450 likes | 600 Views
GORLICKIE CMENTARZE. W trakcie I wojny światowej po ustąpieniu działań wojennych w Galicji przystąpiono w 1915 r. do wykonania : ewidencji i ekshumacji poległych żołnierzy, szkiców cmentarzy rysunków cmentarzy planów technicznych cmentarzy,
E N D
GORLICKIE CMENTARZE • W trakcie I wojny światowej po ustąpieniu działań wojennych w Galicji przystąpiono w 1915 r. do wykonania : • ewidencji i ekshumacji poległych żołnierzy, • szkiców cmentarzy • rysunków cmentarzy • planów technicznych cmentarzy, • oraz zakupiono tereny i wykonano plany katastralne. • Natomiast w latach 1916 – 1917 dokonano budowy cmentarzy.
Kilka zdań na temat operacji Gorlickiej Die blutigen Kampfhandlungen, die zu den wichtigsten und entscheidenden des Ersten Weltkrieges auf polnischem Gebiet gehören, werden als „Gorlicer Durchbruch“ bezeichnet. In der Schlacht von Gorlice-Tarnów wurde die russische Kriegsmaschine gestoppt. Der Sieg der Mittelmächte Deutschland und Österreich-Ungarn war ein grundlegender Wendepunkt an der Ostfront. Während der Kämpfe wurden die umliegenden Ortschaften, Städte und Dörfer mit katholischen und orthodoxen Kirchen, Häusern und Industrieanlagen zerstört. Die Stadt Gorlice wurde in einen Trümmerhaufen verwandelt, in dem nur noch 10% der Häuser bewohnbar waren. Die härtesten Kämpfe tobten am 2. Mai 1915. Innerhalb von drei Tagen wurden drei Abwehrlinien der Russen durchbrochen, deren Armeen sich auf einem 150 Kilometer breiten Frontabschnitt zurückzogen. Am 15. Mai erreichten die angreifenden Heere der Mittelmächte den Fluss San, am 3. Juni wurde Przemyśl (Prömsel) und am 22. Juli Lwów (Lemberg) eingenommen.
Kilka zdań na temat operacji Gorlickiej Die blutigsten Kämpfe wurden in den Vororten und der Stadt Gorlice sowie in Sękowa, Łużna, Staszkówka und Biecz ausgetragen. In der Schlacht von Gorlice-Tarnów starben etwa 20000 Soldaten beider Seiten. Die Gefallenen blieben auf den Schlachtfeldern oder wurden in provisorischen flachen Gräbern beigesetzt. Beim österreichischen Kriegsministerium wurde eine Abteilung Kriegsgräber mit dem Ziel ins Leben gerufen, Aufräumungsarbeiten auf den Schlachtfeldern durchzuführen und für eine würdige Bestattung der Gefallenen zu sorgen. Sie wurde von Major Rudolf Broch geleitet, dem die HauptleuteHans Hauptmann und Dr. Ludwig Brixel als Mitarbeiter zur Seite standen Das ehemalige Kriegsgebiet wurde in so genannte Friedhofsbezirke aufgeteilt. Einer davon war der Bezirk Nr. III Gorlice, der vom österreichischen Architekten und Oberleutnant Hans Mayr geleitet wurde. In diesem Bezirk entstanden 54 Nekropolen. Sie stellen ein einmaliges Beispiel des Friedhofsbaus in Europa dar und jeder von ihnen ist ein einzigartiges architektonisches Kunstwerk.
W obecnych granicach miasta istnieje 6 cmentarzy z I wojny światowej Nr 90 Nr 88 Nr 87 Nr 91 Nr 92 Nr 98
Soldatenfriedhof Nr. 87 NOWODWÓR Der Friedhof, im Volksmund „Na Pocieszce” genannt, befindet sich an der Łokietek-Straße, entlang derer der gelb markierte Wanderweg von Gorlice nach Bielanka verläuft. Powierzchnia: 586 m2 Projekt: Hans Mayr Założony w 1915 r. jako obiekt samodzielny • Spoczywa na nim 205 żołnierzy z armii: • austriackiej 80 (z 58 i 98 pułku piechoty) • niemieckiej 37(z 56 i 58 pruskiego pułku piechoty) • rosyjskiej 68 • Na tabliczkach nagrobnych można odczytać także polskie nazwiska. • Remontowany w 1995r. Powrót
cm z I w.św. nr 87 przy ul. Łokietka Stan z 1988 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu Cmentarz otoczony jest betonowym murkiem, brama wejściowa to cztery murowane słupy nakryte betonowym daszkiem. Po obu stronach bramki umieszczono tablice żeliwne ze wszystkimi nazwiskami poległych. Stan ok. 1917 r. Oryginalny krzyż drewniany, widziany przez bramę. Stan cmentarza bezpośrednio po budowie. fot. Ze zbioru Mirosława Łopaty
Soldatenfriedhof Nr. 87przy ul. Łokietka Im Mittelpunkt des Friedhofs steht ein großes, hölzernes, lateinisches Kreuz mit Blechabdeckung. Beiderseits der Hauptallee befinden sich die Gräber. Auf ihnen wurden Betonstelen und Kreuze mit Namenstafeln aufgestellt. Stan z 1988 r. Stan z 1988 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
cm z I w.św. nr 87 przy ul. Łokietka fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach – lata 80-te duże zaniedbanie i zdewastowanie. Stan z 1986 r. Stan z 1986 r. Stan z 1986 r.
cm z I w.św. nr 87 przy ul. Łokietka Wejście na cmentarz - Stan z 2006r. Tablica informacyjna - Stan z 2006r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
cm z I w.św. nr 87 przy ul. Łokietka Brama wejściowa - Stan z 2005 r. Element centralny - Stan z 2006 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
cm z I w.św. nr 87 przy ul. Łokietka Widoki ogólne - Stan z 2006 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
Soldatenfriedhof Nr. 88 SOKÓŁ • Die Nekropole befindet sich im Stadtteil Sokół am grün markierten Wanderweg, der von der Dukielskastraße nach Wapienne führt. Der Friedhof ist ca. 200 Meter von der Landstraße entfernt. • Powierzchnia: 403 m2Projekt: Hans Mayr Założony w 1915 r. jako obiekt samodzielny • Spoczywa na nim 120 żołnierzy z armii: • austriackiej 20 (z 98 pułku piechoty, 10 pułku piechoty obrony krajowej, 3 tyrolskiego pułku strzelców cesarskich) • rosyjskiej 100 • Die Friedhofsarchitektur ist durch Einfachheit und Sparsamkeit der Ausdrucksmittel gekennzeichnet. Die Nekropole entstand auf dem Grundriss eines lateinischen Kreuzes und ist von einer Betonmauer mit zwei symmetrisch angelegten Eingangstoren umgeben. • Wyremontowany w 1996r Powrót
cm z I w.św. nr 88 przy ul. Dukielskiej Ogrodzenie tworzy pełny mur betonowy z dwuspadową koroną. Stan z 1986 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Dwie furtki żelazne z prętów, zamknięte trójkątnie rozmieszczone są symetrycznie po obu stronach pomnika, w krótkich bocznych odcinkach wyłamania. Stan z 1988r.
cm z I w.św. nr 88 przy ul. Dukielskiej Ihren Mittelpunkt bestimmt ein riesiges und von weitem sichtbares lateinisches Betonkreuz. Es gibt hier vor allem Massengräber . fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Stan z 1986 r. Stan z 1986 r.
cm z I w.św. nr 88 przy ul. Dukielskiej Stan z 1986 r. Stan z 1986 r. Stan z 1986 r. Auf ihnen stehen lateinische und zweiarmige orthodoxe Metallkreuze. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach
cm z I w.św. nr 88 przy ul. Dukielskiej Widok ogólny - Stan z 2005 r. Brama wejściowa – Stan z 2005 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
Soldatenfriedhof - Nr 89 Obecnie nieistniejący An der heutigen Kopernikusstraße, wurde im Zuge der Errichtung einer Wohnsiedlung aufgehoben. Die sterblichen Überreste von 61 deutschen Soldaten des 272. Infanterie-Regimentes wurden in den Jahren 1961-62 auf den Friedhof Nr. 91 in Gorlice umgebettet. Der Friedhof Nr. 89 (Entwurf H. Mayr) war von einer hohen Steinmauer mit einer dreieckigen Attika über dem Eingangstor umgeben und mit einem lateinischen Kreuz als Mittelpunkt ausgestattet. Brama wejściowa obecnie już nie istniejącego cmentarza fot. Ze zbioru Mirosława Łopaty
Soldatenfriedhof - Nr 90 Der Friedhof befindet sich in der Stróżowska- Straße und ist ein abgetrennter Teil des jüdischen Friedhofs, der am westlichen Steilhang des Góra Cmentarna (Friedhofshügel) angelegt wurde. Hier fanden sechs Soldaten jüdischen Glaubens ihre letzte Ruhe – fünf aus der österreichischen und einer aus der russischen Armee. Ihre Gräber befinden sich ca. 30 Meter südlich der unteren Friedhofsmauer. Auf ihnen wurden Stelen mit Davidstern aufgestellt. Powrót
cm z I w.św. nr 90 przy ul. Stróżowskiej Cmentarz zniszczony w 1942 r. Obecnie zachowany w stanie szczątkowym. Zachowały się dwie betonowe stele z Gwiazdą Dawida. Stan z 1988 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu Stan z 1988 r. Stan z 1988 r.
cm z I w.św. nr 90 przy ul. Stróżowskiej Tablica na bramie wejściowej - Stan z 2006 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu Zachowane obydwie macewy - Stan z 2002 r.fot. Zezbioru Mirosława Łopaty
Soldatenfriedhof Nr. 91 - Nr 91 • Als Wahrzeichen der Umgebung gilt der Friedhof auf dem Góra Cmentarna (Friedhofshügel, 357 Meter NN). Er ist entweder über die Korczakstraße oder über den blau markierten Wanderweg von der Stróżowskastraße aus zu erreichen. • Powierzchnia: 9216 m2 • Projekt: Gustaw Ludwig i Emil Ladewig • Spoczywa na nim 120 żołnierzy z armii: • austro – węgierskiej 425 • niemieckiej 201 • rosyjskiej 287 - poległych od listopada1914 do maja 1915(w zdecydowanej większości zabitych 2 maja 1915 roku.) Powrót
Pocztówki ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Uroczyste poświecenie głównego cmentarza wojennego Nr91 w Gorlicach dnia 1 listopada 1915 Zbudowana z drzewa i łusek granatów prowizoryczna kolumna pomnika na miejscu obecnego kamiennego krzyża pomnikowego.
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka Die auf dem Hügel erbaute Nekropole ähnelt einer Festung. Dieser Eindruck wird noch durch eine hohe Steinmauer mit Eckbastionen verstärkt . Stan z 1915r. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Pocztówka ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach – Widok ogólny Stan z 1935r. An der Außenseite der Mauer wurden links vom Eingangstor Gedenktafeln mit den Namen der russischen Gefallenen angebracht.
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka Stan z 1915r. Man betritt den Friedhof durch ein sehr großes steinernes Eingangstor, dem eine Terrasse vorgelagert ist. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Stan z 1918r. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Ein Walmdach über dem Torbogen sieht wie ein antiker Triumphbogen zu Ehren eines siegreichen Feldherren und seiner Armee aus.
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka Stan z 1918r. Stan z 1935r. Das zentrale Element des Friedhofes ist steinernes lateinisches Kreuz, welches neben dem Triumphbogen die gesamte Anlage dominiert. Es steht in der Mitte des Friedhofs auf einer Rundterrasse mit zwei Eingängen. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka An seiner Stirnwand sind zwei Gedenktafeln angebracht: Eine ist aus dem Jahre 1928 und wurde von Gorlicer Bürgern gestiftet. In ihrem oberen Teil befindet sich ein gekrönter Adler und im unteren Teil ein zweiteiliger Kranz mit Schwertern und einem Stahlhelm. Auf der Tafel steht: „Unseren Brüdern, den polnischen Soldaten, die in den Armeen der drei Teilungsmächte in fremden Uniformen aber für die polnische Sache gekämpft haben und in den Jahren 1914-15 auf den Schlachtfeldern bei Gorlice den Tod gefunden haben, widmen diese Inschrift dankbare Landsleute im freien Polen, 1928.“ Darunter hängt eine zweite Tafel: „Diese Gedenktafel, die am 1.09.1928 vom Kreisverband des Bundes der Kriegsinvaliden in Gorlice gestiftet und am 27.10.1940 entfernt wurde, kehrte am 27.09.1945 als ein sichtbares Zeichen des Sieges Polens über den Feind an ihren ursprünglichen Platz zurück.“ fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka Stan z 1988r. Stan z 1988r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu – lata 80-te duże zaniedbanie i zdewastowanie Stan z 1988r.
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka Stan z 1986r. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Stan z 1986r.
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka Stan z 1988r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu Ołtarz polowy Stan z 1986r. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka Brama wejściowa wraz z tarasem - Stan z 2005r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka Krzyż kamienny - Stan z 2005 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
cm z I w.św. nr 91 przy ul. Korczaka Nagrobki kamienne - Stan z 2005r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu Ołtarz polowy - Stan z 2005r.
Gorlicki Maj 2005 Upamiętniając ofiarę poległych żołnierzy w miesiącu maju obchodzona jest rocznica Bitwy pod Gorlicami – jednej z najważniejszych i najkrwawszych bitew I wojny światowej - określanej jako „małe Verdun”. Na cmentarzu nr 91 odprawiana jest msza św. oraz składane wieńce. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
Soldatenfriedhof - Nr 92 Der Friedhof befindet sich ca. 250 Meter östlich der Stróżowska- Straße. Powierzchnia: 86 m2Projekt: Hans Mayr Założony w 1915 r. jako obiekt samodzielny Hier wurden 98 russische Gefallene begraben . Die Nekropole entstand auf dem Grundriss eines verlängerten Rechtecks mit Risalit und ist auf drei Seiten von einer Betonmauer umgeben. Auf der Seite des Eingangstores wird sie von einem Lattenzaun begrenzt. Im Mittelpunkt des Friedhofs steht ein hölzernes lateinisches Kreuz an dem eine Eiche wächst . Powrót
cm z I w.św. nr 92 przy ul. Stróżowskiej Stan 1988 r. Stan 1986 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu Widoki ogólne fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Stan 1986 r.
cm z I w.św. nr 92 przy ul. Stróżowskiej Stan 1986 r. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Die metallenen zweiarmigen Grabkreuze wurden auf Betonsockeln befestigt. Stan 1988 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
cm z I w.św. nr 92 przy ul. Stróżowskiej Wnętrze cmentarne – Stan z 2005r. Widok ogólny – Stan z 2006 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
Soldatenfriedhof - Nr 98 GLINIK MARIAMPOLSKI Dieser Friedhof liegt im Stadtteil Gorlice-Glinik, ca. 100 Meter von der benachbarten Bieckastraße (Umgehungsstraße) entfernt. Powierzchnia: 615 m2Projekt: Hans Mayr Spoczywa na nim 254 żołnierzy armii rosyjskiej poległych w 1914 i 1915 r., głównie w czasie ofensywy majowej. Das Haupttor führt auf einen Weg, an dessen Ende ein kleines Denkmal mit einer Inschrift aufgestellt wurde. Der Friedhof ist mit Birken und Lebensbäumen bewachsen Remontowany 1995r. Powrót
Soldatenfriedhof nr 98 przy ul. Bieckiej Cmentarz otoczony ażurowym ogrodzeniem z betonu. Brama wejściowa posiada formę półkoliście sklepionej arkady, zamkniętej betonowym łukiem, opadającym skośnie do wysokości korony muru. Über dem Tor wurde eine Kugel mit einem zweiarmigen Kreuz angebracht. Stan z 1986r. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Stan z 1986r.
cm z I w.św. nr 98 przy ul. Bieckiej Stan z lat międzywojennych fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach
cm z I w.św. nr 98 przy ul. Bieckiej Stan z 1986 r. Stan z 1986 r. Auf den Gräbern stehen zweiarmige gusseiserne Kreuze, an deren unterem Arm ein Blätterkranz befestigt wurde. fot. Ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach Stan z 1986 r.
cm z I w.św. nr 98 przy ul. Bieckiej Widok ogólny - Stan z 2005 r. fot. Ze zbioru archiwum Urzędu
Był czas godnego pochówku ofiar bezsensownej wojny… Był czas zacierania szlaków historii i zatracenia pamięci o tych, którzy odeszli… Jest czas głębokiej refleksji, prawdy, odnowy materialnej i tej nieustannie powracającej myśli: Czy jest na świecie możliwy pokój? Koniec Prezentacji Urząd Miejski serdecznie dziękuje Muzeum PTTK oddział Gorlice i Panu Mirosławowi Łopacie za udostępnienie zdjęć.