Juni 2011

1. Zijn reclame en verkooppraktijken die dienen om kredietopeningen te verkopen maatschappelijk verantwoord? Juni 2011

2. Inleiding • Doelstellingen • Vaststellen of reclame en verkooppraktijken die dienen om kredietopeningen aan de man te brengen • maatschappelijk verantwoord zijn: • Volledige info die gemakkelijk te vergelijken valt op basis van concrete elementen (aangepast krediet) • Capaciteit van de ontvanger om deze rationeel te analyseren • zich specifiek richten tot mensen met een klein inkomen. • Middelen • Inventaris • Kwantitatieve en kwalitatieve analyse • Aanbevelingen www.financite.be

3. Inventaris – definitie • Kredietovereenkomst van onbepaalde duur • Het bedrag kan in één of meerdere keren worden opgenomen • Zogauw een deel is terugbetaald kan dat opnieuw worden opgenomen • Het enige obstakel voor de ontlener: maandelijks een som terugbetalen (over het algemeen 5 % van het openstaande saldo) www.financite.be

4. Inventaris – cijfers • Groeimarkt • Weinig cijfers in België • 19 % van de Belgische gezinnen in schuldbemiddeling hebben schulden bij postorderbedrijven. • In Frankrijk hebben gezinnen die in armoede leven meer hernieuwbare kredieten dan andere. • Gezinnen die in armoede leven schrijven vaker in op kredietopeningen in winkelketens dan bij financiële organismen. www.financite.be

5. Inventaris – problemen • Hoge rentevoet • Aankoop losgekoppeld van kredietopening • Mogelijkheid om basisgoederen op krediet te kopen (13 tot 19 %!) • Slechte indruk van budgetbeheer • Geen nulstellingstermijn www.financite.be

6. Inventaris– wettelijkeveplichtingen • Oude vs nieuwe wet op het krediet (01/12/2010) • Wettelijke vermeldingen • Naam van de bemiddelaar, type krediet… • Als er een cijfer opstaat met betrekking tot de kost van het krediet • Vermelding van het JKP (debetrentevoet+ kosten) + representatief voorbeeld • Anders ‘Lenen kost ook geld’ (nieuwe wet) • Prospectus • Verboden vermeldingen • Krediethergroepering • Gemakkelijk, snel te verkrijgen • Uitbetaling in contanten… www.financite.be

7. Inventaris – Voorstelling • Beslissing ingegeven door: • Rationele informatie • Denkfouten (maatschappelijke invloed, illusie van controle...) • Voor allen! • Europees onderzoek. Kiezen moeilijk omdat: • Moeilijke info • Onzekerheid • Dubbelzinnige informatie • Complex • Frans onderzoek CREDOC. Hernieuwbaar krediet bij kwetsbare groepen tegenover andere: • Kennen de rentevoet niet zo goed • Weten minder hoeveel het krediet in totaal zal kosten • Weten minder goed waar kredietopening werkelijk voor staat. • Grootwarenhuizen? www.financite.be

8. Kwantitatieve analyse • Verzameld tussen 01/07/2010 en 31/08/2010 • 91 pubs + 5 verkooppraktijken • Rechtstreekse reclame • Onrechtstreekse reclame • Direct marketing • Productenprospectus (kredieten) waaronder webpagina’s • Productcatalogus • Verkooppraktijken www.financite.be

9. Kwantitatieve analyse • Slechts 1/3 = rechtstreekse reclame • Media’s waarvan de belangrijkste lezers zijn: personen van boven de 65 jaar met lage scholingsgraad www.financite.be

10. Kwalitatieve analyse – schema van Jakobson Contact Fatische functie • Referentiële functie: welke informatie wordt er gegeven betreffende het krediet? • Emotievefunctie: wie zegt? • Conatieve functie: tegen wie? • Poëtische functie:  welk beroep op de creativiteit doet men? • Fatische functie: welke overtuigingsmiddelen gebruikt men? • Metalinguale functie: wat zegt de reclame over zichzelf? Code Metalinguale functie Zender Emotieve functie Bericht Poëtische functie Ontvanger Conatieve functie Context Referentiële functie www.financite.be

11. www.financite.be

12. Kwalitatieve analyse • Over het algemeen in overeenstemming met de wet MAAR • Zelden becijferd voorbeeld • Wanneer becijferd voorbeeld, weinig sprekend • Er wordt geargumenteerd met veronderstelde eigenschappen (comfort, oplossing, winst) • Verkooppraktijken: weinig of geen bijstand www.financite.be

13. Kwalitatieve analyse - conclusies • Reclame voor kwetsbare groepen ? • Geen vergelijkend onderzoek • Maar veronderstelde eigenschappen (droombeelden) • Maar ingewikkelde info (nog moeilijker voor kansengroepen) • Maar keuze van de media • “beperkt inkomen” + “ingewikkelde/onvolledige info” = explosieve cocktail www.financite.be

14. Aanbevelingen (1) • Intrinsiek gevaar van kredietopeningen • Informatie in de reclame • Moeilijk om rekening te houden met kosten en risico’s  Waarschuwingop de reclame en alle documentatie • Met concreet voorbeeld van kost en risico www.financite.be

15. Aanvebelingen (2) • Link aankoop/reclame • Argumenten (soepelheid, oplossing…) vs gevaar • Ontkoppeling tussen aankoop en krediet  Verbod tot koppeling krediet aan aankoop, zowel rechtstreeks als onrechtstreeks • Geen vermelding krediet op reclame voor andere goederen of diensten • Geen vermelding van mogelijke aankoop op een reclame voor een kredietopening • Verbod tot kredietverkoop in winkelketens www.financite.be

16. Aanvebelingen (3) • Sensibilisatieen preventie • Alarmerendekost en risico  Preventiecampagne • Reclame(klassieke media) • Folders (risico, kost + alternatieven) • Workshops  Programma voorstrijdtegenovermatigeschuldenlast • Programma • Inventaris • Operator www.financite.be

17. Conclusies • Strijd tegen de (overmatige) schuldenlast van de kansengroepen door kredietopening = • De risico’s door positieve connotatie zoveel mogelijk afbouwen • De kans geven om de kosten en de risico’s in te schatten www.financite.be