Własność intelektualna w szkolnictwie wyższym

1. Własność intelektualna w szkolnictwie wyższym dr Alicja Adamczak Prezes Urzędu Patentowego RP posiedzenie Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych Łódź, 1 marca 2012 r.

2. Znaczenie własności intelektualnej w innowacyjnej gospodarce „Własność intelektualna stała się równie ważna, jak własność materialna. Czasy, gdy (nie aż tak dawno) uczeni z Berkeley, odkrywcy technologii nuklearnego rezonansu magnetycznego, zadowolili się uznaniem, pozostawiając całe profity General Electric Corporation – należą do przeszłości.” H. Etzkowitz, A. Webster, Science as Intellectual Property.

3. Niektóre korzyści związane z ochronąwłasności przemysłowej • budowa silnej pozycji konkurencyjnej na rynku; • wsparcie dla tworzenia prestiżu i reputacji uczelni/przedsiębiorstwa; • zwiększenie wpływów z eksploatacji dóbr intelektualnych; • zwiększenie szans na zawieranie korzystnych umów handlowych; • lepsze rozeznanie w zakresie posiadanych aktywów, w tym niematerialnych; • eliminacja z rynku nieuczciwych wytwórców, pośredników i dostawców usług;

4. Statystyka

5. Statystyka

6. Statystyka

7. Statystyka

8. Statystyka

9. Statystyka

10. Własność intelektualna w jednostkach naukowych (uczelniach) w nowych przepisach • Transfer technologii i zarządzanie własnością intelektualną • Ocena jednostek naukowych i nauczycieli akademickich • Zagadnienia ochrony własności intelektualnej w procesie kształcenia w uczelni

11. Transfer technologii i zarządzanie własnością intelektualną • „uczelnie współpracują z otoczeniem społeczno-gospodarczym, w szczególności w zakresie prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz podmiotów gospodarczych, w wyodrębnionych formach działalności, w tym w drodze utworzenia spółki celowej …, a także przez udział przedstawicieli pracodawców w opracowywaniu programów kształcenia i w procesie dydaktycznym.” (art. 4 ust. 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym – dalej PSW) • „uczelnia ma w szczególności prawo do współpracy z innymi jednostkami akademickimi i naukowymi, w tym zagranicznymi, w realizacji badań naukowych i prac rozwojowych, na podstawie porozumień w celu pozyskiwania funduszy z realizacji badań, w tym z komercjalizacji …” (art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy PSW)

12. Transfer technologii i zarządzanie własnością intelektualną • „uczelnia może na podstawie umowy utworzyć centrum naukowe” z innymi placówkami naukowymi, w tym także zagranicznymi; umowa o utworzeniu centrum określa m.in.: własność „praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej, a także podział środków uzyskanych w wyniku komercjalizacji badań” (art. 31 ust. 1 i 3 pkt 1 ustawy PSW) • „Uczelnia … tworzy spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną, zwaną spółką celową” (art. 86a ustawy PSW)

13. Spółka celowa (art. 86a-86b ustawy PSW ) • Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna • Tworzy ją rektor za zgodą senatu lub innego organu kolegialnego uczelni • Cel: komercjalizacja wyników badań naukowych i prac rozwojowych • Do zadań spółki należy w szczególności: • obejmowanie udziałów w spółkach kapitałowych, które powstają w celu wdrożenia wyników badań naukowych lub prac rozwojowych prowadzonych w uczelni • na podstawie odrębnej umowy – zarządzanie prawami własności przemysłowej w zakresie jej komercjalizacji

14. Spółka celowa (art. 86a-86b ustawy PSW) • Uczelnia przekazuje spółce w formie aportu wyniki badań naukowych i prac rozwojowych, w szczególności prawa własności przemysłowej • Spółkę celową może utworzyć kilka uczelni publicznych albo kilka uczelni niepublicznych • Dywidenda wypłacana przez spółkę ma być przeznaczona na działalność statutową uczelni

15. Uczelniany Regulamin zarządzania (art. 86c ustawy PSW) • Przyjmowany uchwałą senatu (w przypadku uczelni niepublicznych przez organ wskazany w statucie) • Dotyczy: • zarządzania prawami własności intelektualnej (prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz prawami własności przemysłowej) • zasad komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych

16. Uczelniany Regulamin zarządzania (art. 86c ustawy PSW) • Określa: • Prawa i obowiązki uczelni, pracowników oraz studentów i doktorantów w zakresie ochrony i korzystania z praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej; • Zasady wynagradzania twórców; • Zasady i procedury komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych; • Zasady korzystania z majątku uczelni wykorzystywanego do komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych oraz świadczenia usług naukowo-badawczych;

17. Rzecznik patentowy (art. 4 ust. 4 ustawy o rzecznikach patentowych) • Zatrudniony w uczelni rzecznik patentowy ma zajmować samodzielne stanowisko podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej. Jeżeli jednostka organizacyjna zatrudnia dwóch lub więcej rzeczników patentowych, jednemu z nich należy powierzyć koordynację świadczonej przez nich pracy w tej jednostce. • Obecnie:

18. Prawa własności przemysłowej w wyniku B+R • Uprawnienie do uzyskania praw własności przemysłowej dotyczące wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego dokonanego w ramach prac lub zadań finansowanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (zgodnie z ustawą o zasadach finansowania nauki) przysługuje podmiotowi, któremu przyznano środki finansowe na naukę. • Umowa między Ministrem a tym podmiotem albo decyzja o przyznaniu środków finansowych może inaczej określić kwestię tych uprawnień.

19. Ocena jednostek naukowych • Kompleksowa ocena jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych przeprowadzana jest, nie rzadziej niż co 4 lata, przez powołany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych. • projekt z dn. 27.10.2011 rozporządzenia MNiSWw sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym

20. Parametry dot. ochrony własności przemysłowej • Patent na wynalazek udzielonyprzez Urząd Patentowy RP lub udzielony za granicą na rzecz ocenianej jednostki naukowej, której pracownikiem jest twórca patentu - 25 pkt oraz w przypadku wdrożenia wynalazku do stosowania dodatkowe 25 pkt, przy czym punktowane jest tylko jedno wdrożenie wynalazku. • Patent na wynalazek udzielony za granicą lub udzielony przez UP na rzecz podmiotu innego niż oceniana jednostka naukowa, której pracownikiem jest twórca patentu - 15 pkt • Prawo ochronne na wzór użytkowy lub prawo z rejestracji wzoru przemysłowego udzielone przez UP lub udzielone za granicą - 10 pkt oraz w przypadku zastosowania wzoru dodatkowe 10 pkt, przy czym punktowane jest tylko jedno wdrożenie wynalazku. • Przysługujące prawo autorskie do utworu z zakresu architektury, urbanistyki lub wzornictwa przemysłowego - przy czym punktowane jest tylko jedno skorzystanie z prawa autorskiego - 10 pkt

21. Ocena nauczycieli akademickich • „wszyscy nauczyciele akademiccy podlegają okresowej ocenie, w szczególności w zakresie … przestrzegania prawa autorskiego i praw pokrewnych, a także prawa własności przemysłowej” (art. 132 ust. 1 ustawy PSW)

22. Zagadnienia ochrony własności intelektualnej w procesie kształcenia w uczelni • Dotychczas standardy kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów - obecnie Krajowe Ramy Kwalifikacji • Studia podyplomowe dla przyszłych wykładowców zagadnień ochrony własności intelektualnej Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej • Ranking szkół wyższych dziennika „Rzeczpospolita” i fundacji „Perspektywy” - parametr INNOWACYJNOŚĆ

23. Programy • „Patent Plus” • „Kreator innowacyjności” w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju

24. Konferencja z okazji Światowego Dnia Własności Intelektualnej O innowacyjności twórczo. Jak być kreatywnym i skutecznie dbać o ochronę własności intelektualnej. 25 kwietnia 2012 r., Mała Aula, Politechnika Warszawska

25. Dziękuję za uwagę