260 likes | 383 Views
geneesmiddel geïnduceerde morbiditeit en mortaliteit. P.M.L.A. van den Bemt Ziekenhuisapotheek Midden-Brabant Tilburg Universiteit van Utrecht. definitie geneesmiddel gerelateerd probleem.
E N D
geneesmiddel geïnduceerde morbiditeit en mortaliteit P.M.L.A. van den Bemt Ziekenhuisapotheek Midden-Brabant Tilburg Universiteit van Utrecht
definitie geneesmiddel gerelateerd probleem elke gebeurtenis m.b.t. farmacotherapie van een patiënt die leidt of kan leiden tot een suboptimale uitkomst
intrinsieke toxiciteitbijwerkingenschadelijke, onbedoelde reacties door een geneesmiddel, optredend bij normaal gebruik
extrinsieke toxiciteitmedicatiefouten Gebeurtenissen die te voorkomen zijn en die kunnen leiden tot suboptimaal gebruik van hetgeneesmiddel of tot schade bij de patiënt, bijtoediening van dit geneesmiddel doorprofessionals, of bij gebruik door de patiëntzelf.
onderlinge relatie geneesmiddel morbiditeit bijwerkingen medische fouten fout medicatiefouten zonder schade medicatiefouten met schade
adverse drug events causale relatie niet bewezen, of…. …..som van ADR’s + errors
klinisch onderzoek • populatie relatief klein • populatie geselecteerd
classes of drugs withdrawn (%) NSAIDs 13.2 non-narcotic analgesics 8.3 antidepressants 7.4 vasodilators 5.8 anorexiants 4.1 CNS stimulants 4.1 barbiturates 4.1 anesthetics 3.3 antihistamines 3.3 Most common classes of drugs withdrawn 1960-1999 (n = 121) Drug Information Journal 2001;35;293-317
fase IV onderzoek • vrijwillige rapportage systemen • Lareb • nadeel: onderrapportage • epidemiologische onderzoeken
variatie in gerapporteerde incidenties • definitie • detectiemethode • vrijwillige rapportage • statusonderzoek • intensieve surveillance - +
omvang van het probleem meta-analyse van Lazarou (JAMA ‘98) • search: div. databanken, referenties inclusiecriteria: • alleen ADR’s (geen errors) • incidentie • Engels • identificatie ADR’s via prospectieve monitoring • exclusiecriteria: • ‘possible’ ADR’s (andere verklaring voor ADR mogelijk)
omvang van het probleem meta-analyse van Lazarou (JAMA ‘98) • 153 onderzoeken; 39 geïncludeerd • opgenomen patiënten: • 10,9% ernstig + niet-ernstig (7,9-13,9) • 2,1% ernstig (1,9-2,3) • 0,19% fataal (0,13-0,26) • opnames door ADR’s: • 4,7% ernstig (3,1-6,2) • 0,13% fataal (0,04-0,21)
kritiek op meta-analyseKvasz et al. MedGenMed ‘00 • definitie ADR heterogeen • aantal patiënten met ADR’s? • noemer = aantal patiënten in ziekenhuis (met geneesmiddelen)? • ‘possible’ ADR? • fataal: overschatting • veel academische centra
omvang van het probleemeerste lijn • Hanlon et al. (J Am Geriatr Soc ‘97) • 35% (methode: interview) • Impicciatore et al. (Br J Clin Pharmacol ‘01) • meta-analyse bij kinderen: 1,46% (2 onderzoeken) • Schneider et al. (Am J Hosp Pharm ‘92) • ouderen (methode: statusonderzoek): 21% • Hutchinson et al. (J Chronic Dis ‘86) • poli interne (methode: telefonisch interview): 5%
situatie in NL • Van Kraaij et al. (Neth J Med ‘94) • tijdens opname: 37,3% • Mannesse et al. (Age & Ageing ‘00) • opnames door ADR’s: 12% (‘probable’) • tijdens opname: 42% (24% ernstig) • V.d. Bemt et al. (Pharm World Sci ‘00) • tijdens opname: 27,7% N.B. al deze onderzoeken op afd. interne geneeskunde
risicofactoren • leeftijd • geslacht • polyfarmacie • start nieuw geneesmiddel
risicofactoren • leeftijd ? • geslacht • polyfarmacie • start nieuw geneesmiddel
risicofactoren • leeftijd ? • geslacht ? • polyfarmacie • start nieuw geneesmiddel
risicofactoren • leeftijd ? • geslacht ? • polyfarmacie ++ • start nieuw geneesmiddel
risicofactoren • leeftijd ? • geslacht ? • polyfarmacie ++ • start nieuw geneesmiddel +
polyfarmacieonderzoek v.d. Bemt et al. • referentie categorie: <4 geneesmiddelen • 4-6: OR=4,0 (1,9-8,4) • 7-9: OR=5,6 (2,6-11,8) • 10 of meer: OR=8,5 (4,0-18,2)
conclusie • omvang probleem is aanzienlijk • in het ziekenhuis • opnames door ADR • eerste lijn • NL lijkt hierin op rest van de wereld • risicofactor bij uitstek = polyfarmacie
bijwerkingen in perspectief…... Philips DP, Christenfeld N, Glynn LM. Lancet 1998;351:643-4