktur! Sathı müdafaa vardır. O satıh bütün dünyadır!