370 likes | 385 Views
POSTPARTUM KANAMAYA ACİL YAKLAŞIM. Dr Hakan Güraslan SBÜ Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Tanım. İlk 24 saat içinde ….... ..Primer PPK (Erken) 24 saat - 12 hafta........Sekonder PPK (Geç). ≥ 500 ml ⇒ PPK ≥ 1000 ml ⇒ Şiddetli PPK. WHO.
E N D
POSTPARTUM KANAMAYA ACİL YAKLAŞIM Dr Hakan Güraslan SBÜ BağcılarEğitim ve AraştırmaHastanesi
Tanım • İlk 24 saatiçinde…......Primer PPK (Erken) • 24 saat - 12 hafta........Sekonder PPK (Geç) ≥ 500 ml ⇒ PPK ≥ 1000 ml ⇒ Şiddetli PPK WHO 500–1000 ml minör PPK > 1000 ml majör PPK RCOG Hemodinamik stabiliteyibozanmiktardakanama SOGC ≥ 1000 ml ya da hipovolemi bulguları ACOG
İnsidans • Tümdoğumlarınyaklaşık % 2 sinde • Dünyadamaternal ölümlerin en önemlinedeni • Gelişmekteolanülkelerdetüm maternal ölümlerindörttebirinin primer nedeni • Anne ölümlerinin % 17 sindensorumlu • Doğrudananneölümnedenlerinde 1. sırada • %25 inde 3. gecikme Sheldon WR. BJOG 2014 Khan KS. Lancet 2006 Ülkemizdeki durum T.C. SağlıkBakanlığı, HalkSağlığıGenelMüdürlüğü, 2017 ilk 6 ay verileri Postpartum kanamayabağlıölümlerindörttebirininnedeniverilensağlıkhizmetindekiyetersizlikvegecikme
Önleme – Risk azaltma • Yüksek risklihastalarınbilgilendirilmesi • Doğumiçinkanbankasıolanhastanelereyönlendirme • Yüksek riskligebelerbelirlenmeli • Antenatal anemiyidüzeltmeli • Profilaktikuterotonik • Kontrollükordtraksiyonu • 3. Evreninaktifyönetilmeli RCOG 2016.Green-top Guideline No. 52
Risk Değerlendirme Düşük risk Orta risk Yüksek risk Tekiz gebelik Dörttenazdoğum Uterin skaryok PPK öyküsüyok Sezaryen ya da uterincerrahi Dörttenfazladoğum Çoğulgebelik Büyükmyom Koryoamniyonit Magnezyumsülfat Uzamışoksitosin Previa, akreta, inkreta, perkreta Hct <30 Başvurudakanama Bilinenkoagülopati PPK öyküsü Anormal vital bulgular %1 % 7 % 2 Dilla AJ. ObstetGynecol 2013; 122:120 California Maternal Quality Care Collaborative 2015
Risk Değerlendirme • Obstetrik hemorajiöngörülemez • Hiçbir risk faktörüolmayankadınlarda postpartum kanamagörülebilir • Postpartum kanamayönetimiiçin her zamanhazırlıklıolunmalı • Postpartum kanamaprotokolü • Müdahalekiti • Eğitim • Kan ürünlerineulaşımkoşulları • Masif kantransfüzyonuprotokolü Nasılhazıroluruz? ACOG 2017 Practice Bulletin Number 183
Klinik Term gebede total kanvolümü 100 ml/kg Bonnar J. Bailliers Best Pract Res ClinObstetGynaecol 2000
Klinik 30 larkuralı 30 mmHg ⇓ 30 atım/dk ⇑ %30 ⇓ (Yaklaşık 3 gr/dl) %30 ⇓ > 30/dk < 30ml/saat Total kanvolümünün %30 • Sistolikkanbasıncı • Nabız • Hemoblobin • Hematokrit • Solunumhızı • İdrarçıkışı Tahmini kankaybı ➡︎
Kan kaybıtahmini Amaç • Ciddi kanamayıerkentanımak • Kan replasmanınındoğruyönetimi Nasılölçelim? • Ölçüm metodlarınınçoğupratikve hassasdeğil • En azhassasolanvizüeltahmin • Aşırıkanamalarda %50 ye yakınhatalıtahmin
Kan kaybıtahmini Önerilen • Dereceli hasta altıörtüleri ve kanlımateryalinağırlığı • Direkt ölçümlerlekorelasyonuiyi • Ölçümlerdekanharicindekisıvılardikkatealınmalı Her hastadaölçülmeli
Tedaviamaçları Tedavininamacı Gecikme → hipotermi-asidoz-koagülopati Temelprensiperkentanı ve erkenmüdahale Hipoperfüzyonuönlemek Yeterlidokuoksijenasyonu Koagülopatiyiönlemekya da düzeltmek PPK nınobstetriknedeninibelirlemek ve tedavietmek
Ne kadarzamanımızvar? • PPK yabağlı maternal ölümlergenellikle ilk 4 saatteolur • PPK tedavisizkaldığındaortalama 2 saatteölümenedenolabilir • Maternal ölümlergenellikleikiyanlışlailişkilidir 1. Yetersizmüdahale: Sıvıvekanreplasmanı, uterotonikler 2. Gecikmişmüdahale: Replasman, invazivyönetimkararı Tahminikankaybı total volümünüçtebiriniaşmadanagresifyöntemleruygulanmalı ’’Golden First Hour’’ Metabolikasidozuönlemekvemaksimumsurviiçinefektifmücadele ilk 1 saattebaşlamalı
Tedaviyaklaşımı Kanama nedenininbelirlenmesi ve tedavisi Maternal hemodinaminindüzeltilmesi • Farmakolojik yaklaşım • Cerrahi dışımüdahaleler • Girişimsel radyoloji • Cerrahi yaklaşım • Vital bulgular ve kanamamonitörizasyonu • Sıvıtedavisi • Kan ürünlerireplasmanı Maternal hemodinaminindüzeltilmesi ve kanamanedenininbelirlenmesiiçingirişimleraynıandabaşlar ve eşzamanlıyürütülür
Kan kaybı < 1500 ml • Yardım iste • Vital bulgular ve kankaybıtakibi (15 dakikaarayla) • İkidamaryolu: En azbiri 16 gauge • Kristalloid infüzyonunabaşla ⇒ Sistolikkanbasıncı ≥ 90 mmHg ⇒ İdrarçıkışı ≥ 30 ml/saat • Hematokrit, koagulasyonpaneli, elektrolitlervevücutısısınımonitörize et
Traneksamik asit • Antifibrinolitik • Uygulama: 1gr (100 ml SF içinde) en az 10 dakikada infüzyon • Kanama persiste ederse 30 dk sonra bir doz daha WOMAN çalışması • PPK ya bağlı mortalitede azalma • Kanama kontrolü için laparotomiinsidansında azalma • Tromboemboli riskinde artış yok • PPK tanısı konulduğu anda başlanmalı • Doğumdan sonraki 3saat içinde etkili Lancet 2017; 389: 2105–16
Kan kaybı> 1500 ml Temelgirişimler • Ameliyathane koşullarısağlanmalı • Hipotermiönlenmeli • Santraldamaryolu • Maskeileoksijen (10-15 ml/dk) • Foley kateter Laboratuvar değerlendirme • Tam kansayımı • Kan grubuveCrossmatch (en az 4 ünite) • Koagülasyon paneli (Fibrinojen, PT, aPTT,)
Fibrinojen Fibrinojendüzeyi PPK yönetimindedahaagresifseçeneklerinkararındayardımcıolabilir. Charbit b. J Thromb Haemost. 2007 Feb;5(2):266-73 de Lloyd L. et al. Int J ObstetAnesth 2011;20:135–41 Termdefibrinojendüzeyi 350-650 mg/dL PPK da hızladüşen ilk koagülasyonfaktörü Düşükfibrinojendüzeyi PPK şiddetininerkenbelirleyicisi < 200 mg/dL ⟹ PPD %100 > 400 mg/dL ⟹ NPD %80
Ne zamantransfüzyon? Kan kaybı > 1500 ml vedevamediyor Anormal vital bulgular ACOG Klinik görünümtemel belirleyici Hematologveanestezistgörüşüalınmalı RCOG Maternal vital bulgularınbozulması DİC şüphesi Kan kaybı > 1500 ml California Maternal Quality Care Collaborative Tahmini kankaybı 1500 ml veüzerindeyse Maternal hipovolemibulgularıvarsa Laboratuvar sonuçlarıbeklenmedentransfüzyonabaşlanmalıdır Hb hctdeğerleritransfüzyonkriteriolarakkullanılmamalıdır
Ne zamantransfüzyon? Obstetrik şokindeksi • Şokindeksi ⟹ Nabız / Sistolikkanbasıncı • Gebeolmayanolmayanpopulasyonda normal değer: 0.5 – 0.7 • Gebeliksırasındakalptepeatımıartışı ve sistolikkanbasıncıdüşüşünebağlıolarakdahayüksek • Obstetrik şokindeksi: 0.7 – 0.9 Şokindeksi > 1 ⟹ Kan transfüzyonunudüşün Ghosh M and Chandraharan E. ObstetGynaecolReprod Med 2017
Kan ürünlerireplasmanınasılyapılmalı? • Tahmini kankaybı 1500 ml den az • Maternal vital bulgulardabozulma • 2-3 litrekristalloidsonrası maternal bulgulardaiyileşmeyok • Tahmini kankaybı > 1500 ml • Anstabil maternal vital bulgular • Devamedenkanama • DİC şüphesi Laboratuvar sonuçları beklenmeden 2 ünite eritrositsüspansiyonu Masif transfüzyon protokolu
Masif transfüzyonprotokolü Masif transfüzyonpaneli Başlangıç • Tam kansayımı • DİC paneli: PT/INR, PTT, fibrinojen, D-dimer • Arterkangazıvebiokimya • 4 üniteeritrositsüspansiyonu • 4 ünitetazedonmuşplazma Kanama devamediyorsa • Transfüzyonundevamı: • 4 üniteeritrositsüspansiyonu • 4 ünitetazedonmuşplazma • 1 aferez platelet • 1 dozkriyopresipitat (10 Ü) Masiftransfüzyonpanelinitekrarla Quality and Outcomes Center, Texas Children’s Hospital
Laboratuvar sonuçlarınagöreyönetim • Hemoglobin > 7-8 g/dL • Hematokrit > %21-24 • Platelet sayısı > 50,000/mm³ • Fibrinojen > 200 mg/dL • PT < kontrol değerin 1.5 katı • APTT < kontrol değerin 1.5 katı • İNR < 1.5-1.7 • Transfüzyonun hedefi 1 ÜEritrositsüsp → Hb 1 gr/dl, hct %3-4 ⬆ 6 Ü Platelet︎ (1 aferez) → Platelet sayısı 30-40,000/uL ⬆︎ 10 Ü Kriyopresipitat → Fibrinojendüzeyi 75 mg/dL ⬆︎
Rekombinant faktörVIIa • Guideline lar • Dezavantajları • Standart masiftransfüzyonajanlarınacevapvermeyen, hayatıtehditedenpostpartum hemorajilerdekullanılmalı • Potansiyelyanetkilerinedeniyle son çareolarakdüşünülmeli • Masif hemorajidedeneyimlibiruzmanyadahematologilekonsülteedilmeli • Pahalı • Hastaların %50 sindebaşarısız • %2-9 hayatıtehditedentromboz
Rekombinant faktörVIIa • Etkinliğidiğerkoagülasyonfaktörlerinindüzeyinebağlı • Optimal doz belli değil • 60 mcg/kg ilebaşlanabilir, 15-30 dakikadacevapalınamazsabirkeztekraredilebilir • Maksimumetkiiçin: • Platelet > 50,000/mm³ • Fibrinojen > 100 mg/dL • Normal kalsiyumdüzeyi • Hipotermiolmaması • pH ≥ 7.2
Tranfüzyonsırasındahastanıntakibi • Kan replasmanıyönetimiiçin • Masif transfüzyonsırasında Dilüsyonelkoagülopati Elektrolitimbalansı Hipotermi Asidoz • Kan kaybımiktarı 15-30 dkarayla • Laboratuvar çalışmaları60 dkarayla • PT, APTT, platelet sayısı • İonize kalsiyumdüzeyi • Potasyumdüzeyi • Vücutısısı • Arteriel kangazı İonize kalsiyumdüzeyitakibiönemli
Kanamanınayırıcıtanısı • Atoni • Plasentaldokuretansiyonu • Plasentayapışmaanomalileri • Uterinrüptür • Uterininversiyon Uterin • Laserasyon • Hematom Alt genital yol Koagülasyon defektleri
Uterin Atoni Mekanikönlemler • Mesaneboşaltılır • Bimanuelmuayeneyapılır, kaviteboşaltılır • Fundal masajabaşlanır • Bimanuelkompresyon Farmakolojikönlemler • Oksitosin ilk seçenek • 20-40 ünite/500 ml saliniçinde 125-250 ml/saat
Uterin arterembolizasyonu • Hemodinamik olarakstabil • Devamedenyavaşkanama • Daha azinvazivtedavilerlebaşarısızlık • Ortalamabaşarı %89 • Ciddikomplikasyon %5 ten az • En yaygınkomplikasyonateş • Menstrüelfonksiyon ve fertiliteetkilenmiyorgörünüyor (küçükvakaserileri, uzundönemtakipyok) • Takipedengebelikteobstetriksonuçlardafarklılıkyok UAE adayıhastalar Sentilhes L et al. BJOG 2010;117:84–93.
Cerrahi Yaklaşım Kompresyon sütürleri Vasküler ligasyon Histerektomi • B-Lynch • Hayman • Pereira • Cho • Uterin arterligasyonu • Utero-ovaryanligasyon • İnternal iliakarterligasyonu
Uterin inversiyon • Belirginkanama ve kardiyovaskülerkollaps • İnsidans: • Aşırıkordtraksiyonu ve fundal bası? • Risk faktörleri • Vajinal doğumda 3700-20000 de 1 • Sezaryendoğumda 1860 ta 1 Witteven T et all. ActaObstetGynecol Scand. 2013;92:334 • Makrozomi • Hızlıya da uzamıştravay • Kısaumblikalkord • Nulliparite • Plasentaretansiyonu • Plasentaakreta
Uterin inversiyon Klinik • En sıkkompletuterin inversiyon, şiddetlikanama • Servikstenprotrüzedüzgünyüzeylisertkitle • Muayenedekorpusunyokluğu Yönetim • Kanama ve şokilemücadele • Uterusunyerinereplaseedilmesi • Tekrarıönleme
Uterin inversiyon • Uterotonikleri kes • Yardım çağır (deneyimliuzman, anestezist) • Kristalloid infüzyonunabaşla • Plasentayıyerindebırak • Hemen uterusuyerineyerleştirmeyi dene • Uterin relaksanbaşla
Uterin inversiyon • Cerrahi yaklaşımlar Huntington prosedürü Haultainprosedürü
Uterin inversiyon İnversiyon düzeltildiktensonra • Uterotonikbaşla • Uterus kontrakteolanakadar fundus yerindetutulur • Birdozsefazolin • Reinversiyondurumundaaynıtedavileruygulanır Atoni Reinversiyon Kanama
Uterin rüptür • Ağrı, persiste vaginal kanama • Vaginal kanamaileuyumsuzderecedehipovolemibulgularıvedistansiyonvarsa • Sezaryensonrası vaginal doğumyapan PPK olgularında Uterinkavitekontroledilmelidir. Primer risk faktörleri Uterinrüptüröyküsü Fundal ya da vertikalhisterotomi Uterotonikkullanımı (misoprostol)
Sonuç • Postpartum kanamayayönetimindeanahtarnoktaerkentanımakveerkenmüdahaleetmektir • Her doğumkliniğibir postpartum kanamayayaklaşımalgoritmasınasahipolmalıdır • Tümkadındoğumhekimleri postpartum kanamayıerkendönemdetanıyabilmeliveyönetimindekitemelmüdahaleleribilmelidir • Postpartum kanamayönetimisırasındaannenindurumu, tümyapılansıvıtedavisi, kanürünlerireplasmanı, farmakolojikvecerrahimüdahaleleryapılışzamanınagörekaydedilmelidir.