SU ARITIMI

1. SU ARITIMI

2. Resimde aynı marka şampuanı kullanan iki kişinin banyo keyfini görmektesiniz. Sizce sıcaklıkta suya, aynı miktar şampuan eklemelerine rağmen küvetlerdeki köpük miktarı farklıdır? Bu iki resim arasında başka hangi farklar vardır? Bu farklar neden kaynaklanıyor olabilir? Tüm sular hidrojen ve oksijen element atomlarının oluşturduğu aynı su molekülü oluşmasına rağmen içtiğimiz suların tatlarının birbirinden farklı olduğunu hissettiniz mi? Muslukta akan suyun içiminin hoş olmamasının (acımsı bir tat), çamaşırların zamanla grileşmesinin sebebi ne olabilir? Farklı sular, eşyalar ve malzemeler üzerinde farklı etkiler oluşturur. Örneğin, bazı sular camdan yapılmış eşyalara, çamaşır ve bulaşık makinesi borularına çeşitli zararlar verirken bazı sular aynı etkiyi göstermez. Malzemelerde bu etkiyi uzun sürede hissetmemize rağmen elimizi yıkarken sabunun köpürme miktarından hemen fark ederiz.

3. Vücudumuzun ve dünyanın hemen hemen % 70'ini su oluşturmaktadır. Diğer yandan insanın günlük su gereksinimi yalnız içme suyundan ibaret değildir. Temizlik, yemek pişirmek, ısınmak ve benzeri işler için kullanılan su, içilen sudan daha fazladır. Su bileşiği H20 moleküllerinden yani hidrojen ve oksijen atomlarından meydana gelmiştir. Peki, kullandığımız sular sadece su moleküllerinden mi oluşur? Örneğin, yeraltı, deniz ve göl suları su moleküllerinden başka ne içeriyor olabilir? Bir etkinlikle bu durumu anlamaya çalışalım.

4. ETKİNLİK Suyun Kimyası Listede belirtilen musluk suyu, maden suyu ve içme suyunda suyu oluşturan moleküllerden başka hangi tanecikler bulunuyor olabilir? Su örneklerimizin tadına bakalım. Suların tadında bir farklılık hissettiniz mi? Su örneklerinden eşit miktarlarda alarak şişelere koyalım. Şişelere aynı miktar deterjan ekleyerek, köpürtelim. Köpürme miktarlarında bir farklılık gözlemlediniz mi? Bu su örneklerinden 5'er ml_ alarak saat camlarına koyalım. Suların görüntüsünde herhangi bir fark var mı? •her bir saat camını sacayağı üzerine yerleştirerek ispirto ocağında ısıtalım. Isıtma sonucunda saat camlarında bulunan sularda ne gibi değişiklikler gözlemlemeyi bekliyorsunuz? • Saat camlarında bulunan suların tamamı buharlaşınca saatcamları üzerinde kalan tortuları karşılaştıralım. Araç ve Gereçler ♦_ musluk suyu şişe suyu kapağı açılarak bekletilmiş maden suyu 3 adet saat camı 3 adet ispirto ocağı 3 adet sacayağı dereceli silindir 3 adet şişe deterjan kibrit

5. Sular yer kabuğunda, denizlere ve göllere doğru akarken farklı toprak türleri olan bölgelerden geçer ve bu bölgelerdeki bazı tuzları çözer (Şekil 1). Su kaynakları bulundukları ve geçtikleri bölgelerin özelliklerine göre, değişik iyonlar içerir (Şekil 2). Etkinliğimizde saat camlarında bulunan suları buharlaştırdığımızda geride kalan tortu kalsiyum (Ca2+) ve magnezyum (Mg2+) gibi iyonların oluşturduğu tuzlardır (Şekil 3).İçerisinde kalsiyum, magnezyum gibi iyonlar bulunduran sular sert su olarak tanımlanır. Sert su , kireçli su olarak da bilinir. Suyun içerdiği çözünmüş kalsiyum ve magnezyum tuzları, suların sertliğini belirler. Çaydanlığınızın veya su ısıtıcınızın dibine baktığınızda suyunuzun sertliği hakkında yorum yapabilir misiniz? Sularda kalsiyum, magnezyum gibi iyonlar çok az miktarda bulunursa bu sular yumuşak su olarak adlandırılır. Suların sert ve yumuşak olması suyun içimi esnasında ağızda farklı bir tat bırakır mı?

6. Sert Suyun Kullanıldığı Bazı Yerler Sert sular cam eşyalarımızın zamanla matlaşmasını sağlar. Sert sular çamaşır ve bulaşık makinelerinde kireçlenmeye sebep olur . Sert sular ile alınan iyonlar kemik gelişimi için faydalıdır. Musluk suları (sert su) reçine içinden geçirilerek süzülür ve bu sırada reçinede bulanan Na+ iyonları, Ca2+ ve Mg2+ iyonları ileyer değiştirir

7. •Peki suların sertliği nasıl giderilir? Suların kaynatılması, suyun sertliğinin giderilmesinde kullanılan yöntemlerden birisidir. Suyu kaynattığımızda suya sertlik veren iyonlar kalsiyum at halinde dibe çöker ve su ilk duruma göre yumuşamış olur. Ca2+ + C0 32-" + ısı suda > CaC03 + yumuşatılmış su 3

8. Peki, başka hangi yöntemler sularda sertliğin giderilmesini sağlar? Suda bulunan magnezyum (Mg2+) ve kalsiyum (Ca2+) iyonlarının suya sertlik verdiğini biliyoruz. Bu durumda bu iyonların sudan uzaklaştırılması suyun sertliğini giderecektir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi kalsiyum ve magnezyum iyonlarının sodyum iyonları ile yer değiştirmesi su sertliğinin giderilmesinde kullanılan yaygın bir yöntemdir. Bu yöntemde iyon değiştirici reçine yastıkları kullanılmaktadır (Şekil 1). Bu sistemde, sert su reçine içinden süzülerek geçirilir. Süzülme sırasında reçinede bulunan sodyum (Na+) iyonları ile suda bulunan kalsiyum (Ca2+) ve magnezyum (Mg2+) iyonları yer değiştirir (Şekil 2).

9. Sağlığımız açısından, suyun daha nitelikli olması için çeşitli işlemlerden geçmesi gerekir. Bu işlemlerden biri sularda bulunan mikroorganizmaların ve çeşitli kirleticilerin temizlenmesidir. Suların hastalık yapıcı mikroorganizmalardan arındırılması için yapılan işlemlere dezenfeksiyon denir. En çok kullanılan dezenfeksiyon yöntemi klorlamadır. Klor, eskiden beri en yaygın kullanılan mikrop öldürücü (dezenfektan) kimyasal maddedir. Klor suya karıştırıldığı anda sudaki bazı mikroorganizmalarla tepkimeye girerek bu zararlı maddelerin etkisini yok eder.

10. SORULAR

11. Bir kimyasal tepkimede aşağıdakilerden hangileri kesinlikle korunur? I.Fiziksel ve kimyasal özelliklerII.Tepkimeye giren maddelerin toplam kütleleriIII.Toplam atom sayısıIV.Molekül sayısıA)I-IIB)I-IIIC)II-IIID)II-IV.

12. İyonik bir bileşik olan yemek tuzu (NaCI)oluşurken aşağıdakilerden hangisi olur?(11Na,17CI ) A)Sodyum ile klor arasında elektron ortaklığı kurulurB)Sodyum elektron verir.C)Klor elektron verir.D)Sodyum elektron alır.

13. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?A)İyonik bileşiklerin sudaki çözeltileri elektrik akımını iletir.B)Soy gazlar molekül yapılıdır.C)İyonik yapılı bileşiklerin erime sıcaklıkları yüksektir.D)Kovalent bağ yaparak birleşen iki atom daha kararlı hale gelir.

14. Aşağıdakilerden hangisi asitlerle bazların sulu çözeltilerinin ortak özelliği değildir?A)tuz oluşturabilmeB)elektrik akımını iletmeC)OH-iyonu bulundurmaD)turnusol kağıdının rengini değiştirme

15. Kimyasal değişmelerde etkili olan tanecik aşağıdakilerden hangisidir?A)protonB)elektronC)nötronD)atom çekirdeği

16. Periyodik cetvelle ilgili; 1-Kararsız yapıda elementler,bulundukları periyodun sonundaki elementin elektron yapısına ulaşmaya çalışırlar. 2-Aynı periyotta grup numarası arttıkça atom çapı büyür. 3-1A grubunda sadece metaller bulunur. Hangileri yanlıştır? A)1 ve 2 B)1 ve 3 C)2 ve 3 D)1,2 ve 3

17. İçerisinde kalsiyum(Ca2+) ve magnezyum (Mg2+) gibi iyonların bulunduğu sulara ………………… denir. Noktalı yere aşagıdakinlerden hangisi gelir? A)Kireçli su B)Sert su C)Yumuşak su D)Su arıtma

18. Atom numarası 11 olan element 3. periyotta ise, atom numarası 19 olan element kaçıncı periyotta bulunur? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6

19. HNO3 = suda =H+ + NO-3 1.Haldeki madde Suda çözündüğünde 2. hali almaktadır.Buna göre bu ………….. özelliği taşımaktadır? A)Baz B) Asit C) Turnusol D)Su arıtımı

20. 2HCI + X = CaCI2 + 2H2O Denkleminde X yerine aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) CaO B) CaH C) CaCO3 D)Ca(OH)2

21. CEVAPLAR